با آیت‌الله سیدمحمد حسینی قزوینی، عضو هیئت امنای بنیاد بین‌المللی غدیر درباره غدیر به گفت‌وگو پرداختیم. ایشان معتقد است عید غدیر بزرگ‌ترین نقطه اشتراک مسلمانان است.

خدایا دوست بدار کسی که علی(ع) را دوست ‌دارد
آیت‌الله حسینی قزوینی در ابتدا با اشاره به جمعیت حاضر در غدیر خم می‌گوید: مهم‌ترین نکته غدیر، کثرت حاضران در همایش بی‌نظیر عصر رسالت بود. یکی از علمای بزرگ اهل سنت، سبط ابن‌جوزی متوفای 654 در کتاب تذکرة‌الخواص می‌گوید آمار افراد حاضر در غدیر، 120هزار نفر بوده است. 120هزار نفر در منطقه غدیر با اینکه مردم مکه در آنجا نبودند، مردم یمن هم نبودند و پس از حج همه رفته بودند. افراد مدینه و شهرهای اطراف مدینه در محضر رسول اکرم(ص) بودند. یکی از علمای اهل سنت به نام دهلوی نیز در جلد یک کتاب حجة‌الله البالغه، می‌گوید 124هزار نفر در منطقه غدیر حاضر بودند. پیامبر اکرم(ص) آن هنگام فرمود پیش رفتگان بازگردند و منتظر بمانند تا واپس‌ماندگان نیز از راه برسند. آن وقت فرمان داد آن جمعیت بسیار که بنا به قولی بر 120هزار نفر بالغ می‌شدند متفرق نشوند. سپس برخاست و به سخنرانی پرداخت. در آغاز، حمد و ثنای خدا بجا آورد و در پند، نصیحت، ذکر و موعظه نهایت سعی را مبذول داشت و سخن طولانی فرمود. 
ایشان ادامه می‌دهد: در آن روز آن حضرت بیش از یک ساعت از فضائل علی(ع) سخن گفت، همچنین دست علی(ع) را گرفت و بلند کرد و فرمود «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» یعنی هر کس که من مولا و سرپرست او هستم پس این علی(ع) هم مولا و سرپرست او است و پس از آن در حق حضرت علی(ع) چنین دعا فرمود: «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله» خدایا دوست بدار کسی که علی را دوست دارد و دشمن باش با دشمنان علی(ع) و یاری کن کسی را که یار و یاور علی(ع) است و واگذار کسی را که علی(ع) را واگذارد و همه حاضران آمین گفتند. این خلاصه‌ای از حادثه تاریخی بسیار عظیم غدیرخم بود که تمام اهل اسلام تحقق و وقوع آن را قبول دارند و آن را به اشکال مختلف روایت کرده‌اند.

مولا از منظر علمای اهل‌سنت
عضو هیئت امنای بنیاد بین‌المللی غدیر توضیح می‌دهد: برخی از اهل اسلام در معنای حدیث غدیر «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» اختلاف کرده‌اند. بعضی از آنان می‌گویند پیامبر اکرم(ص) در روز غدیرخم حضرت علی(ع) را به عنوان دوست خویش معرفی کرد، در حالی‌که اگر دوستی هدف بود، این نکته را در منا یا عرفات که همه بودند، هم می‌توانست بیان کند. اینکه 120هزار جمعیت در همایشی بی‌نظیر حضور پیدا کنند، نشان از این دارد رسول اکرم(ص) در غدیر هدفی والاتر از این داشت. برخی از بزرگان اهل سنت، درخصوص مسئله غدیر حرف‌هایی دارند. امام ابوحامد غزالی که از اعاظم و اکابر علمای اهل سنت است در کتاب سرالعالمین و کشف ما فی الدارین این‌گونه می‌گوید: پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را به‌عنوان خلیفه معرفی کرد و پس از آن فرمود «هر کس من مولای اویم علی مولای او است». بخ بخ گویان یعنی با تبریک گفتند از این به بعد تو مولای من و مولای هر زن و مرد مؤمنی شدی. این سخن در حقیقت تسلیم در برابر امر و رضایت و تحکیم آن بود.
آیت‌الله حسینی قزوینی اضافه می‌کند: محمد بن طلحه شافعی از علمای بزرگ اهل سنت در قرن هفتم هجری در خصوص معنای حدیث غدیر در کتاب مطالب السئول می‌گوید: «هر کس من بر او اولی و سزاوارتر و یا ناصر و وارث و یا پشتیبان و دوست صمیمی او هستم، علی(ع) هم برای او اینچنین است». این کلام صریح در تخصیص علی(ع) به این منقبت بلند بوده و او را برای دیگران مانند خود قرار داده و این خصوصیت را برای دیگری قائل نشده است. 
هر معنایی که امکان داشته باشد از لفظ «مولا» برای رسول خدا(ص) اثبات کنیم همان را برای علی(ع) نیز می‌توان ثابت کرد. این مرتبه‌ای بلند و والا، منزلتی دست‌نیافتنی، درجه‌ای عالی و مکانتی رفیع است که پیامبر(ص) آن را به علی(ع)، نه به دیگری اختصاص داده است.

غدیر، بزرگ‌ترین اشتراک مسلمانان
این پژوهشگر تاریخ اسلام به مورد دیگری اشاره و بیان می‌کند: محمدبن طلحه شافعی کسی است که ذهبی در کتاب سیر اعلام النبلاء او را به علامه بی‌نظیر در مذهب و اصول و دارای فنون و هنر‌های مختلف توصیف کرده است. اسنوی در طبقات الشافعیه نیز درباره او می‌گوید او امامی نوآور در فقه و مسائل اختلافی است. همان‌گونه كه سبط ابن‌جوزی از علمای اهل سنت در تذكرة الخواص گفته است «وهذا نص صريح في إثبات إمامته و قبول طاعته» و اين نص صريح در اثبات امامت و قبول پیروی از علی(ع) است. گنجی شافعی نیز در مورد حدیث غدیر خم می‌گوید این حدیث دلالت بر تولیت دارد که همان استخلاف است.
ایشان تصریح می‌کند: تأکید علما و بزرگان، همه نشان می‌دهد غدیر از دیدگاه اهل سنت موضوعی مهم و اساسی است. خطبه غدیر با اختلاف در برخی جزئیات و تعابیر در منابع شیعی و اهل سنت نقل شده و تعداد زیادی از ائمه حدیث اهل سنت این حدیث را از طرق متعدد نقل کرده‌اند. البته برخی از موارد اختلافی در این میان وجود دارند، اما باید در نظر داشته باشیم عید عظیم غدیر، بزرگ‌ترین نقطه اشتراک شیعیان و اهل سنت است و غدیر از دیدگاه اهل سنت کاملاً محرز است. همچنان که در کتاب‌های آنان نیز درباره حدیث و واقعه غدیر اتفاق نظر وجود دارد. واقعه غدیر و حدیث غدیر منشأ وحدت و تقریب میان مذاهب اسلامی است.

خبرنگار: نسرین نقدی