«دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران به بررسی مواضع و دیدگاه کاندیداها در حوزه سیاست خارجی پرداخت. متقی تاکید کرد:

در بین این کاندیداها، باقر قالیباف شخصیتی عملگرا داشته و از انگیزه لازم برای تحرک سیاسی برخوردار است. 

قالیباف در دوران‌‌‌‌های مختلف فعالیت اجرایی خود تلاش داشته تا نشانه‌‌‌‌هایی از نوآوری و بهینه‌‌‌‌سازی ساختاری، فرآیندی و کارکردی را در دستور کار خود قرار دهد.

نشانه‌‌‌‌هایی از عملگرایی بر اساس کنش بوروکراتیک و اقتدارگرایی ساختاری را می‌توان در تفکر سیاسی و سیاست خارجی قالیباف جست‌وجو کرد. 

او به شکلی از سیاست خارجی رو می‌‌‌‌آورد که مبتنی بر کنش تعاملی و حل مسالمت‌آمیز اختلافات برای بهینه‌‌‌‌سازی وضعیت اقتصادی ایران باشد.

قالیباف همچنین تمایل دارد تا میزان درآمدهای عمومی کشور از طریق تجارت خارجی و مبادله ارتقا یابد.

سعید جلیلی در گذشته دارای ذهنیت مبتنی بر دوگانه‌‌‌‌سازی ساخت نظام بین‌المللی و انگاره‌‌‌‌های کنش بازیگران پیرامونی بوده است. 

اما در این دوره از رقابت‌‌‌‌های انتخاباتی، سعید جلیلی انگاره تهدید محور را تا حدی حاشیه‌‌‌‌ای کرده و تلاش دارد تا سیاست جهانی را بر اساس شکل خاصی از رقابت‌‌‌‌های ژئوپلیتیک پیگیری کند.

ساخت سیاسی ایران به گونه‌‌‌‌ای از پیچیدگی برخوردار شده که امکان کنش پرشدت و پرمخاطره را بر نمی‌‌‌‌تابد.

اندیشه سیاست خارجی پورمحمدی دارای ریشه‌‌‌‌های تاریخی مبتنی بر نشانه‌‌‌‌هایی از تجارب بوروکراتیک است.

اگرچه نامبرده به مدت ۹ سال مسوولیت اطلاعات خارجی کشور را عهده‌‌‌‌دار بوده است، اما درک راهبردی ایشان بر اساس منطق رقابت، قدرت و همکاری‌‌‌‌های مرحله‌‌‌‌ای شکل نگرفته است.

در ذهنیت پورمحمدی نشانه‌‌‌‌هایی از قطعیت رفتاری بازیگران در سیاست خارجی مشاهده می‌شود، در حالی که حوزه سیاست خارجی با تغییر‌پذیری پرشدت و دائمی همراه خواهد بود.

مبانی تفکر و ادبیات سیاست خارجی پزشکیان را باید بر اساس اندیشه‌‌‌‌های گفت‌وگوی تمدن‌‌‌‌های دوران خاتمی مورد ارزیابی قرار داد. 

به طور کلی اندیشه اصلاحات دارای انگاره‌‌‌‌های خوش‌بینانه نسبت به سیاست بین‌الملل بوده و احساس می‌‌‌‌کنند که همکاری از طریق کنش تعاملی و مصلحت گرایی حاصل می‌شود.

این گروه از افراد تمایلی به درک واقعیت‌‌‌‌های تراژیک سیاست بین‌الملل نشان نمی‌‌‌‌دهند.

در بین سایر کاندیدای ریاست جمهوری، پورمحمدی که در مناظره‌‌‌‌های انتخاباتی گفت که من آخوند هستم، دارای انگاره عملگرایانه‌‌‌‌‌تری نسبت به سایر کاندیداهاست. پورمحمدی اندیشه حداقل‌گرایی در کنش تاکتیکی را در دستور کار قرار داده است.

انگاره پورمحمدی استفاده از تمامی فرصت‌‌‌‌ها برای ارتقای قدرت و امنیت ملی کشور بوده است. 

در نگرش قالیباف، همکاری‌‌‌‌های چند‌جانبه محور اصلی تصمیم‌گیری سیاست خارجی محسوب می‌شود. قالیباف از تحرک عملیاتی و پیگیری تاکتیکی بیشتری نسبت به سایر کاندیداها برخوردار است.

پزشکیان نیز بر آموزه همکاری‌‌‌‌های همه‌جانبه در ارتقای امنیت و قدرت ملی تاکید دارد. 

چنین رویکردی به مفهوم آن است که قالب‌‌‌‌های ذهنی بسیاری از کاندیداهای ریاست جمهوری در ارتباط با موضوعات کلان با یکدیگر مشابهت دارد.

هیچ یک از کاندیداها درباره الگوی کنش تعاملی رقابتی یا تعارضی با آمریکا هیچ‌گونه نظری نداشته‌‌‌‌اند.

این امر نشان می‌‌‌‌دهد که در دولت آینده زمینه برای همکاری‌‌‌‌های دوجانبه و چند جانبه ایران با سیاست بین‌الملل وجود خواهد داشت.