مالیات بر ارزش افزوده از جمله مالیات‌هایی است که پس از گذشت چند سال دوباره مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. افزایش ۱ درصدی این مالیات و رسیدن به عدد ۱۰٪ یکی از دلایل این موضوع است. در این مقاله به تعریف ارزش افزوده، مالیات بر ارزش افزوده و مشمولین مالیات بر ارزش افزوده می‌پردازیم. ابتدا به تعریف ارزش افزوده می‌پردازیم.
ارزش افزوده چیست؟
ارزش‌افزوده را باید مابه‌التفاوت ستانده و داده دانست. اگر مبلغ خرید را از مبلغ فروش کسر کنیم به این ارزش می‌رسیم. ارزش افزوده به ارزش یا مطلوبیت اضافی اشاره دارد که در طول فرآیند تولید به محصول یا خدمات اضافه می‌شود. تفاوت بین قیمت محصول نهایی و هزینه مواد و منابع مورد استفاده برای ایجاد آن است.
ارزش افزوده توسط عواملی مانند نوآوری، بهبود کیفیت، سفارشی‌سازی و کارایی ایجاد می‌شود. شرکت‌ها در تلاش هستند تا ارزش افزوده محصولات یا خدمات خود را افزایش دهند تا خود را در بازار متمایز کنند، مشتریان را جذب و سود بیشتری کسب نمایند. اما بد نیست بدانیم مالیات بر ارزش افزوده چیست و میزان آن چقدر است.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
در مصوب ماده ۳ قانون مالیات ارزش افزوده سازمان مالیاتی کل کشور این‌گونه تعریف می‌شود: «مالیات بر ارزش افزوده مالیات غیرمستقیمی است که بر تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه‌شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل‌شده در یک دوره معین وضع می‌گردد». از تاریخ اجرایی شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳، اظهارنامه ارزش افزوده به‌صورت مجموع مالیات و عوارض با نرخ ۱۰ درصد برای عموم کالاها محاسبه می‌شود.
چه کسب و کارهایی مشمول ارزش‌افزوده هستند؟
تمامی کسب‌وکارهایی که به هر شکلی به خرید و فروش محصولات و خدمات اشتغال دارند، مشمول این ارزش افزوده می‌شوند. این کسب‌وکارها به اعتبار ارزش افزوده این مالیات را از مصرف کنندگان دریافت می‌کنند. این مشاغل عبارتند از:
- واردکنندگان
- صادرکنندگان
- مراکز و صنایع تولیدی و بهره‌برداری
- مشاغلی که از معادن بهره‌برداری می‌کنند.
- مراکز ارائه دهنده خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و همچنین خدمات مالی
- حسابداران رسمی شاغل و موسسه‌های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
- مشاغل ارائه‌دهنده خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
- مشاغل ارائه‌دهنده خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
- صاحبان هتل‌ها، متل‌ها و مهمان‌پذیرها
- بنکدارها، مراکز عمده فروشی، صاحبان فروشگاه‌ها، واسطه‌ها، توزیع کنندگان کالاهای داخلی و وارداتی و مالکان انبارها
- شرکت‌های تجاری و صنعتی اعم از داخلی و خارجی
- شرکت‌های حمل‌ونقل موتوری و باربری، زمینی، هوایی، دریایی
- شرکت‌های مهندسی
- شرکت‌های بازاریابی و تبلیغات
- طلا فروش‌ها
- جواهر فروش‌ها
- فروشندگان آهن
- تالارها و رستوران‌ها
- نمایشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
- تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
- چایخانه‌ها
- دفاتر اسناد رسمی
- مراکز خدمات ارتباطی و خدمات دولت
- صاحبان سینما، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
- چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
- اغذیه‌فروشی‌ها با مالکیت و نام تجاری
- صاحبان دفاتر خدماتی مسافرتی و جهانگردی
مالیات بر ارزش افزوده از انواع مالیات غیرمستقیم است. برای اطلاع از ارزش افزوده کسب‌وکار خود هم می‌توانید به فهرست اصناف معاف از مالیات مراجعه کنید و هم فهرست کالاها و خدماتی که ارزش افزوده به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد. در غیر این‌صورت شما مشمول ارزش افزوده هستید که البته معیارهایی برای تعیین این کسب‌وکارها و مشاغل در نظر گرفته می‌شوند.
چه خدماتی موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
این‌گونه خدمات براساس قانون علاوه بر هزینه خود خدمات، باید مالیات مربوط به ارزش افزوده را نیز بپردازند:
- خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و همچنین خدمات مالی
- خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
- خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
- مراکز خدمات ارتباطی و خدمات دولت
- خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، موسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجاز
- خدمات معاملاتی اوراق بهادار و کالاها در بورس و خارج از بورس
- خدمات پژوهشی و آموزشی
بازه زمانی پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
مشاغلی که مشمول ارزش‌افزوده هستند، هر ۹۰ روز یکبار باید این مالیات را پرداخت کنند؛ هربار هم یک مهلت ۱۵ روزه به آن‌ها داده می‌شود. براساس قانون مالیات‌ها، این مشاغل باید اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده خود در سامانه مشخص بارگذاری و مبلغ تعیین‌شده برای مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند. در صورت پرداخت به‌موقع مالیات مشاغل مشمول جریمه نخواهند شد. مبالغ این مالیات را مصرف‌کنندگان نهایی کالا و خدمات می‌پرداند.
چه اصناف، کالاها و خدماتی معاف از ارزش‌افزوده هستند؟
روش دیگر برای تعیین اینکه مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستید یا خیر، مراجعه به فهرست کالاها و خدمات مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده است. شما می‌توانید این فهرست را بررسی کنید و اگر کالا یا خدمات خود را در این فهرست نیافتید، شما مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهید بود.
دولت در تیر ۱۴۰۰ اجرای قانون جدید مالیات بر ارزش‌افزوده را ابلاغ کرد و براساس قانون ۶ ماه زمان در نظر گرفته شد تا زیرساخت‌های این کار عملیاتی شود. بنابراین، از ۱۳ دی، تمامی کسب‌وکارهای معاف از این مالیات، باید برچسب معاف از مالیات ارزش افزوده را دریافت و برروی محصولات خود آن را درج کنند.
محصولات و خدمات داخلی که دارای رشدی رقابت‌پذیر باشند، تنها ۳ درصد مالیات ارزش افزوده پرداخت می‌کنند. همچنین کالاهای صادراتی که ارزآور هستند، از این مالیات معاف می‌شوند. در واقع، صادرکنندگان موظف به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده نیستند.
کالاهایی با مالیات بر ارزش افزوده کمتر از ده درصد
مالیات بر ارزش‌افزوده برای اغلب کالاها با نرخ ۱۰ درصد محاسبه می‌شود. با این‌حال، محصولات و خدماتی هستند که مالیات بر ارزش افزوده کمتر از ده درصد پرداخت می‌کنند. طبق ابلاغیه معاون اقتصادی رئیس‌جمهور در اسفند ۱۴۰۰ به وزرای اقتصاد و کشاورزی، نرخ مالیات ارزش‌افزوده واردات ۱۳ کالای اساسی برابر با یک درصد است:
- دانه‌های روغنی (سویا و کلزا)، روغن خام (سویا، آفتاب‌گردان، کلزا و روغن پالم)، گندم، برنج، قند، شکر، گوشت قرمز، چای، حبوبات شامل لوبیا، نخود، عدس، ماش
- تولیدکنندگان قند و شکر در داخل کشور
البته این نرخ‌ها قطعی نیستند و در هر سال در مورد آن‌ها تصمیم گیری می‌شود.
آیا کالاهای معاف از ارزش افزوده باید تکالیف مالیاتی انجام دهند؟
کسب‌وکارهای حقیقی و حقوقی معاف از ارزش‌افزوده نیازی به ثبت نام در سامانه ارزش‌افزوده و بارگذاری اظهارنامه مربوطه ندارند. از طرف دیگر برابر قانون نمی‌توانند هیچ مبلغی تحت عنوان ارزش‌افزوده از مصرف کنندگان دریافت کنند. این کسب‌وکارها از نرم افزار حسابداری برای محاسبه ارزش افزوده و مالیات آن استفاده می‌کنند.
جمع بندی
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که در هر مرحله از فرآیند تولید و توزیع که ارزش افزوده اضافه‌ای دارد، اعمال می‌شود. در میان فهرست مشاغلی که موظف به پرداخت این مالیات هستند، توسط دولت ارائه شده است. همچنین کسب‌وکارهایی که از پرداخت معاف شده‌اند، در فهرستی ابلاغ می‌شوند. این مبلغ در حال حاضر ده درصد ارزش افزوده است.
نظر شما