به گزارش ایکنا، عبدالله صلواتی، استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، 4 تیرماه در نشست علمی «امکان غدیر برای انسان معاصر» با بیان اینکه اگر غدیر نبود تا ابد امکان دستیابی زمینیان به آسمان آن‌طور که شایسته پیامبر(ص) خاتم است از بشر سلب می‌شد، گفت: غدیر مانند رویدادهای دیگر در یک مقطعی رخ داد و گفته شده است سه روز طول کشید ولی مدت معدودی نگذشت که آن را فراموش کردند لذا مبنای سیاست و سیاستگذاری، مسیر دیگری غیر از غدیر را طی کرد.

وی با بیان اینکه یک رویکرد در مورد غدیر آن است که رویداد غدیر در خود ماندگار نیست و تا ابد باید با تاریخ و زندگی ما همراه و همگام باشد، افزود: رویکرد دیگر فروکاست غدیر به یک شخص به نام حضرت علی(ع) است ولی همیشه بر این مسئله تاکید شده است که غدیر مختص یک امام نیست و سلسله ائمه(ع) بعد از ایشان هم با غدیر به مقام ولایت می‌رسند لذا جریان غدیر بعد از شهادت امام علی(ع) هم تمام نمی‌شود.

صلواتی با بیان اینکه رویکرد سوم، فروکاست غدیر به اصل تقویمی است، ادامه داد: غدیر هم یک اصل تقویمی است و هم یک اصل تنظیمی. یعنی ما باید به عنوان یک شیعه به غدیر اعتقاد داشته باشیم و به الزامات غدیر هم پایبند باشیم ولی در کنار این مسئله غدیر یک اصل تنظیمی است یعنی در برنامه‌ریزی و مدیریت و سیاستگذاری باید از غدیر استفاده کنیم و غدیر باید قدرت تنظیم‌گری برای ما داشته باشد و آن را به رسمیت بشناسیم.

استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با بیان اینکه الان انتخابات پیش رو است، تأکید کرد: اینکه ما باید چه انتخابی داشته باشیم و چه مسئولیتی برای این انتخاب و الزامات آن داریم؟ هم می‌تواند متأثر ار غدیر باشد زیرا اگر اصل تنظیمی غدیر را بپذیریم در این صورت نگاه ما به غدیر با آن چیزی که فقط به عنوان یک عید در نظر بگیریم تفاوت خواهد کرد. حقیقت غدیر فراتر از یک باور و اعتقاد و یک اصل تقویمی است بلکه باید در کنار آن، بهره عمیق تمدنی و نظام‌سازی از آن ببریم. 

علی جنب الله است

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با اشاره به فرازی از خطبه غدیریه، گفت: پیامبر(ص) فرمودند علی(ع) جنب‌الله است؛ این برگرفته از آیه شریفه است که فرموده است: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ وَإِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ؛ جنب به معنای امر، ناحیه، پهلو و قریب در لغتنامه‌ها بیان شده است؛ اگر آن را به معنای ناحیه بدانیم، اینکه خداوند در چه ناحیه‌ای وجود دارد و یا خدا در چه جهتی قرار دارد آن را انسان کامل و امام معصوم به ما خواهد گفت. در روایات مختلف کوتاهی در جنب الله را به معنای عدم حمایت از حضرت علی(ع) گرفته‌اند و اگر این حمایت را بخواهیم به صورت تقلیل‌گرا معنا کنیم حمایت از شخص امیرالمؤمنین(ع) در دوران حیات خودشان است و اگر بخواهیم در این مسئله با نگاه ناتقلیل‌گرا نگاه کنیم، حمایت به معنای حمایت از سیره و مکتب حضرت علی(ع) خواهد بود.

وی افزود: در روایت بیان شده است که امام باقر(ع) فرمودند: نحن جنب‌الله؛ ما کسانی هستیم که اگر به ما تمسک کنند به جنب‌الله خواهند رسید. همچنین بیان شده است که باطن قرآن با حضرت علی(ع) پیوند خورده است و او بعد از من باطن و تأویل قرآن را بازگو می‌کند؛ به یک معنا قرآن با امام علی(ع) و نسل ایشان در تاریخ جاری است و در هر زمان و مکان زنده و اثربخش است.

وی بیان کرد: در فراز دیگری از امام علی(ع) به عنوان افضل‌الناس تعبیر شده است و ابن‌سینا هم متأثر از این فراز از امام علی(ع) به عنوان انسانی نام می‌برد که همه عقول باید به عقل او اقتدا کنند و این خلاف نکته‌ای است که برخی فلاسفه غربی در دنیای مدرن مطرح کرده‌اند و آن اینکه عقل‌ها به تساوی خلق شده‌اند؛ در سنت ما بحث انسان کامل بیان می‌کند عقول با هم فرق دارند زیرا اگر عقول در یک سطح باشند، ابلاغ غدیر و رسالت انبیاء بی معناست.

صلواتی با بیان اینکه در موضع دیگری از این زیارت فرمودند آن چه از علم خداوند به من پیامبر(ص) داده است به علی(ع) هم داده است، اظهار کرد: در آیه شریفه «کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ» هم مراد حضرت علی(ع) است. علامه حسن‌زاده تأکید داشت که عالَم، علم انباشته بر روی یکدیگر است و پیامبر(ص) علم همه حقایق را دارد و این علم از طرف پیامبر (ص) به علی(ع) و نسل او تا حضرت حجت به ارث رسیده است؛ از طرفی همه حقایق در قرآن هم جمع شده است؛ پس قرآن، پیامبر و امام علم انباشته بر روی یکدیگر است و انکار هر کدام از اینها محروم کردن خود از حقایق و کمالات است. به تعبیر علامه، انسان کامل صورت عینی قرآن و قرآن صورت کلامی انسان کامل است.

استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با بیان اینکه پیامبر در خطبه غدیر فرمودند کسی که با امام علی(ع) ستیزه و دشمنی داشته باشد ملعون است، تصریح کرد: دو بار از تعبیر ملعون و دو بار از مغضوب استفاده کرده است. ملاصدرا در تفسیر قرآن مطرح کرده است که لعن به لحاظ تکوینی، یعنی اینکه فرد از یک مرتبه وجودی به مرتبه پایین‌تر وجودی نزول کند و عدم پذیرش ولایت امام علی(ع) و ائمه(ع) به معنای نزول وجودی تکوینی انسان است و انسان خود را از بهره‌مندی از یک امکان محروم می‌کند؛ امکانی که می‌خواهد انسان را از اسارت و دربند بودن تصویر زمین نجات دهد.

وی افزود: اینکه همه تار و پور وجود ما در زمین باقی نماند؛ جریان غدیر می‌خواهد این تصویر بندگی و بردگی را از انسان سلب کند و ما باید خود را در معرض این امکان قرار دهیم تا از عرفی‌گرایی و حصرگرایی نجات بیابیم.

صلواتی با اشاره به آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»، اظهار کرد: ما الان حیات مادی داریم پس مراد از این حیات، حیات طیبه است و نه مادی؛ می‌گوییم از کجا معلوم که اگر اجابت کردیم به حیات طیبه می‌رسیم؛ خود آیه جواب داده است «وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ» یعنی خدا از ما به ما نزدیکتر و به رازها و نیازها و اسرار ما حتی از خودمان نزدیک‌تر است. 

بدون امام دین بی‌صورت است

وی با بیان اینکه امام صورت دین است و بدون امام، دین بدون صورت است، تصریح کرد: به تعبیر علامه حسن‌زاده آملی و عرفای دیگر و ملاصدرا، امام از مصادیق اتم انسان کامل و او قطب عالم امکان است و جز نبوت تشریعی که مختص نبی است، او در حوزه ولایت آگاهی بر حقایق دارد و تبلوری از اسم اعظم الهی است و بقای عالم به وجود او هست و او غایت همه موجودات است.

وی افزود: در پایان این فراز آمده است که پیامبر فرمودند شهادت می‌دهم خدایا شاهد باش که من وظیفه خود را ابلاغ کردم. این ابلاغ اطلاع‌رسانی ساده نبوده است بلکه ایشان سر ولایت را بیان فرموده است تا مردم را به کمال ویژه برساند و این معنای ابلاغ است.

استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی اضافه کرد: قرآن کریم از یک منظر شرح مقامات حضرت علی(ع) است و جریان غدیر ابلاغ قرآنی است که قرار است تا ابد در کنار قرآن مکتوب در کنار ما باشد و این قضیه بر سایر ائمه(ع) هم بار می‌شود.

وی تأکید کرد: این نکته فلسفی را هم بیان کنم که پیامبر فرمودند نور در وجود من جاری و ساری شده است و این نور در وجود حضرت علی(ع) تا سایر ائمه(ع) هم جاری است. جریان غدیر با ابلاغ انسان کامل می‌گوید جهان، بدون حضرت علی(ع) و خاندان ایشان تاریک است و چون همه چیز با نور دیده می‌شود و حقایق قرار است با ائمه معصوم(ع) دیده شود یعنی ما در عرصه سیاستگذاری و مدیریت باید در جریان نور و نه ظلمات حرکت کنیم و این اقتدا به غدیر و علی(ع) است و گرنه تنزل دادن غدیر به یک عید خواهد شد.

صلواتی اظهار کرد: جهان بدون انسان خاموش است یعنی این انسان است که جهان را به حرف و رؤیت درمی‌آورد و این انسان، انسان کامل است بنابراین آنچه در حکمت می‌توانیم به آن توجه بدهیم این است که این نور به یک معنا همان وجود است و این وجود در وحدت شخصی مساوق با حق است و صراط مستقیمی هم که در ادامه مطرح است مرتبط با این نور است لذا پیامبر فرمود که من صراط مستقیم هستم و بعد ائمه. ائمه در واقع صراط مستقیمی هستند که ما به عنوان شیعه وظیفه شرعی و اخلاقی و دینی داریم در صراط آنان حرکت کنیم. 

غدیر آسمان را به روی بشر گشوده است

صلواتی ادامه داد: با جریان غدیر یک دوره تاریخی تمام و دوره جدیدی شروع می‌شود و یک عهد وجودی با عالم تمام و عهد جدید شروع می‌شود و در این دور هر چیزی که برای رسیدن به کمال حداکثری لازم است بیان شده است یعنی  رسیدن به بهشت ذات با ولایت به نحو سریع و قدرتمند انجام شود.