سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): جایزه پژوهشی دوسالانه سپهبد شهید سردار حاج قاسم سلیمانی هفته گذشته فراخوان خود را منتشر کرد. این جایزه که از سوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (سپاه) برگزار می‌شود محسن پرویز را به عنوان دبیر علمی خود معرفی کرد.
این جایزه در فرایند خود بررسی آثار را در گروه‌های پژوهش‌های نظامی، امنیتی، پژوهش‌های حقوقی و بین‌الملل، پژوهش‌های اجتماعی، اقتصادی، پژوهش‌های سیاسی، تاریخی، پژوهش‌های فرهنگی، ادبی و مجلات، فصل‌نامه‌ها، پایان‌نامه‌های دکتری دفاع شده و مقالات پژوهشی مدنظر قرار خواهد داد که امسال مقالات پژوهشی، مجلات و فصلنامههای پژوهشی منتشرشده طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ هم جمع‌آوری، بررسی و مورد ارزیابی قرار گیرند. محسن پرویز، دبیر علمی جایزه درباره چندوچون این دوره جزئیاتی را با ایبنا در میان گذاشته است.
- چه آشنایی قبلی با جایزه آثار برتر پژوهشی سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی داشتید؟
این جایزه امسال سومین دوره آن است که برگزار می‌شود. در دوره‌های قبلی من در خدمت برگزارکنندگان بودم و طبیعتاً از ابتدا در جریان شکل‌گیری آن بودم و با جایزه و اهداف آن آشنا بودم. نخستین بار که دوستان تصمیم گرفتند که این جایزه را برگزار کنند اصل بحث این بود که در حوزه آثار پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت بررسی صورت نمی‌گیرد و خوب است که بررسی در این زمینه به شکل سالانه انجام شود و جایزه‌ای به آن تخصیص داده شود. به نظر دوستان در این زمینه کمبودی احساس می‌شد و تلاش کردن با راه‌اندازی جایزه … کمبود را برطرف کنند.
- دوره سوم جایزه با دوره قبل چه تفاوتی داشت؟
طبیعی است که جایزه این دوره با دوره قبلی تفاوت متمایزی داشته باشد. از این رو تمایز وقتی اتفاق می‌افتد که در هنگام برگزاری دوره‌های قبل متوجه کمبودهای آن بشویم و تلاش کنیم کمبودهای آن را برطرف کنیم. آن نقاطی که نقطه قوت جایزه بوده، تغییر و تحولی هم نیاز ندارد تا این اتفاق تداوم پیدا کند.
در دوره سوم همه کارهایی که در دوره گذشته انجام شده بود. گردآوری همه کتاب‌های پژوهشی منتشر شده در دو سال گذشته و ارزیابی و انتخاب کتاب‌های برگزیده و پایان‌نامه‌های دکتری دفاع شده، مجلات و فصلنامههای پژوهشی که در دوره دوم اضافه شده بود.
همچنان تداوم پیدا خواهد کرد. در دوره گذشته بحثی مطرح شد و نکاتی به ذهن دوستان رسید که افزودن مقاله به فراخوان جایزه بود که البته هنوز ایده پخته شده‌ای نبود و در این دوره قرار شد که در جایزه قرار بگیرد. به نظرم اگر چنین ایده‌ای به جایزه افزوده شود، توجه بیشتری را از در حیطه مقاله از طرف مولفان، نویسندگان و پژوهشگران به خود جلب خواهد کرد.
- درباره بخش یا گروه پژوهش‌های فرهنگی بفرمایید دقیقاً منظور شما چه نوع پژوهش‌هایی است؟
در جایزه شش گروه داوری تعیین شده که از میان این گروه‌ها، یک گروه مجلات و فصلنامههای پژوهشی است و پنج گروه دیگر؛ موضوعات پژوهشی تقسیم شده که در این بین پژوهش‌های نظامی و امنیتی را داریم که چون به هم نزدیک هستند در یک گروه قرار گرفتند و این تقسیم‌بندی از همان دوره نخست به این شکل بود.
همان موقع به این نتیجه رسیدیم که برخی موضوعات بهتر است در کنار هم در یک گروه قرار داده شوند. این موضوع دو نکته اصلی داشت؛ یک نکته تعداد آثار منتشر شده به موضوع بود و نکته دیگر، نزدیکی و هم‌پوشانی موضوعاتی است که شاید برخی موضوعات با یکدیگر پیدا کنند.
در گروه‌هایی که ایجاد کردیم گروهی با عنوان پژوهش‌های ادبی و فرهنگی است که در این زمینه آثار مرتبط با دفاع مقدس زیاد داریم از جمله داستان، شعر، خاطره، تاریخ و گونه‌های مختلف ادبی وجود دارد که در حوزه داوری جایزه شهید سلیمانی نمی‌گنجد و در واقع در این جایزه داوری نمی‌شود که بهتر است در جایزه شهید همدانی و کتاب سال دفاع مقدس قرار بگیرد. اما پژوهشی که در زمینه فرهنگ و ادب با موضوعات دفاع مقدس و مقاومت مرتبط باشد.
در گروه پژوهش‌های فرهنگی داوری می‌شود. برای مثال پژوهشگری پژوهشی درباره نقش اقوام مرزنشین در دفاع مقدس و مقاومت از منظر فرهنگی بررسی کرده است. در واقع پژوهش‌هایی که از جنبه فرهنگی در موضوعات مرتبط با دفاع مقدس و مقاومت انجام شده، بررسی خواهد شد. شاید بعضی از این پژوهش‌ها به دلایلی به شکل کتاب هم درنیامده و پژوهش‌های تخصصی که در یک دانشگاه یا سازمانی انجام شده باشد که در تلاش هستیم این پژوهش‌ها هم گردآوری و داوری شود.
- قرار است سرداورها چگونه انتخاب شوند؟
هنوز سرداورها انتخاب نشده و فعلاً جلسات شورای سیاستگذاری برگزار و در آنجا برنامه‌های کلان مطرح شد که باید شورای علمی داشته باشیم تا در آنجا سرداوران را انتخاب کنیم. به طور معمول در دوره‌های گذشته سرداورها از طریق شورای علمی تعیین می‌شد که عموماً افرادی بودند از میان چهره‌های شناخته شده‌ای که مدارج دانشگاهی را طی کردند و در حوزه تخصصی خود از استادان دانشگاه یا پژوهشگرانی مطرح هستند. پس از آن سرداوران، داوران را به شورای علمی پیشنهاد می‌کنند که شورای علمی تائید می‌کند. اما در سومین دوسالانه جایزه سپهبد شهید سلیمانی فعلاً در مرحله فراخوان هستیم و داوری پس از گردآوری آثار در مهر و آبان انجام خواهد شد. اختتامیه هم در آذرماه در روز پژوهش برگزار می‌شود.
- درباره بخش بین‌الملل هم توضیح بفرمایید که به پژوهش‌های حوزه بین‌الملل اختصاص دارد یا پژوهش‌هایی که در آن‌سوی مرزها آنجام شده است؟
پژوهش‌های حقوقی بین‌الملل در یک گروه قرار گرفته که در واقع آنچه در این گروه مدنظر است مسائل دفاع مقدس با نگاه به عرصه بین‌اللمل که آثار و تبعات اتفاقاتی را رصد کردند که جنبه فرا ایرانی پیدا کرده باشد، چنین آثاری در این بخش داوری می‌شوند.
در واقع بعد از فراخوان روش به این شکل است که شورای علمی جلساتی را برگزار می‌کرد که با کمک سرداوران به پیشنهاد دبیرخانه کتاب‌ها تقسیم‌بندی و آثار در گروه‌های مشخص داوری می‌شود. گاهی که هم‌پوشانی میان بخش‌های مختلف به وجود می‌آید که البته چندان زیاد نیست که تا سه چهار درصد کتاب‌ها میان گروه‌ها جابه‌جا می‌شود.
- جایزه پژوهشی دوسالانه سپهبد شهید سردار سلیمانی چه‌قدر در شناسایی پژوهشگران جوان یا ناشناخته موثر است؟
یکی از اهداف جایزه قدرشناسی از پژوهشگرانی است که در این حوزه کار می‌کنند. ضمن اینکه هدف جایزه صرفاً شناخت پژوهشگران جوان نیست بلکه کل پژوهشگرانی که در حوزه دفاع مقدس پژوهش و تحقیق می‌کنند. هر چند چه در زمینه پژوهش چه نقد معمولاً پژوهشگرانی کار می‌کنند که با تحقیقات خود جنبه‌های مختلف جنگ را مورد تحقیق قرار می‌دهند اما چندان شناخته شده نیستند، از این رو هدف جایزه این است که از چنین پژوهشگرانی تقدیر کند. چنانچه در دوره گذشته هم تقدیر از پژوهشگران برتر برگزار شد که امیدوارم در این دوره هم از پژوهشگران نمونه تجلیل شود.
در اینجا شورای علمی و شورای سیاستگذاری دخیل هستند در تائید نهایی اسامی پیشنهادی نقش دارند، معمولاً به همه جنبه‌های موضوع توجه می‌شود که برخی افراد هستند که در زمینه پژوهش در حوزه دفاع مقدس عمر خود را صرف کردند که مورد بی‌مهری قرار گرفتند که ما به سهم خودمان سعی می‌کنیم نشان دهیم ارزش کار آنها دانسته شده است. از طرف دیگر بعضی از جوان‌ها وارد این حوزه شدند و خیلی با ذوق و علاقه مشغول به تحقیق و پژوهش شدند و آثار درخوری را منتشر کردند. در واقع استعداد خاصی در پژوهش‌های خود نشان دادند که از آنها هم تجلیل خواهد شد.
∎
نظر شما