در سال‌های اخیر، جنگنده‌های چند منظوره در طراحی، فناوری، قابلیت‌های رزمی و آمادگی ماموریت پیشرفت چشمگیری داشته‌اند.

به گزارش روزیاتو، فرقی نمی‌کند که این یک نبرد تن به تن هوایی فعال، یک وظیفه نظارتی یا یک مأموریت شناسایی سطح پایین باشد، جنگنده‌های چند منظوره برای این کار ساخته شده اند.

این مقاله به بررسی برخی از بهترین هواپیما‌های جنگی چند منظوره در خدمت فعال می‌پردازد.

۵- Saab JAS ۳۹ Gripen

سال ورود به سرویس: ۱۹۹۶

خدمه: یک نفر در نسخه JAS ۳۹C / دو نفر در نسخه JAS ۳۹D

طول: ۱۴.۹ متر در نسخه JAS ۳۹C

طول بال ها: ۸.۴ متر

ارتفاع: ۴.۵ متر

حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۱۴،۰۰۰ کیلوگرم

ظرفیت سوخت: ۳،۰۰۰ لیتر (۲،۳۴۰ کیلوگرم) در باک داخلی؛ ۳،۵۰۰ لیتر (۲،۷۳۰ کیلوگرم) در باک خارجی

موتور: یک موتور توربوفن پس سوز Volvo RM۱۲ با قدرت پیشرانه خشک ۱۲،۰۰۰ پوند (۵۴ کیلونیوتن) و ۱۸،۱۰۰ پوند (۸۰.۵ کیلونیوتن) در حالت پس سوز

حداکثر سرعت: ۲ ماخ (۲،۱۰۰ کیلومتر بر ساعت) در ارتفاع ۱۵،۲۴۰ متری

برد رزمی: ۸۰۰ کیلومتر

سقف پرواز: ۵۰،۰۰۰ فوت (۱۵،۲۴۰ متر)

جنگنده JAS ۳۹ Gripen یک جنگنده چندمنظوره تک موتوره است که توسط شرکت هوافضا و دفاع سوئدی Saab AB طراحی و ساخته شده است. این هواپیمای بال دلتا و پیکربندی کانارد اولین پرواز خود را در دسامبر ۱۹۸۸ انجام داد و در سال ۱۹۹۶ در نیروی هوایی سوئد وارد خدمت شد. تا دسامبر ۲۰۲۳، بیش از ۳۰۰ فروند از JAS ۳۹ تولید شده است. JAS ۳۹ برای انواع ماموریت‌ها استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها برای ماموریت‌های شناسایی است.

در سال ۲۰۱۳، دولت سوئد سفارش ۶۰ فروند JAS ۳۹E را برای تحویل بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۷ تصویب کرد. در سال ۲۰۱۹، مشاوران وزارت دفاع سوئد برنامه‌ای را برای فعال نگه داشتن اسکادران جنگنده‌های JAS ۳۹ C/D این کشور، حداقل تا سال ۲۰۲۵ توصیه کرد. امروزه، اکثر JAS ۳۹‌های تولید شده در سراسر جهان فعال هستند و حداقل ۱۲۰ فروند (۶۰ JAS ۳۹ C/D و ۶۰ JAS ۳۹E) توسط نیروی هوایی سوئد نگهداری و اداره می‌شوند.

۴- Boeing F/A-۱۸ Super Hornet

سال ورود به سرویس: ۱۹۹۹

خدمه: یک (خلبان) در نسخه F/A-۱۸E و دو (خلبان و افسر سیستم‌های تسلیحاتی) در نسخه F/A-۱۸F

طول: ۱۸.۳۱ متر

طول بال ها: ۱۳.۶۲ متر

ارتفاع: ۴.۸۸ متر

حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۹،۹۳۷ کیلوگرم

موتور: دو موتور توربوفن General Electric F۴۱۴-۴۰۰ هر کدام با قدرت پیشرانه ۱۳،۰۰۰ پوند (۵۸ کیلونیوتن)؛ ۲۲،۰۰۰ پوند (۹۸ کیلونیوتن) با پس سوز

حداکثر سرعت: ۱،۹۱۵ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع ۴۰،۰۰۰ فوت (۱۲،۱۹۰ متر)

برد رزمی: ۸۲۲ کیلومتر

سقف پروازی: ۵۲،۳۰۰ فوت (۱۵،۹۴۰ متر)

این سری جنگنده که از F/A-۱۸ Super Hornet ساخت کمپانی مک دانل داگلاس مشتق شده است، یک جنگنده چندمنظوره ناونشین تک سرنشین یا با دو سرنشین کنا هم است. نسخه اولیه این هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۱۹۹۵ انجام داد و در سال ۱۹۹۹ به نیروی دریایی ایالات متحده معرفی شد. سوپر هورنت از دو موتور توربوفن جنرال الکتریک F۴۱۴ که هر کدام ۲۲،۰۰۰ پوند بر فوت (۹۸ کیلونیوتن) نیروی رانش با پس سوز تولید می‌کنند، سود می‌برد.

این هواپیما قابلیت حمل توپ چرخشی و همچنین موشک‌های هوا به هوا و هوا به سطح را دارد. به ادعای بوئینگ، دو نسخه از سوپر هورنت – مدل E تک سرنشین و مدل F دو سرنشین – می‌توانند تقریباً هر مأموریتی را در طیف تاکتیکی انجام دهند، از جمله برتری هوایی، حمله روز/شب با سلاح‌های هدایت‌شونده دقیق، اسکورت جنگنده، پشتیبانی نزدیک هوایی، سرکوب پدافند هوایی دشمن، حمله دریایی، شناسایی، کنترل هوایی و ماموریت‌های سوخت رسانی.

۳- Eurofighter Typhoon

سال ورود به سرویس: ۲۰۰۳

خدمه: یک یا دو نفر

طول: ۱۵.۹۶ متر

طول بال ها: ۱۰.۹۵ متر

ارتفاع: ۵.۲۸ متر

حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۳،۵۰۰ کیلوگرم

موتور: دو موتور توربوفن پس سوز Eurojet EJ۲۰۰ هر کدام ۶۰ کیلونیوتن (۱۳،۰۰۰ پوند) نیروی پیشرانه خشک، ۹۰ کیلونیوتن (۲۰،۰۰۰ پوند) با پس سوز

حداکثر سرعت: ۲،۱۲۵ کیلومتر بر ساعت

برد رزمی: ۱،۳۸۹ کیلومتر

سقف پروازی: ۶۵،۰۰۰ فوت (۱۹،۸۱۲ متر)

Eurofighter Typhoon پیشرفته‌ترین هواپیمای جنگی جهان با ماموریت‌های چندگانه در حین یک عملیات واحد است. ایرباس، BAE Systems و لئوناردو گرد هم آمدند تا این هواپیمای با سرعت ماخ ۲ را توسعه دهند که اولین پرواز خود را در مارس ۱۹۹۴ انجام داد و در سال ۲۰۰۳ وارد خدمت نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) شد. دو موتور توربوفن پس سوز Eurojet EJ۲۰۰ نیروی مورد نیاز این هواپیما را تامین می‌کنند که هر کدام ۲۰،۰۰۰ پوند (۹۰ کیلونیوتن) پیشرانه را با پس سوز تولید می‌نمایند.

این هواپیمای بسیار چابک به گونه‌ای طراحی شده است که به عنوان یک جنگنده کارآمد در نبرد‌های تن به تن در ماموریت‌های جنگی خدمت کند. نسخه‌های اخیر این جنگنده به گونه‌ای طراحی شده اند که با طیف وسیعی از تسلیحات با فناوری جدید سازگار باشند. این هواپیما که می‌تواند ماموریت‌های ضربتی هوا به سطح را انجام دهد، در بسیاری از نیرو‌های هوایی اروپا و خاورمیانه، مسئولیت دفاع هوایی را بر عهده دارد.

۲- Dassault Rafale

سال ورود به سرویس: ۲۰۰۱

خدمه: یک یا دو نفر

طول: ۱۵.۲۷ متر

طول بال ها: ۱۰.۹ متر

ارتفاع: ۵.۳۴ متر

حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۴،۰۰۰ کیلوگرم

موتور: دو موتور توربوفن Snecma M۸۸-۴e با ۵۰.۰۴ کیلونیوتن (۱۱،۲۵۰ پوند) پیشرانه خشک برای هر موتور؛ ۷۵ کیلونیوتن (۱۷،۰۰۰ پوند) با پس سوز

حداکثر سرعت: ۱،۹۱۲ کیلومتر بر ساعت

برد رزمی: ۱،۸۵۰ کیلومتر

سقف پروازی: ۱۵،۸۳۵ متر (۵۱،۹۵۲ فوت)

در نتیجه اختلاف نظر بر سر مسئولیت‌های طراحی و تولید، فرانسه از کنسرسیوم یوروفایتر خارج شد و هواپیمای چند منظوره خود به نام داسو رافال را طراحی کرد. این جت جنگنده دو موتوره به طیف وسیعی از تسلیحات مجهز شده است. دو موتور توربوفن Snecma M۸۸ Dassault Rafale نیروی لازم برای این هواپیما را تامین می‌کنند که هر کدام تا ۱۷،۰۰۰ پوند بر فوت (۷۵ کیلو نیوتن) نیروی رانش را با پس سوز تولید می‌نماید.

این جنگنده که از آن به عنوان هواپیمای “نسل ۴.۵” Omnirole یاد می‌شود، قادر به انجام ماموریت‌های برتری هوایی، بازدارندگی، شناسایی هوایی، پشتیبانی زمینی، حمله عمیق، حمله ضد کشتی و بازدارندگی هسته‌ای است. به غیر از کشور‌های اروپایی، تعداد انگشت شماری از نیرو‌های هوایی آسیایی و خاورمیانه از جمله نیروی هوایی هند، نیروی هوایی اندونزی، نیروی هوایی قطر و نیروی هوایی امارات متحده عربی این جت را در اختیار دارند.

۱- Lockheed Martin F-۳۵ Lightning II

سال ورود به سرویس: ۲۰۱۵

طول: ۱۵.۷ متر

طول بال ها: ۱۱ متر

ارتفاع: ۴.۴ متر

حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۹،۹۰۰ کیلوگرم

موتور: یک موتور توربوفن Pratt & Whitney F۱۳۵-PW-۱۰۰ l با ۲۸،۰۰۰ پوند (۱۲۵ کیلونیوتن) پیشرانه خشک؛ ۴۳،۰۰۰ پوند (۱۹۱ کیلونیوتن) با پس سوز

حداکثر سرعت: ۱.۶ ماخ در ارتفاع بالا

برد رزمی: ۱،۲۳۹ کیلومتر

سقف پروازی: ۵۰،۰۰۰ فوت (۱۵،۰۰۰ متر)

جنگنده F-۳۵ Lightning II ساخت لاکهید مارتین بخشی از برنامه جنگنده حمله مشترک (JSF) برای جایگزینی طیف گسترده‌ای از هواپیما‌های جنگنده، ضربتی و تهاجمیزمینی است. با توانمندی در تقویت امنیت ملی، تقویت مشارکت بین متحدان و تقویت رشد اقتصادی، به ادعای لاکهید مارتین، «F-۳۵ به عنوان پیشرفته‌ترین گره در چشم انداز امنیت شبکه‌ای قرن ۲۱، یک برتری بی نظیر برای خلبانان، ملت و شرکای جهانی ما ارائه می‌کند. F-۳۵ استراتژی دفاع ملی در عمل است و سنگ بنای ناوگان جنگنده ارتش ایالات متحده و ناوگان متحدان آن در سراسر جهان باقی خواهد ماند».

پلتفرم F-۳۵ قادر است اطلاعات را به طور ایمن در همه حوزه‌ها از جمله هوا، زمین، دریا، فضا و سایبری به اشتراک بگذارد. چه در جنگ فعال باشد و چه ماموریت‌های شناسایی، اف-۳۵ تسلط قابل توجهی بر دشمنان خود دارد.