نویسنده: فیراس مقصد، پژوهشگر ارشد و مدیر ارشد ارتباطات راهبردی در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی

دیپلماسی ایرانی: گویی جنگ مرگبار و ویرانگر اسرائیل و حماس کافی نبوده که نگرانی فزاینده‌ای از یک رویارویی بسیار گسترده‌تر میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان وجود دارد. اوایل هفته گذشته، ساعاتی پس از آنکه گروه مسلح لبنانی ویدیویی نه‌دقیقه‌ای از پهپادهای نظارتی اش که شمال اسرائیل را گشت می‌زنند، منتشر کرد، مقامات اسرائیلی اعلام کردند که این کشور آماده یک "جنگ تمام‌عیار" است و برنامه‌هایی را برای یک حمله تصویب کرده‌اند. این تحولات پس از آتشباری های تقریباً روزانه در مرزها از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر رخ داده است که ده‌ها هزار نفر را در دو طرف مرز اسرائیل و لبنان آواره کرده و در جریان آن دست کم ۴۰۰ نفر، که بیشترشان جنگجویان حزب‌الله هستند، کشته شده‌اند. پس از نمایش تصاویر پهپادی، سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، تهدید به نبردی "بدون محدودیت، بدون قانون و بدون سقف" کرد اگر اسرائیل دامنه درگیری فعلی را گسترش دهد. نصرالله حتی تهدید کرد که به قبرس یعنی کشور عضو اتحادیه اروپا، حمله می کند اگر هر یک از تأسیسات نظامی اش را به روی اسرائیل در درگیری پیش رو باز کند.

اسرائیل با نهایی کردن برنامه‌های خود برای یک جنگ تمام‌عیار، عزم خود را برای تغییر موازنه قدرت در شمال، متوقف کردن شلیک موشک های حزب‌الله و احتمالاً ایجاد یک منطقه حائل چند مایلی در داخل قلمرو لبنان نشان می‌دهد، حتی اگر به معنای یک نمایش قدرت عمده باشد. در روزها و هفته‌های پیش‌رو، دولت جو بایدن نقشی حیاتی در جلوگیری از جنگ یا محدود کردن بدترین پیامدهای آن خواهد داشت، به‌ویژه با توجه به تهدید ایران برای پیوستن به نبرد در دفاع از حزب‌الله. میانجی‌گری آمریکا می‌تواند مسیرهای دیپلماتیک را هموار کند، البته زمانی که اسرائیل و حزب‌الله آماده بررسی یک راه‌حل سیاسی باشند که بتواند به جنگ میان آنها پایان دهد.

نصرالله پس از دیدار آموس هوخشتاین، دستیار ارشد بایدن از بیروت، آخرین تهدیدهای خود را مطرح کرد. هوخشتاین یک گفت‌وگوکننده باتجربه است که در سال ۲۰۲۲ موفق به تسهیل توافق تعیین مرزهای دریایی بین اسرائیل و لبنان شد، اما او معجزه‌گر نیست. در آخرین دور دیپلماسی رفت‌وبرگشت بین اورشلیم و بیروت، او به دنبال راه‌هایی برای بازگرداندن آرامش به مرز اسرائیل و لبنان بود، آن هم بدون آتش‌بس در غزه. اما حزب‌الله به‌طور قاطع ابتکار او را رد کرد. این گروه پافشاری می کند که نخست باید جنگ در غزه که افکار عمومی عربی را به دلیل تلفات بالای آن خشمگین کرده است، پایان یابد. این گروه همچنین پیشنهادهای آمریکا را برای استفاده از نفوذ خود بر حماس، دیگر گروه مورد حمایت ایران، برای تشویق به پذیرش آتش‌بس پیشنهادی رد کرده است.

میانجی ها در بیروت هنوز کاملاً ناامید نشده‌اند. آنها همچنان پنهانی با نماینده بایدن همکاری می‌کنند تا ببینند آیا امتیازی کمتر از توقف کامل شلیک موشک‌های حزب‌الله، می‌تواند برای گشایش مسیر یک راه‌حل سیاسی کافی باشد یا نه. چنین سناریویی می‌تواند شامل جابه‌جایی نیروهای نخبه و واحدهای ضد تانک حزب‌الله در خط مرزی باشد که نگرانی اصلی اسرائیلی‌ها هستند. اما به هیچ رو مشخص نیست که آیا چنین پیشنهادی برای هر دو طرف پذیرفتنی و کافی خواهد بود یا نه. در واقع، هوخشتاین در اورشلیم به ارزیابی مشترکی با اسرائیلی ها رسید که وضعیت در مرز شمالی دیگر قابل تحمل نیست.

حزب‌الله باید درک کند که هیچ دولتی در اسرائیل، چه برسد به راست‌گراترین دولت تاریخ این کشور، نمی‌تواند آنچه نصرالله در سخنرانی خود به عنوان یک منطقه حائل دوفاکتو را بپذیرد که گروهش در داخل خاک اسرائیل ایجاد کرده است. برای همه اسرائیلی‌ها، نه فقط نتانیاهو، وضعیت موجود به سادگی غیرقابل پذیرش است. به همین ترتیب، تهدیدهای اغراق‌آمیز مقامات ارشد اسرائیلی که هشدار می‌دهند "بیروت از ویرانی در امان نخواهد بود" مفید نیستند. یک حمله نظامی اسرائیل به لبنان لزوماً نباید شامل تخریب کامل بلوک‌های مسکونی در منطقه تحت کنترل حزب‌الله در جنوب بیروت باشد، آن طور که در آخرین جنگ بزرگ دو طرف در سال ۲۰۰۶ این گونه شد. چنین اقداماتی تشدید بیشتر درگیری را باعث خواهد شد و حزب‌الله که اکنون بسیار توانمندتر است، را مجبور می‌کند موشک‌های بالستیک خود را به سمت شهرهای اسرائیلی، از جمله تل‌آویو، شلیک کند. مقامات آمریکایی به‌شدت نگرانند که سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته اسرائیل زیر بارش آتش حزب‌الله، که معتقدند بیش از ۱۰۰ هزار موشک و انبوهی از پهپادهای انتحاری دارد، اشباع شود و تاب نیاورد.

هنگامی که مقامات دفاعی اسرائیل و آمریکا، هفته آینده در واشنگتن دیدار می‌کنند، باید به وضوح محدوده رویارویی قریب‌الوقوع را تعریف کنند. این درگیری باید در محدوده مناطق مرزی عمدتاً خالی از سکنه اسرائیل و لبنان باقی بماند. همچنین پیام‌های محکم بازدارندگی باید به ایران منتقل شود تا از دخالت مستقیم آن کشور جلوگیری شود، همراه با اطمینان‌های خصوصی در این زمینه که ایالات متحده فعالانه برای کاهش تنش‌ها تلاش خواهد کرد. در نهایت، حتی رئیس ستاد ارتش اسرائیل، هرتسی هالوی نیز اذعان دارد که دستیابی به یک وضعیت جدید در شمال نیاز به تفاهم غیرمستقیم با حزب‌الله دارد. خطوط چنین ترتیباتی توسط واسطه‌های آمریکایی و فرانسوی مطرح شده است و عقب‌نشینی توانمندی‌های کارساز حزب‌الله تا شش مایلی مرز، حضور تقویت‌شده نیروهای مسلح لبنان (LAF) و نیروهای موقت سازمان ملل متحد در لبنان (UNIFIL) که نیروهای حافظ صلح در مرز هستند، همراه با ضمانت‌ها و نظارت استراتژیک توسط ایالات متحده و فرانسه را شامل می‌شود. پیشرفت در حل برخی از نقاط مورد مناقشه در امتداد مرز نیز چنین توافقی را تسهیل خواهد کرد. متأسفانه، با این حال، ناتوانی واشنگتن در تحمیل آتش‌بس در غزه، همراه با عزم ایران و حزب‌الله برای ادامه فشار بر اسرائیل از طریق لبنان، از یک راه‌حل دیپلماتیک مانع شده است.

نقل قول معروفی از کارل فون کلاوزویتس، استراتژیست نظامی پروسی هست که می گوید: "جنگ ادامه سیاست با ابزارهای دیگر است". به نظر می‌رسد که برای اسرائیل و لبنان، زمان سیاست به پایان رسیده و زمان جنگ نزدیک است.

منبع: تایم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱