به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، ۱۶ میلیون دانش‌آموز و یک میلیون معلم، خانواده بزرگ آموزش و پرورش را تشکیل می‌دهند و این خانواده بزرگ نشان از اهمیت بالای وزارت آموزش و پرورش دارد. به همین واسطه کسی که بر صندلی ریاست دولت چهاردهم تکیه می‌زند، باید با چالش‌هایی که این وزارت‌خانه با آن دست و پنجه نرم می‌کند، آشنا باشد.
بیشتر بخوانید
سهم آموزش و پرورش از بودجه به پایین‌ترین حد خود رسیده است/ لزوم بازنگری در رتبه‌بندی
چالش اول؛ کمبود معلم
کارشناسان معتقدند که بازوی قدرتمند هر سازمانی نیروی انسانی آن است اما سال‌هاست که آموزش و پرورش با کمبود جدی معلم رو به رو است و حتی سال گذشته شرایط طوری بحرانی شد که هزاران دانش‌آموز سال تحصیلی را بدون معلم آغاز کردند.
آخرین عددی که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده، کمبود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار معلم است. این کمبود باعث شده تا آموزش و پرورش مجبور به جذب معلمانی شود که به صورت آکادمیک آموزش ندیده‌اند یا از شیوه جذب به صورت خرید خدمات استفاده کند. ابراهیم سحرخیز معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش با اشاره به لزوم اصلاح نحوه جذب معلمان در دولت چهاردهم به ایسکانیوز گفت: دولت چهاردهم باید از استخدام‌های فله‌ای و جذب‌های ناگهانی دوری کند.
وی ادامه داد: جذب معلمان باید از طریق دانشگاه فرهنگیان باشد. اگر هم از طریق ماده ۲۸ اقدام به استخدام معلم می‌کنیم، کسانی باشند که برای این کار ساخته شده‌اند. دولت چهاردهم باید به شایستگی‌های چندگانه‌ای که برای جذب معلم در سند تحول بنیادین به آن اشاره شده است، توجه کند.
کارشناس آموزش و پرورش درخصوص کمبود معلم بیان کرد: علی‌رغم استخدام‌هایی که در دولت سیزدهم داشتیم، همچنان کمبود معلم داریم. استخدام داشته‌ایم اما در مقابل تعدادی هم بازنشسته شده‌اند. برآورد وزارت خانه در سال جاری از بازنشسته شدن حدود ۷۰ تا ۷۵ هزار بازنشسته خبر می‌دهد.
سحرخیز توضیح داد: اگر در سال جاری ۷۰ هزار نفر هم استخدام کنیم، تنها جایگزینی برای بازنشسته‌ها جذب کرده‌ایم و کمبود همچنان پابرجا است. انتظار داریم دولت چهاردهم برای رفع کمبود معلم برنامه صحیحی داشته باشد. به دلیل کمبود معلم، تراکم کلاس‌ها بیشتر و مدارس ۲ نوبته شده‌اند. جبران کمبودها با این روش به قیمت تضعیف مدارس دولتی و کوچاندن دانش‌آموزان به سمت مدارس غیردولتی تمام شده است.
لزوم افزایش بودجه آموزش و پرورش
سحرخیز معتقد است که گره بسیاری از مشکلات با افزایش بودجه حل می‌شود. وی در این باره گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده که سهم آموزش و پرورش از بودجه ۹/۸ درصد بوده است که این عدد پایین‌ترین میزانی است که تاکنون شاهد بوده‌ایم. هیچ گاه میزان بودجه از ۱۰ یا ۱۱ درصد کمتر نبوده و حتی در سال ۸۷ سهم ۱۵ تا ۱۶ درصدی را هم تجربه کردیم و در دوران جنگ سهم آموزش و پرورش ۱۷ درصد بود. کاهش بودجه نشان می‌دهد که آموزش و پرورش اولویت اول دولت نیست و دولت چهاردهم باید این امر را اصلاح کند.
جلوگیری از نگاه مصرفی به آموزش و پرورش
کارشناس آموزش و پرورش با خطاب قرار دادن سازمان برنامه و بودجه گفت: نگاه ما به آموزش و پرورش نباید نگاه هزینه‌ای باشد که فردا با شعار انضباط مالی بهانه‌ای پیدا کنیم که بودجه آموزش و پرورش را کم کنیم. من موافق انضباط مالی و ارتقای بهره‌وری در مدیریت هستم اما ریال به ریال بودجه آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری برای آینده است. آموزش و پرورش متولی توسعه نیروی انسانی است. رهبری فرمودند که اگر می‌خواهیم کشور از گردنه دشوار عبور و به پیشرفت برسد، نیازمند آموزش و پرورش است. معلمان افسران پیشرفت و آموزش و پرورش پیشران توسعه است.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه سرانه آموزشی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان نسبت به دیگر دانشگاه‌ها پایین است، گفت: از طرفی این دانشگاه زیرساخت‌های لازم را ندارد. در دولت سیزدهم اقداماتی برای ساخت خوابگاه انجام شد و باید ادامه پیدا کند تا امکانات این دانشگاه بیشتر شود. دانشگاه فرهنگیان با حدود ۲۳ هزار پذیرش در سال، به امکانات بروزی نیاز دارد. اعتبارات عمرانی این دانشگاه کم است و بودجه آن متناسب با دیگر دانشگاه‌ها رشد نکرده است. نسبت هیات علمی به دانشجو هم در حد استاندارد نیست.
داشتن برنامه بلندمدت
رضوان حکیم‌زاده معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش هم بر این باور است که دولت چهاردهم باید برنامه بلند مدت برای جبران کمبود نیرو داشته باشد. وی در این باره ایسکانیوز گفت: ما در عصر فناوری اطلاعات هستیم که داده‌ها در دسترس هستند و می‌توان با برنامه‌ریزی درست و به موقع ورودی و خروجی معلمان را تنظیم کرد تا مجبور نباشیم که در دقیقه ۹۰ و شروع سال تحصیلی از روش‌های غیرکارآمد برای پر کردن کلاس‌های درس استفاده کنیم. استفاده از این روش‌های موقتی بر افزایش نابرابری آموزشی اثر می‌گذارد؛ چراکه در زمان کمبود معلم، سهم مناطق کمتر برخوردار و محروم معلمان آموزش ندیده خواهد شد تا فقط کلاس پر شود.
توجه ویژه به دانشگاه فرهنگیان
سیدمحمد بطحایی وزیر اسبق آموزش و پرورش راه حل را در دانشگاه فرهنگیان می‌بیند. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: کمبود مشکلی چند ساله است اما در سال‌های اخیر همکاران ما دیرهنگام به این مسئله پرداختند. ساماندهی نیروی انسانی باید از یک سال یا ۹ ماه جلوتر از آغاز سال تحصیلی شروع شود. دوستان در آموزش و پرورش زودتر باید به صراحت بیفتند و ساماندهی نیروی انسانی را آغاز کنند.
وی افزود: اصلی‌ترین عامل کمبود نیروی انسانی این است که دانشگاه فرهنگیان مورد کم مهری وزارت علوم و دولت قرار گرفته است. این دانشگاه باید به عنوان سرشاخه تامین نیروی انسانی مورد توجه بیشتر باشد.
بطحایی توضیح داد: مشکلات متعدد در این دانشگاه اجازه نمی‌دههد که به تعداد مورد نیاز دانشجو جذب کند. وقتی دانشگاه فرهنگیان ظرفیت کافی ندارد یا مازاد جذب می‌کند و کیفیت کاهش پیدا می‌کند یا اصلا جذب نمی‌کند و همچنان مشکل کمبود معلم پابرجا می‌ماند.
چالش دوم؛ تقویت مدارس دولتی
کمبود معلم باعث شده تا مدارس ۲ نوبته شوند و تراکم کلاس‌ها افزایش پیدا کند. همین مسئله کیفیت مدارس دولتی را کاهش داده است.
سحرخیز ریشه این موضوع را در اولویت نبودن آموزش و پرورش در هیات دولت دانست و عنوان کرد: در دولت‌های قبلی آموزش و پرورش در اولویت نبود و بیشتر دنبال این بودند که به اسم ارتقای بهره‌وری و کاهش تصدی‌گری به سمت برون‌سپاری و توسعه مدارس غیردولتی بروند. خوشبختانه رهبری سال گذشته و امسال بر تقویت مدارس دولتی تاکید کردند. این موضوع با شعار امکان‌پذیر نیست و نتیجه را وقتی می‌بینیم که سهم قبولی‌های مدارس دولتی در کنکور بیشتر شده، مدارس ۲ نوبته کاهش یافته و کلاس ۴۰ نفره نداشته باشیم.
لزوم افزایش سهم اعتبارات پرسنلی
کارشناس آموزش و پرورش درخصوص نسبت اعتبارات پرسنلی به غیرپرسنلی که در سند تحول به آن اشاره شده، توضیح داد: پولی که برای حقوق پرداخت می‌شود را اعتبارات پرسنلی می‌گویند و اعتبارات غیرپرسنلی سهم کیفیت‌بخشی به آموزش و پرورش می‌شود. سهم آموزش و پرورش از بودجه غیرپرسنلی در حال حاضر صفر است. سند تحول می‌گوید که این نسبت باید ۲۰ به ۸۰ باشد؛ یعنی ۲۰ درصد از بودجه برای ارتقای کیفیت بماند. انتظار داریم دولت چهاردهم این موارد را ببیند.
وی افزود: در قانون اساسی سه جا به آموزش و پرورش عمومی، دولتی و رایگان اشاره شده که شامل اصل سه، اصل ۳۰ و اصل ۴۳ می‌شود. حتی در قانون اشاره شده که آموزش و پرورش پیشران ریشه‌کن کردن فقر است. مقصود آموزش و پرورش رایگان است نه بی‌رویه توسعه دادن مدارس غیردولتی با شهریه‌های چند میلیونی و دولت چهاردهم باید به این امر توجه کند.
تنوع بسیار زیاد مدارس آموزش و پرورش را طبقاتی کرده
حکیم‌زاده هم با اشاره به اینکه تنوع بسیار زیاد مدارس آموزش و پرورش را طبقاتی کرده، توضیح داد: تنوع مدارس و جداسازی دانش‌آموزان به انسجام اجتماعی خدشه وارد کرده و نظام آموزشی را طبقاتی می‌کند؛ دولت چهاردهم باید به فکر حل این مشکل اساسی باشد.
معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش با تاکید بر لزوم هویت‌بخشی به دانش‌آموزان توضیح داد: هویت‌بخشی در گرو افزایش کیفیت برنامه‌های درسی است. امروز ما در عصر هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات قرار داریم و رسانه‌ها رقیب جدی برای مدارس و خانواده‌ها هستند که در شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموز تاثیر می‌گذارند. مواجهه هوشمندانه و استفاده از این فرصت باید مورد توجه دولت آینده قرار گیرد.
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم نسل توانمندی داشته باشیم که سرنوشت کشور را رقم می‌زند، باید به تغییرات کیفی در برنامه‌های درسی فکر کنیم. به مشارکت طلبیدن ذی‌نفعان اصلی یعنی خانواده‌ها و دانش‌آموزان در تصمیم‌گیری‌ها و ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت می‌تواند از اولویت‌های مهم دولت چهاردهم باشد.
لزوم وجود نظام جامع هدایت تحصیلی
سحرخیز معتقد است که در راستای افزایش کیفیت آموزش توجه به مهارت‌آموزی باید در دولت چهاردهم مورد توجه قرار گیرد. وی در این باره عنوان کرد: نگاه رهبری هم بر این اساس بوده و این موضوع در سیاست‌های کلی تحول هم مطرح شده است. در این راستا هنرستان‌ها باید تقویت شوند. هنرستان با حرف تقویت نمی‌شود و برای این کار باید اعتبارات عمرانی بیشتر شده و بودجه کافی برای تجهیز هنرستان‌ها اختصاص پیدا کند.
وی ادامه داد: هنرستان‌های مجهز خود جاذبه‌ای برای جذب دانش‌آموزان است. در کنار این باید نظام جامع هدایت تحصیلی براساس سند تحول، اجرایی شود. هنوز بعد از ۱۱ سال ما نظام جامع هدایت تحصیلی نداریم. اگر بتوانیم دانش‌آموزان به سمت شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش هدایت کنیم، می‌توانیم حتی تنش‌های مسئله کنکور را کاهش دهیم. با این روش آموزش و پرورش کارآفرین خواهد بود و دانش‌آموزان بعد از فارغ‌التحصیلی برای پیدا کردن شغل نیاز به دانشگاه نخواهند داشت.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد: قرار بود هر دانش‌آموز رشته نظری هم یک مهارت بیاموزد اما مقصود مهارت شغلی است و نباید این را به مهارت‌های دیگر تنزل دهیم. البته این کار به تنهایی از عهده آموزش و پرورش ساخته نیست و نیاز به همکاری سایر دستگاه‌ها داریم.
چالش سوم؛ ارتقای انگیزه معلمان
در قدم اول برای ارتقای انگیزه باید شیوه جذب اصلاح شده و بازنگری جدی در روند گزینش‌ها انجام شود تا افرادی جذب شوند که استعداد و علاقه بسیاری به این شغل دارند.
پس از آن در روند خدمت باید نظام پرداخت مناسبی وجود داشته باشد. حکیم‌زاده در این باره توضیح داد: معلمان باید مانند بسیاری از اقشار، نظام جبران خدمات خاص خود را داشته باشند تا برای مسائلی که می‌تواند روی انگیزه آن‌ها تاثیربگذارد، راه حل پیدا کنیم و معلم معیشت کریمانه‌ای داشته باشد.
وی با تاکید بر اهمیت ارتقای جایگاه معلمان ادامه داد: معلمان مهمترین قشر تاثیرگذار در جامعه هستند و ارتقای شان و منزلت آن‌ها باید مورد توجه دولت‌ها قرار گیرد. برای اینکه شاهد ارتقای کمی و کیفی نیروی انسانی در آموزش و پرورش باشیم، باید نگاه به معلم تغییر کند.
بطحایی هم یکی از ابزارهای ارتقای انگیزه را رتبه بندی می‌داند و می‌گوید: یکی از ابزارهای افزایش انگیزه هم رتبه‌بندی است که در دولت سیزدهم اجرا شد اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. موانع سر راه این طرح باید برداشته شود تا اثربخشی خود را نشان دهد.
وی افزود: مهمترین چالش و نقطه ضعف رتبه‌بندی معلمان نظام سنجش عملکرد است. البته تاثیری که رتبه‌بندی در پرداخت به معلمان ایجاد می‌کند، خوب است اما باید تقویت شود. من از مجلس و دولت سیزدهم برای اجرای رتبه‌بندی تشکر می‌کنم اما گره زدن این پرداخت به یک سری مولفه‌ها و شرایط سختی که برای معلمان دشوار است، باعث شده رتبه‌بندی به ضد خود تبدیل و انگیزه را کاهش دهد. دولت چهاردهم باید این ایرادات را رفع کند.
سحرخیز هم در این باره گفت: دولت چهاردهم باید در اجرای رتبه‌بندی بازنگری کند و ضمن اینکه معیشت را ترمیم می‌کند، منزلت علمی و اجتماعی آن‌ها را هم ارتقا دهد. برای این کار نیاز به نهضت توانمندسازی معلمان دارد. آموزش‌های بدو و حین خدمت هم در این جهت باید بهبود پیدا کنند.
به گزارش ایسکانیوز، دولت چهاردهم باید این چالش‌ها را پیش روی خود بگذارد و از متخصصان بخواهد که برای حل آن‌ها راهکار ارائه دهند اما برداشت ما از صحبت‌های کارشناسان این است که اصلی‌ترین چالش پیش روی دولت چهاردهم در آموزش و پرورش مشکلات نیروی انسانی خواهد بود. بنابراین کسی که بر صندلی ریاست قوه مجریه تکیه می‌زند باید هوشمندانه و با استفاده از کمک کارشناسان آگاه و دلسوز، برنامه‌ای تنظیم کند و دیگر دستگاه‌ها را هم به یاری بطلبد تا پس سال‌ها گره کمبود معلم باز شود و حداقل بدانیم که تا بازه زمانی مثلا پنج ساله این مشکل قدم به قدم حل خواهد شد.
انتهای پیام /