منزلت نیابت امامت حضرت زینب(س) در واقعه کربلا تاریخ را از اول خلقت بشر زنان و مردان در کنار هم ساخته‌اند. از همان زمان که آدم و حوا بنا به گفته قرآن هر دو از گندم ممنوعه خوردند و هر دو از بهشت به زمین فرستاده شدند و با هم بنای بشریت را گذاشتند تا همین امروز، اگرچه مجامع بشری مسئولیت‌های متفاوتی برایشان ترسیم کرده‌اند اما آنها همیشه مکمل هم بوده و خواهند بود.
اما هر جای تاریخ زنان و مردان بزرگ با اندیشه‌ها و عمل‌های والا در کنار هم بوده‌اند، روند تاریخ را متحول و نقشی جاودانه و عظیم خلق کرده‌اند؛ مثل زمانی که حضرت محمد(ص) در کنار خدیجه(س) و حضرت علی(ع) در کنار حضرت فاطمه(س) به تحول تاریخ پرداختند.
عاشورا یکی از بزرگ‌ترین بزنگاه‌های تاریخ بشریت است. این بزنگاه بزرگ را نیز مردان و زنان شجاع در کنار یکدیگر ترسیم کرده‌اند، اما چه تاسف‌بار که زنان این عرصه آنچنان که شایسته است معرفی نشده و جامعه از درک عظمت آنها محروم مانده است.
کتاب زنان عاشورایی؛ نقش زنان در نهضت امام حسین علیه‌السلام (از عاشورا تا سقوط امویان)، اثری از زهره یزدان‌پناه قره‌تپه است که به معرفی جمعی از بانوان حاضر در واقعه عاشورا پرداخته است.
در تلاش برای معرفی بانوان حاضر در واقعه عاشورا از مطالب این کتاب یاری گرفته ایم.
اولین قسمت از این مجموعه، به مطالب مطرح در خصوص معروف‌ترین و تأثیرگذارترین بانوی کربلا، حضرت زینب(س) اختصاص دارد که با هم این مطلب را می‌خوانیم.
«زینب کبری (س) دختر امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) است و مادرش فاطمه زهرا(ع) دخت گرامی رسول خدا (ص) است. زینب(س) در حیات پیامبر(ص) به دنیا آمد. کنیه اش «ام کلثوم. «أم عبد الله» و «ام الحسن» است ولی برای این مظلومه القاب مخصوصی مانند «أم المصائب»، «ام الرزایا أم النوائب» و امثال آن نیز ذکر کرده‌اند.
همسر این بانوی بزرگ عبدالله بن جعفر پسر جعفر طیار پسر عمویش بود که از این ازدواج دارای چهار پسر و یک دختر شدند. دو پسر حضرت زینب(س) به نام‌های محمد و عون در کربلا به شهادت رسیدند وقتی امام حسین(ع) پس از امتناع از بیعت با یزید از مدینه به قصد مکه خارج شد زینب(س) نیز با این دو فرزند، همراه برادر گشت.
شدت علاقه زینب(س) به برادرش به حدی بود که هنگام ازدواج با عبدالله شرط کرد که هرگاه امام حسین(ع) خواست به سفری برود زینب(س) بتواند به همراه او مسافرت کند و عبدالله از او جلوگیری نکند مسلم است که زینب(س) با رضایت عبدالله راهی این سفر پر خطر و تاریخی شد.
این بانوی گرامی در میان فصحا و بلغا شهرت داشت به گفته سید بن طاووس آنگاه که حسین(ع) به شهادت رسید زینب(س) فریاد زد: ای محمد فرشتگان آسمان بر تو درود فرستند. این حسین است که آغشته به خون و اعضایش قطع شده است و این دخترانت هستند که اسیر شده‌اند به خدا و محمد مصطفی و علی مرتضی و فاطمه زهرا و حمزه سید الشهداء شکایت می‌برم ای محمد این حسین است ... وی در مقامی بود که توانایی حفظ اسرار امامت را داشت و حسین(ع) هنگام شهادت و به سبب بیماری امام زین العابدین(ع) مطالبی به زینب(س) فرمود و آن بانو دارای منزلت نیابت امامت گردید.
سخنان زینب(س) پس از شهادت سالار شهیدان و خطبه‌های آن حضرت در بازار کوفه و در بارگاه ابن زیاد و دربار یزید در شام چنان قوی و تکان دهنده بود که همگان را به حیرت واداشت و مسلمانان را از خواب غفلت بیدار کرد. وی رسالت خویش را که زنده کردن دین جدش بود به نیکی انجام داد سخنان وی را مورخان و اصحاب مقاتل و دیگران نقل کرده‌اند.
بنت الشاطی می‌نویسد: والی مدینه به یزید نوشت وجود زینب(س) در میان اهل مدینه باعث تهییج احساسات مردم است و یزید به او فرمان داد که بازماندگان خاندان نبوت را در شهرها پراکنده سازد. زینب(س) از مدینه جدش خارج شد و بعد از آن دیگر مدینه را ندید و عازم مصر گردید. هنگامی که به سرزمین نیل قدم نهاد هلال ماه شعبان(سال (۶۱) نمایان شده بود بانو زینب(س) در شب یکشنبه که چهارده روز از ماه رجب سال ۶۲ ق میگذشت دار فانی را وداع گفت ۴۱ ابن اثیر در مورد زینب(س) نویسد: «زینب زنی عاقل خردمند و با منطق قوی بود. عمر رضا کحاله می‌گوید: سیده جلیل القدر و صاحب عقل برتر و رأی و فصاحت و بلاغت بود.
سید محسن امین می‌گوید: «زینب(س) از برترین بانوان بود فضل و برتری او مشهورتر از آن است که در باره اش صحبت شود و آشکارتر از آن است که پوشیده ماند. جلالت شأن و مقامش بلندی مقام و منزلتش قوه استدلال و برتری عقلش و ثبات و پایداریش را از خطبه‌هایش در کوفه می‌توان درک کرد فصاحت زبانش و بلاغت کلامش در خطبه‌های کوفه و شام و ... چنان است که گویا از زبان پدرش امیرالمؤمنین(ع) سخن می‌گفت.
علامه مامقانی او را از نساء حدیث شمرده و می‌نویسد: صدوق او را در مشیخه نام برده است و من می‌گویم زینب و زینب کیست؟ تو چه میدانی که زینب کیست؟ او بانوی بنی‌هاشم است که در صفات ستوده برترین است و کسی جز مادرش بر او افتخار و تفخر ندارد تا جایی که اگر بگوییم او صدیقه صغری است حق گفته‌ایم. در پوشیدگی و حجاب چنان بود که کسی از مردان در زمان پدر و برادرانش او را ندید جز در واقعه کربلا او در صبر و قوت ایمان و تقوی منحصر به فرد بود و در فصاحت و بلاغت گویا از زبان امیرالمؤمنین(ع) صحبت می‌کرد.
محسن الامین می‌نویسد در شام بارگاهی به نام آن حضرت معروف است ولی بر روی آن نوشته شده است زینب صغری و نیز قبر دیگری در مصر به نام «سیده زینب» شهرت دارد. اما اینکه متعلق به حضرت زینب کبری(س) باشد صحتش کم است زیرا در تاریخ دلیلی برای رفتن آن حضرت به مصر نیست حکومت مصر و شام هر دو یزیدی بودند و در کتاب‌های معتبر شیعه نامی از آن نیست و علمای قدیم شیعه نیز درباره شام سخنی نگفته‌اند. اینکه برخی گفته‌اند قبر زینب(س) در دمشق نزدیک قبر شوهرش عبدالله بن جعفر است نیز نمی‌تواند صحیح باشد زیرا در کتاب‌های الاستیعاب و اسدالغابه و الاصابه و عمده الطالب و کتب دیگر آمده است که عبدالله بن جعفر در مدینه دفن شد. قبر زینب در مصر متعلق به سیده زینب دختر یحیی حسنیه یا حسینیه است.
یاقوت حموی می‌گوید قبر دمشق قبر ام کلثوم است. ابن عساکر می‌نویسد: قبر ام کلثوم در دمشق به زینب(س) و خواهرش ام کلثوم بنت علی(ع) تعلق ندارد، زیرا هر دو در مدینه از دنیا رفتند.
در بین محققان و مورخان شیعه تنها محسن الامین قبر زینب(س) را در بقیع می‌داند در حالی که هیچ یک از مورخان به نام زینب کبری(س) که در بقیع مدفون باشد اشاره نکرده‌اند و زینبی که در بقیع به خاک سپرده شده ام کلثوم کبری(س) مادر زیدبن عمر بوده که هر دو در یک روز از دنیا رفته‌اند اما بیشتر محققان و صاحب نظران شیعه از جمله علامه بحرالعلوم میرزاحسن نوری» و «حسون بن زینی حسینی علامه حسنین سابقی محدث قمی و علمای اهل سنت از جمله ابن بطوطه، «این حورانی» و ... معتقدند که زینب(س) در قریه وادیه دمشق به خاک سپرده شده است (دلیل) سفر عقیله بنی‌هاشم را واقعه حره به سال ۶۲ هجری یا قحطی در مدینه دانسته‌اند که زینب(س) به همراه همسرش به دمشق که زمین‌هایی در آنجا داشت رفته است.
نظر شما