اعتیاد یک بیماری است که هم جسم و هم روان بیمار را درگیر می‌کند. پیشگیری از اعتیاد نیز همانند سایر بیماری‌ها بسیار مؤثرتر از درمان و ترک آن است. پیشگیری از اعتیاد هم به لحاظ اقتصادی و هم اجتماعی و خانوادگی به‌صرفه‌تر و عاقلانه‌تر است.

اعتیاد طبعات و عوارض شدیدی به دنبال دارد و درمان اعتیاد به‌تنهایی همه عوارض به وجود آمده را بهبود نمی‌بخشد. خانواده‌ای که از هم پاشیده، فرزندی که به دلیل اعتیاد والدین دچار اختلالات رفتاری و روانی شده، مشکلات اقتصادی پیش آمده برای خانواده، بیماری‌های منتشر شده، جرم و جنایات به وقوع پیوسته، شغل و کار از دست رفته و ... تنها با درمان بیمار معتاد به حالت عادی بر نمی‌گردد؛ بنابراین پیشگیری از اعتیاد اهمیت بسیار بالایی برای سلامت خانواده و اجتماع دارد.

راه‌های پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر

۱. آگاهی: وجود آگاهی اولین گام برای پیشگیری از اعتیاد است. این آگاهی شامل موارد زیر است:
آگاهی از عوامل موثر در گرایش به اعتیاد: عواملی مانند کمبود محبت، تجربه‌های غم‌انگیز، مشکلات خانوادگی، مشکلات ارتباطی و اجتماعی، همسالان، دوستان و اطرافیان معتاد، کمبود عزت نفس، اضطراب و افسردگی می‌توانند سبب گرایش فرد به اعتیاد شوند. شناختن این عوامل و تلاش برای رفع آن‌ها تا حد زیادی در پیشگیری از اعتیاد عزیزانمان مؤثر است.
آگاهی از روند پیشرفت اعتیاد: اعتیاد به مواد مخدر به تدریج رخ می‌دهد، نه به صورت ناگهان. بیشتر افراد مصرف مواد را به عنوان سرگرمی و کنجکاوی یا رهایی موقت از یک درگیری ذهنی آغاز می‌کنند، اما به تدریج و با مصرف مرتب به مرور زمان مقدار و دفعات مصرف افزایش می‌یابد و فرد در دام اعتیاد گرفتار می‌شود. با پیشرفت اعتیاد فرد معتاد از انجام مسئولیت‌های روزمره خود بازمانده و ارتباطاتش دچار اختلال می‌شود. آگاهی و باور به سرعت و روند پیشرفت اعتیاد می تواند عاملی بازدارنده برای ورود به اعتیاد باشد.
آگاهی از مضرات و عواقب اعتیاد: برای پیشگیری از اعتیاد باید تلاش کرد همه افراد جامعه از مضرات و عواقب سوء هر یک از مواد اعتیادآور مطلع شوند. بسیاری از افراد به این دلیل معتاد می‌شوند که تبلیغات سوداگران در زمینه اعتیادآور نبودن برخی مواد را باور می کنند. اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی فرزندان و افراد جامعه راجع به عوارض، پیامد‌ها و تبعات سوء مصرف موادمخدر سنتی و شیمیایی باید به صورت آرام، مستمر، عمیق و تأثیرگذار باشد.

۲. آموزش: برای پیشگیری از اعتیاد به انواع مواد مخدر آموزش هم نقش مهمی را ایفا می کند. پس توصیه‌های زیر را درنظر داشته باشید:
تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس: عزت نفس و اعتماد به نفس پایین ریشه در تجربیات دردناک کودکی و اتفاقات بد یا بیماری در بزرگسالی دارد. عزت نفس پایین باعث گرفتار شدن افراد در دام‌هایی مانند اعتیاد می‌شود. بهتر است برای افزایش اعتماد به نفس با خود مهربان بوده و با انجام فعالیت‌های ورزشی و هنری احساس رضایت نسبت به خود را بالا برد.
آموزش مهارت نه گفتن و دوری از اطرافیان خطرناک: قرار گرفتن در جمع افراد مصرف‌کننده و اصرار و فشار برای مصرف، علت اصلی سوء مصرف مواد مخدر است. افراد به ویژه در سنین پایین بیشتر توسط گروه همسالان به مصرف مواد تشویق و ترغیب می شوند. با آموزش مهارت نه گفتن در چنین شرایطی می توان از اعتیاد پیشگیری کرد.
هدف گذاری در زندگی و پیش گرفتن سبک زندگی سالم: بیکاری و عدم اشتغال، زندگی بی هدف و سبک زندگی ناسالم موجب سوق یافتن فرد به سمت اعتیاد می‌شود. در مقابل زندگی هدف‌دار، رضایت‌بخش و سالم موجب پیشگیری از اعتیاد خواهد شد.
مشاوره برای پیشگیری از اعتیاد: در صورت ابتلای خود یا یکی از اعضای خانواده و نزدیکان بهترین راهکار برای درمان و جلوگیری از پیشرفت اعتیاد مشورت با یک مشاور و روانشناس متخصص است. این مشاور آگاهی های لازم در مورد مهارت‌های مختلف زندگی، راهنمایی موثر و زندگی سالم را به شما می دهد. با کمک مشاور می‌توان گرایش به اعتیاد را ریشه‌یابی و بر اعتیاد غلبه نمود.