جوان آنلاین: به همت مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری انقلاب اسلامی ششمین جشنواره سراسری نقالی و پرده‌خوانی غدیر (نقالان علوی) از یکم تا چهارم تیرماه برگزار می‌شود. در این دوره از جشنواره تحولی در ساختار آن ایجاد و بخش‌های مهمی برای پربار شدنش اضافه شده است. به همین بهانه با «حسین ظاهری» مدیر دفتر تعزیه و نمایش‌های آیینی حوزه هنری و دبیر این جشنواره گفتگو کردیم.
انتقال پیام غدیر
حسین ظاهری، در ابتدا به تأثیر این جشنواره‌ها در انتقال پیام غدیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر نقالی و پرده‌خوانی را هستی‌شناسی کنیم و به اصالتش و چگونگی شکل‌گیری برگردیم می‌بینیم پرده خوانی و نقالی همیشه با خواندن پندنامه‌ها، حکمت و قصص کهن مذهبی، حماسی و اسطوره‌ای همراه بوده و رسالتش انتقال پیام بوده‌است. در پس هر قصه‌ای هم یک پند و درسی برای زندگی است. درسنت الهی قرآن احسن‌القصص است خداوند هم پند‌ها را از طریق قصه و سرگذشت پیشینیان به ما منتقل می‌کند. پرده‌خوانی هنری است که قصص مذهبی را روایت می‌کند در این میان، غدیر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ ادیان و بشریت، همواره جایگاهی بی‌نظیر داشته است. حدیث نبوی به صراحت برای تبلیغ غدیر تأکید می‌کند که حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت منتقل کنند. در روایات دیگر به تبلیغ و آگاهی بخشی از ابعاد معرفتی این واقعه سترگ تأکید فراوان شده است. نقالی غدیر هم یک رسالت است که پیام غدیر و مناقب حضرت امیر را به عموم مردم و نسل‌های بعدی منتقل کنیم. این خود تبلیغ ابعاد شخصیتی و سیره حضرت‌علی (ع) است.»
استقبال خوب
فراخوان ششمین جشنواره نقالی و پرده خوانی غدیر اردیبهشت امسال منتشر شد و به گفته حسین ظاهری خوشبختانه مورد استقبال خوب مخاطبان هم قرار گرفت. دبیر جشنواره ادامه می‌دهد: «به لطف خدا بعد از انتشار فراخوان حدود ۲۰۰اثر به دبیرخانه جشنواره رسید. جلسات ارزیابی برگزار و آثار مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل و بررسی پراکندگی آثار رسیده به دبیرخانه نشان می‌دهد از سراسر کشور و از تمامی استان‌ها برای ما اثر ارسال شده است. این نشان می‌دهد که خوشبختانه این فراخوان خیلی خوب دیده و با اقبال عمومی روبه‌رو شده است. هیئت انتخاب ما روی ارزیابی کیفی آثار حساسیت زیادی داشت و در بخش بزرگسالان قرار است خدمت ۱۰ نقال و در بخش کودک و نوجوان ۲۰ نفر و بخش ویژه طلاب در بخش اجرا‌های صحنه‌ای، خدمت ۱۰ نفر از طلاب پرده‌خوان باشیم. در مجموع ۴۰ نفر در بخش صحنه‌ای اجرا خواهند داشت.»
طومارنویسی
ششمین جشنواره نقالی غدیر در ۹ بخش برگزار می‌شود: مسابقه بزرگسالان، کودکان، طلاب، دانش‌آموزی در دو مقطع ابتدایی و متوسطه و همچنین طومارنویسی، پژوهش وپایان‌نامه برتر دانشجویی، نمایشگاه پرده‌ها و نقاشی خیالی‌سازی. مدیر دفتر تعزیه و نمایش‌های آیینی حوزه هنری اضافه می‌کند: «بخش دیگری که خلأ آن احساس می‌شد آشنایی جوانان با پرده‌های نقاشی شده و مکتب قهوه‌خانه‌ای یا اصطلاحاً، مکتب خیالی‌نگاری بود. ما در جشنواره امسال نمایشگاهی از پرده‌های سنتی و طرح‌های گرافیکی جدید داریم که در طول زمان برگزاری جشنواره برقرار است. در کنار این نمایشگاه توجه جدی به بخش علمی این رویداد شده است. برگزاری چهار نشست تخصصی که در آن از اساتید به نام کشور دعوت کردیم. اساتید در قالب سخنرانی و پرسش و پاسخ در حوزه موسیقیایی، نقاشی پرده، هستی‌شنایی، پرده‌خوانی و آداب و تکنیک‌های پرده‌خوانی صحبت می‌کنند. بخش دیگر جشنواره بخش مسابقه طومارنویسی است یکی از خلأ‌های که در پرده‌خوانی خصوصاً نقالی مذهبی داشتیم وجود متون یا طومار‌های متقن از لحاظ ساختار اجرایی، تکنیکی و محتوایی است. به همین دلیل دو کار را شروع کردیم اول تولید متون و طومار بوده که سفارش داده شده و هشت طومار نقل علوی درحال نگارش است که ان‌شاءالله در جشنواره رونمایی می‌شود. دومین مطلب اینکه از مسابقه عمومی طومارنویسی تا الان حدود ۱۶ طومار به دبیرخانه رسیده است. این یک ظرفیت‌شناسی و بخش مهمی در حوزه نقالی و پرده‌خوانی است. کشف استعداد‌ها و شناخت هنرمندانی که دست به قلم هستند و توانایی نگارش طومار دارند. تابه حال این بخش خیلی مهجور مانده است. همانطور که در نمایش و تئاترخلأ متن‌های متنوع احساس می‌شود در نقالی هم همینطور است. بیشتر ساختار متونی که ارائه می‌شده یا از لحاظ محتوایی و تاریخی مورد نقد قرار گرفته است یا از لحاظ ساختاری و تکنیکی. ما بنا داریم بعد از جشنواره دوره‌های تکمیلی و حرفه‌ای طومارنویسی را برگزار کنیم و عزیزانی را آموزش بدهیم که لااقل سالانه ۶۰ طومار تولید کنند تا در اختیار علاقه‌مندان قرار دهیم و جریان مساعدی راه بیفتد.»
پژوهش‌های نقالی
بخش دیگری که در جشنواره ششم شاهدش هستیم بخش پژوهش‌های نقالی و‌پرده‌خوانی است. به گفته ظاهری تا به حال نزدیک به ۲۰اثر از جمله پایان‌نامه، تحقیق، مقاله و پژوهش‌نامه به دبیرخانه رسیده است که هم در رشته‌های تخصصی و هم میان رشته‌ای است. از بین مقالاتی که به دبیرخانه رسیده، کارکرد‌های مذهبی و سیر تحول را داریم که بین‌رشته‌ای بین علوم دینی و هنر است که به نوبه خود یک اتفاق بسیارمبارک است و می‌تواند ابعاد مختلف حوزه نقالی و پرده‌خوانی را از منظر جامعه‌شناسی و سیر تحول تاریخی نشان دهد که در بعضی مقاطع تاریخی قوت و بعضی جا‌ها افول و مورد کم مهری قرار گرفته است. این پژوهش‌نامه‌ها می‌تواند و برای جوان‌ها و علاقه‌مندان رهگشا باشد تا با ابعاد بیشتری از نقالی و پرده‌خوانی آشنا شوند. در این بخش از آثار راه یافته به دبیرخانه سه اثر در جشنواره معرفی می‌شوند. به هر اثر حق تألیف پرداخت می‌شود. آثار برگزیده از طرف جشنواره به چاپ خواهند رسید...
سه‌شنبه‌های نقالی
ظاهری با بیان اینکه ما در جشنواره دو کارگاه تخصصی برای شرکت‌کنندگان پیش‌بینی کردیم ادامه می‌دهد: کسانی که در جشنواره شرکت می‌کنند غالباً جوان هستند. ما زمان برگزاری این رویداد فرصت را مغتنم دانستیم تا برای جوان‌تر‌ها در قالب کارگاه انتقال تجربه دو کارگاه تخصصی با حضور اساتید برجسته نقالی کشور برگزار کنیم تا دوستانی که تشریف می‌آورند از این کارگاه برای ارتقای سطح دانش و تکنیک‌شان استفاده کنند. سعی کردیم به جنبه‌های علمی و اجرایی جشنواره مقداری بیشتر توجه کنیم. از آنجا که طیف وسیعی از علاقه‌مندان به نقالی و پرده‌خوانی در تهران متمرکز هستند پاتوق سه‌شنبه‌های نقالی را در حوزه هنری پیش‌بینی کردیم تا دوستان نمونه‌های نقل همدیگر را ببینند. در جمع قرار گرفتن و راجع به اجرای همدیگر صحبت کردن چند خیر و برکت دارد؛ اینکه به تدریج با آداب و شیوه اجرای یک مجلس سنتی آشنا می‌شوند. یک مجلس کامل شامل پیش‌خوانی، اذن رخصت، مدح و منقبت، حکایت و حکمت‌خوانی انواع تکنیک‌های گریز اجرا و ختم است در اکثر جشنواره‌ها که شرکت کردیم دیدم ناقص اجرا می‌شود و دوستان آگاهی ندارند. متأسفانه ما اساتید بزرگ را در گذر زمان از دست دادیم و جایی برای آموزش مدون این رشته وجود ندارد و جا‌هایی هم که کلاس آموزشی است فرم استاندارد و سنتی‌اش رعایت نمی‌شود. از این جهت پاتوق سه‌شنبه‌های نقالی را پیش‌بینی کردیم. سه‌شنبه‌های نقالی دوره و ورک‌شاپ نیست وصرفاً یک دور‌همی است که در یک فضای تعاملی و در قالب انتقال تجربه دوستان اجرا‌های همدیگر را می‌بینند و نظر می‌دهند. ورود برای همه آزاد است.»
دوره‌های آموزشی
دبیر جشنواره نقالی در پایان می‌گوید: «امیدواریم این دوره بتواند مبنایی برای رصد فعالیت‌های هنرمندان عزیزمان در سطح کشور باشد. بنا داریم از فردای اختتامیه آثار را مورد ارزیابی قرار دهیم. بخشی از آثار در جشنواره حضور پیدا کردند و قصد داریم بعد از اتمام جشنواره بخش دیگری را که در خدمتشان نبودیم مورد ارزیابی قرار بگیرند اول اینکه بانک اطلاعات مدون شود تا هنرمندان را رصد و سطح‌بندی و دوره‌های آموزشی برایشان برگزار کنیم. ما آن‌ها را ر‌ها نمی‌کنیم دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم تا ارتقای سطح اتفاق بیفتد و در دوره‌های بعد در خدمتشان باشیم.»
نظر شما