شناسهٔ خبر: 67549093 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: جوان | لینک خبر

«نسل‌کشی ایرانیان در جنگ جهانی اول» در آیینه اولین پژوهش مبسوط

نظری بر ابعاد  و پیامد‌های «قحطی بزرگ»

روزنامه جوان

با وجود بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، در طول این جنگ ضربات و خسارات جبران‌ناپذیری بر پیکر میهن‌و ملت ما وارد آمد. ورود بی‌محابای قوای بیگانه و نیرو‌های متخاصم به خاک ایران، در فقدان یک دولت قوی و متمرکز و دارای سامانه اداری کارآمد، هرج و مرج و ناامنی و پراکندگی و بی‌ثباتی را دامن زد و به تشدید ضعف دولت مرکزی و وخامت حال و وضع اقتصادی و اجتماعی مردم ایران انجامید

صاحب‌خبر -

جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، ابعاد و پیامد‌های «قحطی بزرگ» در جنگ جهانی اول را مورد بررسی قرار داده است. این کتاب از سوی محمدقلی مجد به نگارش در آمده و محمد کریمی آن را به فارسی برگردانده است. تارنمای مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در معرفی این کتاب آورده است:
«با وجود بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، در طول این جنگ ضربات و خسارات جبران‌ناپذیری بر پیکر میهن‌و ملت ما وارد آمد. ورود بی‌محابای قوای بیگانه و نیرو‌های متخاصم به خاک ایران، در فقدان یک دولت قوی و متمرکز و دارای سامانه اداری کارآمد، هرج و مرج و ناامنی و پراکندگی و بی‌ثباتی را دامن زد و به تشدید ضعف دولت مرکزی و وخامت حال و وضع اقتصادی و اجتماعی مردم ایران انجامید. در نتیجه ایران بی‌طرف که با هیچ کشوری در جنگ نبود، تقریباً به اندازه یک کشور در حال جنگ خسارت و خرابی تحمل کرد. در میان آن همه نابسامانی و بدبختی، بروز قحطی بزرگ و فراگیر در ایران مزید بر علت شد. قحطی‌ای که علاوه بر خشکسالی چندساله، حضور نیرو‌های بیگانه - به ویژه قوای انگلستان- در تشدید آن مؤثر و بلکه از علل اصلی آن بود و در نتیجه آن شمار زیادی از مردم ایران، در ابعادی باور نکردنی به ورطه مرگی هولناک افتادند. اخبار و گزارش‌های مربوط به این قحطی، در روزنامه‌های آن زمان و کتاب‌های تاریخی که به حوادث آن دوره پرداخته‌اند و خاطرات بعضی از رجال و دست‌اندرکاران - از جمله خاطرات بعضی از افسران انگلیسی که در آن دوره در ایران حضور داشتند و از نزدیک شاهد ماجرا بودند- تا حدودی منعکس شده است، اما - از کتاب فرمانفرما و قحطی شیراز نوشته دکتر حافظ فرمانفرماییان که بگذریم- تاکنون هیچ اثر مستقلی درباره قحطی بزرگ ایران و ابعاد فاجعه‌آمیز و باورنکردنی آن و علل و عوامل تشدید و ادامه و گسترش آن تألیف و منتشر نشده است و کتاب حاضر، اولین اثر در این زمینه است. کتاب حاضر باز ترجمه‌ای است از پژوهش پیشین آقای محمدقلی مجد محقق ایرانی مقیم امریکا که در آن کشور چاپ و منتشر شده است. وی پژوهش خود را در زمینه قحطی بزرگ در ایران با تکیه بر اسناد و مدارک و گزارش‌های آرشیو وزارت خارجه امریکا و نیز اخبار و اطلاعات و گزارش‌های موجود در روزنامه‌های آن دوره به ویژه روزنامه‌های رعد و ایران و همچنین خاطرات افسران و فرماندهان انگلیسی حاضر در ایران در زمان جنگ جهانی اول به پایان برده است. همان‌طور که اشاره شد، پژوهش آقای مجد اولین کار جدی و مستقل درباره قحطی بزرگ در ایران در دوران جنگ جهانی اول و ابعاد فاجعه‌آمیز آن - که نویسنده از آن به هولوکاست واقعی تعبیر کرده- و نقش انگلستان در تشدید و ادامه آن است. نویسنده در ضمن پژوهش خود، اخبار و گزارشات دست اول و رقت‌انگیزی از نتایج حضور نیرو‌های نظامی بیگانه و عملیات و اقدامات آنان در ایران ارائه داده است؛ اقداماتی که با جنایت جنگی علیه غیرنظامیان همسان و برابر بوده است. او نشان داده است که چگونه نیرو‌های انگلستان در حالی که مردم یک شهر از گرسنگی به جان آمده بودند، آذوقه‌ای را که از شکم گرسنه همان مردم زده بودند، هنگام عقب‌نشینی از برابر نیرو‌های عثمانی برای آنکه به دست حریف نیفتد، یکجا از میان بردند و نیز چگونه ارتش انگلستان برای تدارک آذوقه مورد نیاز نفرات خود در ایران، به جای وارد کردن آذوقه از هندوستان به لطایف‌الحیل اقدام به جمع‌آوری و خرید گندم و جو و سایر مایحتاج مردم گرسنه و قحطی‌زده ایران می‌کند....»

نظر شما