زمانی که ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، سوار بر بنتلی کنار امیر قطر تعریف شد، ناظران از لحظه اتحاد بعد از تنش میان دو بازیگر گفتند، این همراهی شاید فرصتی برای میزبانش بود تا ساختمان‌های جدید درخشان دوحه را به رخ بکشد. سفر شاهزاده محمد به کشور کوچک همسایه خلیج فارس در سال ۲۰۲۱ نه تنها به پنهان کردن کینه سیاسی تلخی که سه سال ادامه داشت کمک کرد، بلکه باعث افزایش روابط تجاری قطر و عربستان شد که از آن زمان سرعت گرفته است.

گشت و گذار بن سلمان در پایتخت قطر در یک بزرگراه ۱۰ خطه جدید، مترو و استادیوم جام جهانی ۹۰ هزار نفری که با روکش‌های طلایی رنگ می‌درخشد، برگزار شد - دقیقاً همان پروژه‌های بزرگی است که شاهزاده سعودی برای بازسازی شان در خانه عجله دارد. گزارش‌های خبری محلی از ماشین سواری رهبران نوشتند، اما هیچ اشاره‌ای به واکنش بن سلمان نداشتند. اما انبوه تجارت جدید بین شرکت‌های قطری و سعودی - از راه‌آهن گرفته تا تسلیحات و حتی پروژه‌ای برای آوردن برف به صحرای عربستان - نشان می‌دهد که سفر ولیعهد به نقطه عطفی در روابط تبدیل شد.

رنسانس عربستان و قطر

به نوشته میدل ایست مانیتور، هنگامی که جام جهانی ۲۰۲۲ به پایان رسید و به رونق ساخت و ساز یک دهه در قطر پایان داد، شرکت‌های قطری از فرصت استفاده کردند تا دانش و ظرفیتی را که در پیشبرد بزرگترین رویداد ورزشی جهان به دست آورده بودند، به پادشاهی ارائه دهند. این رویکرد به قرارداد حداقل ۱۰ میلیارد دلاری منجر شد و شراکت بین شیخ تمیم بن حامد آل ثانی رهبر قطر و شاهزاده محمد را تثبیت کرد. حجم قرارداد‌های سعودی که از زمان تحریم توسط پیمانکاران قطری به دست آورده اند قبلاً گزارش نشده بود و نشان می‌دهد که شرکت‌های قطری از نزدیک درگیر تکمیل پروژه‌های به اصطلاح گیگا سعودی هستند، سرمایه گذاری‌های بزرگی که محور اهداف بلندپروازانه ۲۰۳۰ برای تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان سعودی به دور از نفت هستند.

این ائتلاف کاملاً در تضاد با شکافی است که در سال ۲۰۱۷ کلید خورد، زمانی که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، عمان و مصر اقتصاد قطر را با تحریم خفه کردند. قطر این اتهامات را رد کرد و این شکاف در سال ۲۰۲۱ با یک سری اقدامات آشتی جویانه پایان یافت.

سیف الرحمن خان، مدیر عامل و مالک شرکت ردکو، شرکت ساخت و ساز قطری، گفت: «کار در عربستان سعودی بسیار زیاد است، من فکر می‌کنم همه شرکت‌های خاورمیانه بدانجا خواهند رفت.»

خان ردکو نیز گفت که بازدید بن سلمان از قطر با اهمیت بود، زیرا باعث شد کمیته مشترک ریاض و دوحه مسئول احیای روابط برای شناسایی شرکت‌های قطری مناسب برای مشارکت در پروژه‌های سعودی شوند. طبق بیانیه‌ای مشترک، دو سال بعد، نشست کمیته هماهنگی عربستان و قطر در دسامبر ۲۰۲۳ با "روحیه دوستی، برادری و اعتماد متقابل" برگزار شد و به دنبال ایجاد "رنسانس برای دو کشور" بود. برای چهار دهه، ردکو تنها با تمرکز بر پروژه‌های قطر، میلیارد‌ها دلار به دست آورد. اما تمرکز این شرکت تا حد زیادی به عربستان سعودی معطوف شده: دو قرارداد اول آن در پادشاهی به ارزش ۳ میلیارد دلار است و اکثر کارکنان خود - بیش از ۸۰۰۰ - و بسیاری از موجودی تجهیزات سنگین اش را از قطر به این کشور منتقل کرده است.

سفری فرصت ساز

خان گفت که بازدید ۲۰۲۱ بن سلمان از قطر مقامات سعودی را بر آن داشت تا از شرکت‌های ساختمانی بزرگ دوحه دعوت کنند تا برای کار در مناقصه مشارکت داشته باشند. با پایان یافتن کار ردکو بر روی پروژه‌های جام جهانی، خان به نئوم سفر کرد و یک پیشنهاد ارائه داشت. به باور خان نئوم از الزام متعارف پیشنهاد دهندگان برای کنار گذاشتن اوراق قرضه ۱۰ درصد چشم پوشی کرد، زیرا ردکو هیچ تسهیلات بانکی در پادشاهی نداشت. طی شش ماه، ردکو یک کارخانه بتن پیش‌ساخته به طول ۱.۵ کیلومتر، بزرگترین کارخانه جهان، ساخت و اکنون در حال کار روی تونل‌هایی برای راه‌آهن زیرزمینی و زیرساخت‌ها و پلچک‌هایی به طول ۱۴۷ کیلومتر (۹۱ مایل) برای تامین آب برای تولید برف است. همزمان دوحه با عقب نشینی از برخی جنبه‌های سیاست خارجی خود، مانند عقب نشینی از مخالفت با تلاش‌های عربستان برای استقبال از سوریه برای بازگشت به اتحادیه عرب و عقب نشینی در مذاکرات صلح در یمن و سودان، از اختلاف با ریاض اجتناب کرده است.

قطر و عربستان سعودی همچنین در حال بررسی راه‌هایی برای ساخت تسلیحات و سایر اقلام دفاعی هستند و بارزان هولدینگ، یک شرکت دفاعی که بخشی از آن متعلق به وزارت دفاع قطر است، در ماه فوریه برای همکاری با همتای سعودی خود اعلام آمادگی کرد. کریستین کوتس اولریشسن، کارشناس حوزه خلیج فارس و پژوهشگر موسسه بیکر دانشگاه رایس، گفت: «روابط اقتصادی قوی‌تر، منافع قطر و عربستان سعودی را به روش‌هایی نزدیک‌تر می‌کند که بر مسائل گذشته غلبه کند و زمینه‌ساز بهبود سریع روابط سیاسی شود.» برای قطر، بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع، این فرصتی برای تقویت روابط با قدرتمندترین کشور عربی و تلاش برای تنوع بخشیدن به اقتصاد آن است. معتز الخیاط به رویترز گفت: برادران سوری-قطری که در جریان شکاف خلیج فارس هیچ تجارتی با عربستان سعودی نداشتند، اکنون پروژه‌های ساختمانی به ارزش ۷ میلیارد دلار در داخل این کشور در دست خط لوله دارند.