رومانی مسیر را برای انتصاب «مارک روته»، نخست‌وزیر سابق هلند، به‌عنوان دبیرکل بعدی پیمان ناتو پس از ماه‌ها بن‌بست هموار کرد. رومانی آخرین کشور عضو ناتو بود که اعلام کرد از مقاومت خود در برابر اعطای این پست عالی به نخست‌وزیر پیشین هلند دست می‌کشد. دفتر ریاست‌جمهوری رومانی در بخارست اعلام کرد کلاوس یوهانیس، رئیس‌جمهور رومانی، از نامزدی خود برای سمت دبیرکلی ناتو انصراف داده است. رومانی اعلام کرده ‌از نامزدی روته حمایت می‌کند. این تصمیم از سوی شورای عالی دفاع کشور که ریاست آن را یوهانیس بر عهده دارد، اتخاذ شده است.

کشورهای مجارستان، اسلواکی و ترکیه نیز اخیرا موافقت خود را با مارک روته اعلام کرده بودند. این سه کشور برای مدت طولانی همراه با رومانی، تنها کشورهای ناتو بودند که مانع انتصاب روته ۵۷‌ساله به‌‌عنوان جانشین ینس استولتنبرگ شدند. روته یک کارشناس بسیار با‌تجربه در حوزه سیاست خارجی است. او پیش‌تر برای مدت حدود ۱۴ سال رئیس دولت هلند بود که بیشتر از هر دولتی در این کشور بوده است و در اتحادیه اروپا نیز یکی از پرسابقه‌ترین دولت‌ها محسوب می‌شود.

برای انتصاب دبیرکل جدید، هم‌گرایی درون ائتلاف دفاعی ناتو ضروری است. این به آن معناست که هیچ‌یک از ۳۲ کشور فعلی عضو ناتو اعتراضی علیه این نامزد نداشته باشند. یک کاندیدای ریاست ناتو باید از پیش‌شرط‌های مهمی برخوردار باشد؛ ازجمله اینکه باید در مقطعی رئیس دولت بوده باشد تا بتواند در موقعیتی برابر با رهبران ۳۲ کشور مهم دیگر درباره پول، سلاح و بازدارندگی هسته‌ای مذاکره کند. شاید قدرتمندترین مرد در میان این رهبران، رئیس‌جمهور ایالات متحده باشد که احتمالا به‌زودی بار دیگر دونالد ترامپ نامیده شود. در محافل ناتو، از زمانی که مارک روته توانسته بود ترامپ عصبانی را در بحث درباره هزینه‌های دفاعی در نشست ناتو در سال ۲۰۱۸ آرام کند، عنوان «نجواگر ترامپ» به او داده بودند.

مجارستان اخیرا پس از اینکه روته خواسته‌های این کشور را پذیرفته بود، از مقاومت دست کشید؛ از‌جمله اینکه مجارستان می‌خواست مطمئن شود ‌برای شرکت در عملیات برنامه‌ریزی‌شده ناتو برای هماهنگ‌کردن تحویل تسلیحات به اوکراین، تحت فشار قرار نخواهد گرفت. دولت ویکتور اوربان نگران است ‌این پروژه بتواند ناتو را به رویارویی مستقیم با روسیه سوق دهد. رومانی تا آخرین لحظات در رقابت برای پست دبیرکلی همچنان بر نامزدی رئیس‌جمهور یوهانیس اصرار داشت، اما در محافل سیاسی گمان برده می‌شد‌ مسئله یوهانیس در وهله نخست این است که یک موقعیت عالی بین‌المللی دیگر به‌عنوان جایگزین به او پیشنهاد شود. دومین دوره ریاست‌جمهوری یوهانیس در پاییز به پایان می‌رسد و او دیگر نمی‌تواند در رومانی نامزد ریاست‌جمهوری شود.

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، در ماه فوریه به‌طور علنی از روته حمایت کرد. حمایت بیشتر از سوی ایالات متحده آمریکا و بریتانیا نیز صورت گرفت. محافل ناتو گفتند ‌به احتمال زیاد روته می‌تواند در اوایل هفته آینده رسما به‌عنوان جانشین استولتنبرگ معرفی شود. با‌این‌حال، ممکن است تغییر دبیر‌کل ناتو تا اول اکتبر و قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به طول بینجامد.

دوره دبیر‌کلی ینس استولتنبرگ، دبیرکل فعلی ناتو، اول اکتبر به پایان می‌رسد. او در گذشته چندین بار اعلام کرده بود می‌خواهد از این سمت کناره‌گیری کند، اما تلاش‌های کشورهای عضو در تابستان گذشته برای توافق بر سر جانشینی بار دیگر شکست خورده بود. در آن زمان، خانم مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک و بن والاس، وزیر دفاع وقت بریتانیا، نامزدهای احتمالی برای جانشینی استولتنبرگ نروژی به‌شمار می‌رفتند. استولتنبرگ اکنون حدود 10 سال است که مقام دبیرکلی ناتو را بر عهده دارد. در طول تاریخ پیمان ناتو، او دومین دبیرکل با مدت خدمت طولانی است. طولانی‌ترین زمان تصدی عالی‌ترین مقام این پیمان بین‌المللی را «جوزف لونس» هلندی بر عهده داشت؛ او از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۴ در این مقام خدمت کرد.

 چالش‌های دبیر کل جدید

در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و در حالی‌که جنگ روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد، ناتو با چالش‌های درخور توجهی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. انتظار می‌رود مارک روته هلندی در ماه اکتبر به‌عنوان دبیر‌کل جدید این پیمان کار خود را آغاز کند. چالش‌های متعددی پیش‌روی دبیر‌کل جدید ناتو خواهد بود.

 بازگشت احتمالی ترامپ

بازگشت احتمالی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، به کاخ سفید پس از انتخابات نوامبر، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌روی این پیمان است. ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود تهدید کرد آمریکا از متحدانی که به اندازه کافی در ناتو هزینه نمی‌کنند، محافظت نخواهد کرد.

در آن دوران، ینس استولتنبرگ، دبیر‌کل مستعفی ناتو، عامل جلوگیری از بحران بزرگی بود که می‌توانست به ایجاد شکافی بزرگ در این ائتلاف منجر شود. در صورت انتخاب ترامپ، روته به تمام مهارت‌های دیپلماتیکی که در‌ بیش از ۱۳ سال حضور در رأس قدرت در هلند به دست آورده، نیاز خواهد داشت تا از تضعیف نقش واشنگتن جلوگیری کند.

 اوکراین و تهدید روسیه

در‌حالی‌که تهدید ترامپ ممکن است محقق نشود، یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر وضعیت در میدان نبرد در اوکراین خواهد بود. کشورهای ناتو به رهبری ایالات متحده ۹۹ درصد از کمک‌های نظامی خارجی به اوکراین را ارائه کرده‌اند که به مقاومت نیروهای کی‌یف در نبرد با روسیه کمک کرده است. از آنجا که چشم‌اندازی برای پایان جنگ دیده نمی‌شود، روته نقشی کلیدی در متحدکردن حامیان کی‌یف خواهد داشت تا اطمینان حاصل شود که حمایت‌ها از اوکراین ادامه خواهد داشت.

در نشست سران ناتو در واشنگتن قرار است نقش بیشتری در هماهنگی تحویل تسلیحات داده شود و از کشورها خواسته خواهد شد تعهد بلندمدتی در حمایت از اوکراین ارائه دهند. کی‌یف همچنان اصرار دارد به عضویت ناتو بپیوندد، اما این مسیر چندان هموار به نظر نمی‌رسد. روسیه بارها تهدید کرده به چنین اقدامی واکنش جدی نشان خواهد داد. ایالات متحده و آلمان هم فعلا با این ایده موافق نیستند، اما به نظر می‌رسد فشارها برای حضور اوکراین در ناتو طی سال‌های آینده افزایش یابد. ایجاد توازن بین انتظارات از اوکراین در برابر بی‌میلی متحدان پیشرو، یک وظیفه اصلی است که بر دوش دبیر‌کل سنگینی خواهد کرد.

صرف‌نظر از اینکه جنگ در اوکراین چگونه به پایان می‌رسد، متحدان ناتو می‌گویند احتمالا در دهه‌های آینده با تهدیدهای جدی‌تری از سوی روسیه روبه‌رو خواهند شد. سال گذشته، ناتو جامع‌ترین طرح‌های دفاعی خود را پس از پایان جنگ سرد، با هدف توقف هرگونه حمله احتمالی از سوی مسکو امضا کرد.

در‌حالی‌که مقامات اصرار دارند مجموع قدرت ناتو در حال حاضر می‌تواند ارتش روسیه را که در جنگ اوکراین تضعیف شده، شکست دهد، باید به خاطر داشت که کرملین در حال حاضر به دنبال بازسازی نیروهای خود است. وظیفه اصلی روته تلاش برای اطمینان از آمادگی ناتو است؛ آن‌هم در شرایطی که اطمینان حاصل شود تنش‌ها به یک درگیری هسته‌ای احتمالی با روسیه سرایت نخواهد کرد.

برخی از اعضای ناتو تخمین می‌زنند ‌روسیه می‌تواند برای یک جنگ احتمالی با این ائتلاف نظامی ظرف یک دهه آینده آماده شود. این به کشورهای ناتو فرصتی می‌دهد تا شکاف‌های موجود در تسلیحات و پرسنل کلیدی را که برای اجرای طرح‌های جدید نیاز دارند، پر کنند. در صدر فهرست، پدافند هوایی، موشک‌های دوربردتر‌ و اطمینان از وجود ذخایر اساسی مانند گلوله‌های توپخانه است.

 مسائل مالی

برای تأمین و اجرای برنامه‌های ناتو، پول و منابع مالی نیاز خواهد بود. یک دهه پس از اینکه ناتو هدفی را برای متحدان خود تعیین کرد که دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف صنایع دفاعی کنند، هنوز بسیاری از کشورها به این مرز نرسیده‌اند. دبیرکل جدید ناتو باید کشورهای عضو را متقاعد کند تا به این هدف دست یابند. هم‌اکنون درخواست‌هایی برای ائتلاف وجود دارد که حتی فراتر رفته و خواستار افزایش هزینه‌های نظامی بالاتر از دو درصد کنونی است. این یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌روی روته خواهد بود.

 تهدید چین

ناتو باید با تهدید فزاینده چین نیز روبه‌رو شود؛ رقیب قدرتمندی که روز به روز به خطری جدی‌تر برای این ائتلاف تبدیل می‌شود. در‌حالی‌که ائتلاف در معاهده تأسیس خود به منطقه یورو‌آتلانتیک متعهد است، واشنگتن به‌‌طور فزاینده‌ای متحدان را تحت فشار قرار داده تا به خطرات ناشی از پکن توجه بیشتری داشته باشند. مشارکت رو به رشد چین با روسیه این تهدید را در ذهن بسیاری از متحدان اروپایی ایجاد کرده و مجموعه اینها موجب شده تا روابط اعضای ناتو با کشورهایی همچون ژاپن، کره جنوبی و استرالیا تقویت شود، اما برخی به‌ویژه فرانسه همچنان نگران منحرف‌کردن توجه ناتو از صحنه اصلی خود هستند و رئیس جدید ناتو باید یک اقدام متعادل‌کننده دقیق برای این منظور انجام دهد.