به گزارش همشهری آنلاین بر اساس گزارش موسسه ملی بیماری‌های عفونی ژاپن تا روز دوم ژوئن (۱۳ خرداد)۹۷۷ مورد از «نشانگان شوک سمی» (TSS) که ناشی از عفونت با باکتری‌ استروپتوک گروه A یا به طور مخفف «استرپ آ»است، در این کشور شناسایی شده‌اند. در حالیکه در تمام طول سال گذشته فقط ۹۴۱ مورد از این عارضه گزارش شده بود.

از گلودرد چرکی تا عفونت‌گوشت‌خوار

باکتری‌های استرپتوکوکی جنس مهمی از باکتری‌های گٍرًم مثبت (Gram positive‍) هستند که شکل کروی (کوکسی یا کوکوس) دارند. این باکتری‌ها معمولا باعث عفونت‌های نسبتا خفیف در گلو و پوست انسان‌ها می‌شوند. استرپتوکوک‌های گروه A به طور مشهوری باعث گلودردهای چرکی در کودکان می‌شوند. ۲۰ درصد بزرگسالان ممکن است عفونت پنهانی و بی‌علامت با این باکتری داشته باشند.

اما در موارد نادری عفونت یک زخم جزئی با این باکتری پیشرفت می‌کند و علائم تب، دردهای عضلانی و استفراغ را به وجود می‌آورد. سپس عفونت به سرعت به بافت‌های عمیق و جریان خون انتشار پیدا می‌کند و به دنبال تورم بدن، سقوط فشار خون و نارسایی اندام‌ها و مرگ بافت‌های نرم رخ می‌دهند.

گسترش سریع عفونت در چنین مواردی به از بین رفتن پوست و بافت‌های زیرپوستی و لایه همبندی پوشاننده عضلات (به نام فاشیا) می‌انجامد و این عارضه که «فاشئیت نکروزان» نام دارد که علت نامگذاری «عفونت گوشتخوار» برای این بیماری است. این عارضه ممکن است پزشکان را مجبور به قطع دست یا پا برای نجات دادن جان بیمار کند.

این شوک عفونی که به از کار افتادن اندام‌های حیاتی می‌انجامد، در صورت تجویز نشدن درمان آنتی‌بیوتیکی موثر ممکن است در کمتر از دو روز بیمار را بکشد.

یک تصویر میکروسکوپ الکترونی سه‌بعد از باکتری استروپتوک گروه S

بیماران ممکن است صبح از خواب برمی‌خیزند متوجه تورم در پاهایشان شوند و تا ظهر این ورم به حد زانوهایشان برسد و بعد دچار شوک عفونی شوند.

به این ترتیب یک باکتری نسبتا شایع یعنی استرپتوکوک گروه ‌A که در کودکان عفونت‌های خفیف‌تری مانند مخملک (بثورات پوستی قرمز روشن در سراسر ناشی از سم باکتری) و گلودرد چرکی (لارنژیت) و زخم‌های تاول‌مانند پوستی (سلولیت زردزخم) ایجاد می‌کند، می‌تواند در افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند که توانایی دستگاه ایمنی‌شان را در مقابله با عفونت‌ها تضعیف کرده است، می‌تواند به عفونت و نابودی بافت‌های نرم و شوک عفونی و مرگ سریع ختم شود.

علت این شیوع کم‌سابقه چیست؟

بر اساس داده های موسسه ملی بیماری های عفونی ژاپن در این هفته، شهر توکیو پایتخت ژاپن با ۱۴۵ مورد از این بیماری در 6ماه اول سال ۲۰۲۴ بیشترین بیماران مربوط به این افزایش کم‌سابقه این بیماری را به خود اختصاص داده است. اکثر موارد نشانگان شوک سمی در بزرگسالان بالای ۳۰ سال می‌دهد و یک بیمار از هر سه بیمار جان خود را از دست می‌دهد.

در مجموع در طول سه ماه اول سال جاری میلادی ۷۷ نفر در ژاپن به علت این بیماری مرده‌اندکه در دومین رده در طول شش سال گذشته از لحاظ مرگ‌های ناشی از نشانگان شوک سمی قرار می‌گیرد.

کارشناسان می‌گویند با روند فعلی افزایش عفونت‌ها شمار موارد این عارضه در ژاپن ممکن تا پایان سال به ۲۵۰۰ مورد برسد و با توجه به اینکه از هر سه نفر مبتلا به این نشانگان یک نفر می‌میرد ممکن است تلفات این شیوع به بالای ۸۰۰ مورد برسد. البته رخ دادن چنین افزایش‌هایی غیرعادی نیست و گاهی اوقات علت رخ دادن آنها شیوع یک سویه جدید باکتری است که سمی تولید می‌کند که به جریان خون راه پیدا می‌کند و شوک سمی به وجود می‌آورد یا باکتری جدید رفتاری تهاجمی دارد و به سرعت پس از ایجاد عفونت در یک زخم سطحی به بافت‌های زیرین نفوذ می‌کند و به اصطلاح «گوشت را می‌خورد».

پایان محدودیت‌های کرونا به عفونت دامن زده است

البته یک دلیل افزایش کم‌سابقه فعلی شاید این باشد که اقدامات پیشگیرانه مانند فاصله‌گیری اجتماعی و ماسک زدن در دوران پاندمی کرونا مانع از انتقال این باکتری که هم شده باشد که از راه سرفه کردن، عطسه کردن یا صحبت کردن یا لمس کردن سطوح آلوده منتشر می‌شود و اکنون با برداشته شدن محدودیت‌های دوران پاندمی دوباره انتقال این باکتری افزایش یافته است.

سازمان جهانی بهداشت در دسامبر ۲۰۲۲ هشداری درباره اوج‌گیری موارد عفونت‌های مهاجم استرپتوکوک گروه A از جمله مخملک در انگلیس، فرانسه، ایرلند، هلند و سوئد صادر کرد- اما در این هنگام اغلب مبتلایان کودک بودند که به علت انزوای اجتماعی در دوران پاندمی در برابر این باکتری ایمن نشده بودند و به این عفونت حساس بودند.

کارشناسان می‌گویند سازوکار مشابهی در ژاپن هم ممکن است باعث این اوج‌گیری دوباره با تاخیر در عفونت‌های استرپتوکوکی در این کشور شده باشد. این اوج‌گیری با تاخیر را می‌توان به زمان‌بندی متفاوت در برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی در کشورهای گوناگون نسبت داد.