رامین پرتو

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و کابینه وی همواره به دنبال مدیریت اوضاع در داخل و خارج اراضی اشغالی هستند اما گویا وضعیت به سمت و سویی رفته که این روند با چالش‌های جدی روبرو شده است. در محور پیرامونی شاهد آن هستیم که ارتش اسرائیل همچنان بر ادامه پیشروی نظامی خود در غزه و رفح تاکید دارد اما موضوع این است که با گذشت حدود 9 ماه از جنگ در غزه و اضافه شدن محور درگیری رفح به این روند، عملاً توان ارتش اسرائیل و همچنین دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی آن تا حد زیادی کاهش پیدا کرده و برای آنکه بتوانند بر مسائل میدانی فائق بیایند، بارها و بارها نیروهای ذخیره خود را به حالت آماده‌باش درآوردند و سپس از همین حالت خارج کردند. این موضوع حالا به یک اتفاق بسیار منفی برای ساکنان اراضی اشغالی تبدیل شده است؛ چراکه آنها نمی‌دانند قرار است در کدام محور با حماس بجنگند و از سوی دیگر به این فکر هستند که چگونه می‌توانند از این نبرد جان سالم به در ببرند. 

در این میان حالا ادامه جنگ در غزه باعث شده تا خانواده اسرای اسرائیلی علیه نتانیاهو چندین و چند بار طی هفته‌های گذشته به خیابان بیایند و خواستار اتمام جنگ و تبادل اسرا شوند. این مساله شاید از منظر داخلی فشارهای زیادی را بر نتانیاهو و تیم وی بار کند اما باید توجه داشت که در اسرائیل، موضوع تحلیل جنگ بر عهده ژنرال‌ها و نظامیان است. در این خصوص ژنرال‌های پیشین اسرائیلی در کمپینی سازمان یافته در کنفرانس امنیتی هرتزلیا نسبت به تهدیدات سیاسی و نظامی هشدار دادند و به طور علنی از کابینه خواستند که جنگ به طور کامل متوقف و مذاکرات برای رسیدن به توافق تبادل اسرا انجام شود که باید دانست این موضع ژنرال‌های اسرائیل با موضع آمریکا تطابق دارد. عاموس گلعاد، ژنرال ذخیره ارتش اسرائیل و رئیس کنفرانس هرتزلیا صراحتاً با وخیم خواندن اوضاع فعلی در جبهه‌های جنگ اعلام کرد «دستاوردهای تاکتیکی متعددی کسب کردیم، اما زمانی که این امر همراه با هدف سیاسی - راهبردی نباشد، فایده‌ای ندارد و به همین دلیل ما نباید حکومت نظامی در غزه ایجاد کنیم؛ چراکه این منطقه در تنگنا و اوضاع غزه فاجعه‌بار است». او معتقد است که «اشغال دوباره غزه و شهرک‌سازی در آن به معنای غرق شدن است. این کار باعث می‌شود که مسئولیت اقتصادی و اجتماعی به گردن اسرائیل بیفتد که ما توان این کار را نداریم. با این کار با تمام جامعه بین‌الملل رو به رو خواهیم شد و به روابط ما با جهان آزاد و آمریکا آسیب 

وارد می‌شود». 

این سخنان به نوعی در کنار خود یک طرح مشخص را نمایان می‌کند که به بحث مدیریت غزه مربوط است. اخیراً یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل اعلام کرده که نیرویی متشکل از فلسطینی‌ها پس از گذراندن آموزش‌های ویژه آمریکا به تدریج مسوولیت امنیت در داخل نوار غزه را بر عهده خواهند گرفت تا بتواند روند مدیریت امنیتی را تحت یک پوشش واحد پیش ببرد. این گزارش واکنش دفتر نتانیاهو را به همراه داشت و اعلام شد که نتانیاهو اساساً این طرح را رد می‌کند! 

ژنرال‌های اسرائیل معتقدند که ارتش دستاوردهای تاکتیکی نسبی در غزه کسب کرده، اما زمانی که این امر همراه با هدف سیاسی - راهبردی نباشد، فایده‌ای ندارد و به همین دلیل نباید حکومت نظامی در این باریکه ایجاد شود

تلاش برای جلوگیری از تنش

تشدید تنش میان اسرائیل و لبنان در مرزهای شمالی اراضی اشغالی باعث شده تا ایالات متحده به این نتیجه برسد که امکان درگیری میان این دو طرف افزایش پیدا کرده و حالا دست به دامان دوحه شده است

اینکه نتانیاهو با طرح مذکور مخالفت می‌کند به نوعی نشان می‌دهد که تل‌آویو صراحتاً به دنبال آن است تا بتواند جنگ در غزه را ادامه دهد ولی مساله اینجاست که داده‌های فعلی از حیث سیاسی و نظامی نشان‌دهنده عزم نخست‌وزیر اسرائیل برای شروع یک جنگ تمام عیار در مرزهای شمالی و علیه لبنان است. از هفته‌ها قبل تبادل آتش میان دو ارتش اسرائیل و حزب‌الله لبنان در مناطق شمالی اراضی اشغالی کلید خورده و تا به این لحظه هم ادامه دارد. به عنوان مثال منابع لبنانی دیروز (شنبه) اعلام کردند حزب‌الله لبنان تجهیزات جاسوسی اسرائیل را در پایگاه «مسکف عام» را به طور دقیق هدف گرفتند. در دیگر تحولات جنوب لبنان و اسرائیل، وب‌سایت خبری «حدشوت بزمان» نوشت در پی حمله موشکی از لبنان، آتش در الجلیل علیا شعله‌ کشید و به مناطق دیگری سراست کرده است. شبکه ۱۲ اسرائیل هم گزارش کرد ۲ موشک از لبنان به سمت منطقه کریات شمونه شلیک شد و در پی آن آژیر هشدار به صدا درآمد.  به موازات این روند باید توجه داشت که بسیاری از مقامات لبنان و سایر کشورهای منطقه در مورد به راه افتادن یک جنگ جدید هشدار دادند و حتی اعلام کردند که هرگونه تقابل نظامی می‌تواند منطقه را با مشکل جدی روبرو کند. به عنوان مثال عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر اعلام کرده که تبادل آتش میان اسرائیل و لبنان می‌تواند باعث سرایت این درگیری و گسترده شدن آن در خاورمیانه و شمال آفریقا شود. عبدالله بو حبیب، وزیر امور خارجه لبنان هم از کشورهایی که به اتباع خود درخصوص سفر به لبنان هشدار می‌دهند یا خواستار خروج آنها از این کشور هستند، درخواست کرد به جای هشدار به شهروندان خود با لبنان اعلام همبستگی کنند. نجیب میقاتی، نخست‌وزیر موقت لبنان هم اعلام کرده که هرگونه حمله و یا انتشار اخبار آن از سوی اسرائیل صرفاً یک جنگ روانی است. آنچه در این میان اوضاع را کمی مشکوک و البته خطرناک جلوه می‌دهد، موضع و نوع نگاه ایالت متحده در قبال هرگونه جنگ میان اسرائیل و لبنان است. روزنامه واشنگتن‌پست در این راستا به نقل از چندین مقام مطلع در وزارت خارجه و کاخ سفید به این موضوع اشاره کرده که چندین کشور، ازجمله آلمان و کانادا در هفته گذشته به شهروندان خود هشدار دادند که لبنان را ترک کنند و دلیل آن نیز تشدید تنش میان حزب‌الله لبنان و اسرائیل بوده است که هر لحظه جنگ را برجسته‌تر می‌کند. همین موضوع باعث شده تا ایالات متحده به این نتیجه برسد که امکان درگیری میان این دو طرف افزایش پیدا کرده و حالا دست به دامان دوحه شده است. این روزنامه نوشت قطر، که سابقه میانجی‌گری مذاکرات بین اسرائیل و حماس را دارد از سوی ایالات متحده برای میانجیگری در لبنان دعوت شده است اما بحث در مورد دیپلماسی حساس نقش قطر اولین بار توسط روزنامه الاخبار لبنان گزارش شد، اما باید توجه کرد دولت بایدن همچنان آتش‌بس در غزه را پله‌ای کلیدی برای حل بحران لبنان می‌داند. به هر ترتیب باید دید تلاش واشنگتن برای مهار جنگ میان اسرائیل و لبنان چه زمانی به نتیجه می‌رسد؟!