در میان این طرح ها بررسی دو پروژه یک میلیون تنی کارخانه فولادسازی و نورد پیوسته ورق گرم فولادی قروه در کنار کارخانه تولید آهن اسفنجی به ظرفیت 1/6میلیون تن جزو طرح هایی است که ضمن محرومیت زدایی از استان کردستان، نه تنها می تواند به تکمیل زنجیره ارزش فولاد در استان غنی کردستان بینجامد، بلکه می تواند با کاهش هزینه های توسعه زیرساختی در کل استان، الگویی موفق در میان مجتمع های صنعتی ایران در انجام مسئولیت های اجتماعی و توجه به افزایش کیفیت زندگی مردم پیرامون طرح های صنعتی باشد.

شرکتی همسو با منافع محلی و ملی

توجه به مزیت نسبی در توسعه و گسترش صنایع یکی از عمده ترین مسائلی است که باید در برنامه ریزی های اقتصادی و قانون گذاری های کلان نه فقط در ایران، بلکه در همه کشورها مورد توجه قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهد در تمامی کشورهای جهان که در سال ها و دهه های اخیر توانستند بر سرعت توسعه خود بیفزایند بر این مهم تاکید شده است. مزیت نسبی به معنای توانایی تولید یک کالا یا خدمت با هزینه تمام شده کمتر نسبت به سایر رقبا و همچنین دستیابی به قیمت پایین تر از جمله مسائلی است که در انتخاب و اقتصادسنجی طرح های اقتصادی مورد توجه کارشناسان است. اهمیت مزیت داشتن برای اجرای یک طرح اقتصادی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد را می توان با بررسی سابقه توسعه اقتصادی کشورها به خصوص پس از جنگ جهانی دوم به وضوح ثابت کرد.

در ایران نیز اگرچه سعی شد بر اساس موارد گفته شده به رشد و توسعه صنایع اهمیت ویژه ای داده شود؛ با این حال وجود برخی موانع در عرصه سیاست گذاری اقتصادی مانع از آن شده تا توسعه و رشد صنایع به شکلی متوازن و بر اساس استعدادهای طبیعی مناطق مختلف ایران مورد توجه قرار گیرد. تا اینکه با شروع تحریم های ظالمانه آمریکا علیه اقتصاد ایران پس از خروج یک طرفه این کشور از برجام و فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی به نفع سایر صنایع تمام شد و سیاست گذاران سعی کردند توسعه را از مرکز به نواحی دیگر ایران به خصوص مناطق محروم گسترش دهند. به همین منظور پروژه طرح های پیشران اقتصادی دولت سیزدهم ضمن توجه به مزیت نسبی، مناطق محروم را در اولویت قرار داد تا با اشتغال زایی در این مناطق هم امکان رشد و شکوفایی اقتصادی فراهم شود و هم در زمانه سخت تحریم ها، ضمن افزایش درآمد ملی با اتکا به توانمندی های داخلی مناطق کمتربرخوردار اقتصاد ایران نیز از رشدی که حق آنهاست برخوردار شوند. یکی از مصادیق چنین نگاهی را می توان در پیشرفت های اخیر صنعت فولاد کردستان دید.

زنجیره فولاد، مزیت کردستان

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و توجه ویژه رئیس جمهور شهید به توسعه متوازن اقتصادی در کشور و با توجه به استعدادهای موجود در استان کردستان، دو طرح پیشران اقتصادی در حوزه فولاد مورد توجه دولت قرار گرفت. به گفته کارشناسان این دو طرح در صورت تحقق و اجرایی شدن می تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان کردستان و منطقه غرب کشور بازی کند. پروژه های تعریف شده در شرکت صنایع فولاد کردستان با سرمایه گذاری و سهامداری 44درصدی ایمیدرو و 56درصدی شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات و زیرمجموعه های آن یعنی تجلی توسعه معادن و فلزات و توسعه صنعتی و معدنی صبانور در حال انجام است.

به گفته کارشناسان همین همکاری سبب شده تا به رغم عمر کوتاه ساخت این دو پروژه که تکمیل کننده زنجیره ارزش فولاد در استان کردستان هستند، پیشرفت خوبی را شاهد باشیم. با توجه به اینکه دو پروژه از 48 پروژه پیشران اقتصادی کشور در دولت سیزدهم در اختیار شرکت صنایع فولاد کردستان است، انتظار می رود با به ثمر نشستن طرح های آن گام مهمی در اشتغال زایی در منطقه غرب استان کردستان برداشته شود. بررسی های کارشناسی حاکی از آن است که این دو پروژه مجموعاً به طور مستقیم 1700 شغل در دو شهر بیجار و قروه ایجاد کنند. البته طبق برآوردها اگر بخواهیم اشتغال زایی غیرمستقیم را هم در نظر بگیریم باید در زمان بهره برداری در انتظار افزایش 17هزارنفری اشتغال غیرمستقیم باشیم و بنابر پیش بینی های انجام شده، تکمیل زنجیره ارزش فولاد در استان کردستان می تواند نقش مهمی در محرومیت زدایی در این استان ایفا کند.

تکه هایی مهم از پازل اقتصادی کردستان

آمار و اطلاعات ارائه شده از پروژه های در دست ساخت شرکت صنایع فولاد کردستان نشان می دهد با تکمیل کارخانه آهن اسفنجی بیجار که به روش احیای مستقیم انجام می گیرد نهایتاً به میزان 1/6 میلیون تن به تولید آهن اسفنجی کشور افزوده خواهد شد. این پروژه که در زمینی به مساحت 30 هکتار در ابتدای جاده بیجار به زنجان در حال اجراست تاکنون بیش از 30 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیش بینی می شود عملیات ساخت آن در سال آینده به اتمام برسد.

کارخانه فولادسازی و نورد پیوسته ورق گرم فولادی قروه نیز با ظرفیت یک میلیون تن در سال به روش csp، در زمینی به مساحت 90 هکتار در ابتدای جاده قروه به سنندج در حال اجراست و پس از تکمیل خواهد توانست ورق های عریض و نازک فولادی که گستره وسیعی از فعالیت های صنعتی را شامل می شود تولید کند.

تمام زیرساخت های مورد نیاز دو پروژه مانند آب، برق و گاز مورد نیاز در زمان ساخت و همچنین در زمان بهره برداری تامین و در حال اجرا هستند.

با تکمیل آن در کنار پروژه مگامدول آهن اسفنجی در شهر بیجار ضمن تکمیل زنجیره ارزش فولاد در استان خواهد توانست هزینه های حمل فولاد به ویژه ورق های عریض را از سایر استان ها به استان های غربی کشور به خصوص کردستان کاهش دهد و هزینه طرح های توسعه ای را برای مناطق مذکور به حداقل برساند. اما نکته ای که می تواند در جهت ایجاد مزیت صادراتی به نفع فولاد قروه باشد این است که این کارخانه در نزدیکی خط آهن همدان به سنندج که به تازگی افتتاح شد قرار گرفته و قرار است با تخصیص یک خط آنتن (مسیر رفت و برگشت یک خطی) به شبکه اصلی خط آهن ایران متصل می شود که در نهایت هزینه های حمل ونقل را به صورت محسوسی کاهش می دهد. چنین امری حتی می تواند سبب افزایش مزیت های صادراتی آن پس از تامین نیازهای داخلی شود. از این رو اصلاً بعید نیست که در پایان عملیات ساخت وساز این پروژه ها شاهد افزایش درآمد ارزی کشور و همچنین استان کردستان باشیم.

گفتنی است، فعالیت های مجتمع فولاد کردستان هم اکنون حکایت از آن دارد که این دو پروژه بزرگ صنعتی هنوز به مرحله تولید نرسیده اما توانسته است در تعمیر مدارس منطقه، تعمیر چاه های آب و احداث راه های روستایی، خدماتی ارزنده به مردم این استان به خصوص در شهرهای قروه و بیجار ارائه دهد و از این طریق الگویی موفق را پیش چشم فعالان بخش صنعت در زمینه انجام مسئولیت های اجتماعی به نمایش بگذارد.