مقدمه مجری: به پنجمین شب از میزگرد اقتصادی انتخابات بسیار خوش آمدید، چهار شب گذشته در خدمت ۴ نامزد انتخابات ریاست جمهوری بودیم و امشب هم پنجمین نامزد محترم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری جناب اقای دکتر علیرضا زاکانی در استودیوی ما حضور دارند.

برویم یک معرفی کوتاه و یک مرور مختصر بر سوابق علمی و اجرایی کارشناسان محترم داشته باشیم و میز اقتصادی امشب را آغاز کنیم. 

بر اساس آنچه در ۴ شب گذشته اتفاق افتاد در میزگرد اقتصادی، مجموع زمان نامزد محترمی که در برنامه حضور دارند تا پایان برنامه ۶۱ دقیقه است که در ابتدای برنامه ۲۰ دقیقه آن را می‌توانند اختصاص بدهند به بیان دیدگاه‌های کلی یا مهم‌ترین اولویت‌ها و برنامه‌های اقتصادی شان، از این ۲۰ دقیقه باز مختار هستند که چه زمانی را اختصاص بدهند به مشاوران محترمی که در برنامه حضور دارند و اصلا تمام ۲۰ دقیقه را استفاده کنند یا کمتر استفاده کنند با خود نامزد محترم جناب آقای دکتر علیرضا زاکانی است. خواهش می‌کنم در خدمت شما هستیم. 

زاکانی: تسلیت عرض می‌کنم شهادت شهدای پرواز اردیبهشت شهید بزرگوار شهید رئیسی را و این ایام هم عطر عید قربان هنوز به مشام می‌رسد و در آستانه عید غدیر هستیم، تبریک ویژه دارم خدمت همه هموطنان عزیزم و مسلمانان. شرایط کشور شرایطی است که نیاز به یک تحول دارد، تحول در راستای توسعه عدالت و ارتقاء پیشرفت کشور، دیشب بیان من این بود در مناظرات که ما روی ۴ سرفصل تاکید داریم، ابتدا آزادسازی اقتصاد از کمند ارز و دلار و توجه به تقویت و ارزش پول ملی، یعنی پول ملی را هم برای قیمت گذاری، هم برای بعنوان سرمایه و هم بعنوان خرید در هر سه جهت آن بتوانیم به نحو احسن استفاده کنیم. نکته دوم جهش تولید و جلوگیری از خام فروشی بر پایه دانش و علم و فناوری برای ایجاد ارزش افزوده ویژه در محصولات که اساسا دیگر تحریم پذیر هم نیست. نکته سوم مشارکت مردم برای ایجاد حاکمیت مردم در اقتصاد و توجه به خصوصی سازی درست و چالاکی دولت و عبرت گرفتن از مشکلاتی که در گذشته اتفاق افتاد، نکته چهارم هم خلق ثروت همراه با توزیع عادلانه ثروت است یعنی این نیست که ما یک ثروتی را خلق کنیم از سرریز آن به دیگران بدهیم، نه، نه، مردم حاکم هستند، شریک هستند و خودشان مستقیما از این وضعیت سود می‌برند. امروز خدمت شما با همراهان عزیزم رسیدم که این ابعاد را باز کنم، آقای دکتر مالک شریعتی، دکترای مهندسی انرژی هستند عضو کمیسیون انرژی مجلس هستند و آقای دکتر عمادالدین سخایی دکترای اقتصاد مالی را دارند که امروز ما در محضر شما سروران و مردم عزیز هستیم. مردم عزیز اقتصاد ما مشکلاتی دارد هر کسی داعیه کار و تلاش را دارد ابتدا باید با مشکلات کشور آشنا باشد، تورم و گرانی و عدم ثبات در قیمت‌ها یک مشکلی است، شب می‌خوابید صبح بلند می‌شوید می‌بینید که یک اتفاق دیگری افتاده است، کوچک شدن سفره مردم و توان را گرفتن از مردم در حوزه اقتصاد مشکل دومی است که برای مردم ما هست. از همین جا سراغ مسکن که می‌روید امروز ۴۱ درصد از سبد خانوار را به صورت میانگین مسکن و امورات مرتبط با مسکن دارد به خودش اختصاص می‌دهد و داشتن مسکن شده یک آرزو؛ بیکاری جوانان، اشتغال، مشکل سلامت که در کنار درد داشتن بیماران درد بی پولی هم بعضا کشیده می‌شود و خانواده‌ها سقوط می‌کنند، ما ایرانی‌ها وابستگی داریم کسی از خانواده مان مریض شود زندگی مان را هزینه می‌کنیم که او را نجات بدهیم، خانواده‌ها به زیر خط فقر می‌افتند، ما درآمدهایمان ریالی است، اما هزینه کردمان یک نسبتی با دلار پیدا کرده و مناسبات کشور به هم ریخته است، موضوع بعد فساد اقتصادی است. یک عده‌ای سر چشمه می‌نشینند برای خودشان راه اختصاصی باز می‌کنند، لذا اگر فقر، فساد و تبعیض نیاز به اصلاح در کشور دارد مردم اعتراض دارند، حق هم دارند می‌گویند چرا برای ما نیست ولی برای یک عده خاصی هست؟ اقتصاد کشور هم دچار چالش است، کسری بودجه یک چالش جدی است. ناترازی انرژی چالش دیگری است. بدهی دولت به بانک‌ها و صندوق‌ها اساسا کمر دولت‌ها را می‌شکند، سال ۹۲، ۲۰۵ همت بدهی دولت به بانک‌ها و بانک مرکزی و صندوق‌ها بوده، سال ۱۴۰۰ که تحویل شد ۱۲۹۹ هزار میلیارد دولت بدهی داشت. یعنی یک انفجار در بدهی صورت گرفته شده بود، نقدینگی سرگردان، نقدینگی ما زیادنیست نسبت به سایر کشور‌ها، درصد آن نسبت به تولیدناخالص ملی از میانگین جهانی کمتر است حدود نصف است، اگر ۱۴۰ درصد در میانگین جهانی ۱۴۱ درصد است برای ما حدود ۷۵ درصد است. در چین ۲۰۹ درصد است. اما سرگردان است هر کجا که می‌رود یک آبی است که تبدیل به سیل شده و بعد ارز و طلا و مسکن و همه چیز را دارد نابود می‌کند، تحریم دشمنان ما این هم خودش یک عاملی است لااقل بخش زیادی از عوامل روانی را به خودش اختصاص می‌دهد، هم اثر دارد، هم اثر روانی دارد، اما این که اثر آن اکثری است یا حداقلی است روز به روز دارد کمرنگ می‌شود و بنده هم از قبل معتقد بودم که عمده عرضه افراد و تدبیر افراد است برای عبور از این بند، وگرنه دشمن دست از خباثت خودش برنمی دارد. عدم سرمایه گذاری رشد ۸ درصد سرمایه گذاری لازم دارد چه سرمایه گذاری داخلی و چه سرمایه گذاری خارجی. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که کشور دچار بن بست نیست و عمده مشکلات ما مربوط است به تجویز‌های غلطی که صورت می‌گیرد،  تجویز‌هایی که از خارج از کشور می‌کنند من دیروز گفتم، گفتم مشکل ما تحریم نیست، تحریم مشکل هست ولی مشکل عمده ما تجویز است، تجویز غلط بیگانگان برای ما است و تجویز‌هایی که در داخل خریدار دارد، دهه ۷۰ یادمان نرفته که چه تجویز‌هایی صورت گرفت و چه اختلالاتی در اقتصاد کشور ایجاد کرد و اوج این بی تدبیری هم در دهه ۹۰ رقم خورد. اینقدر در دهه ۷۰ فشار برای تحول در عرصه اقتصاد و سرعت این تغییر بالا بود که ما که داخل مجلس بودیم خاطرات نمایندگان قبلی را می‌شنیدیم می‌گفتند که سال ۷۲ در بودجه و اعتبارات یک امکانی را گذاشته بودند که مسئولین انتظامی کشور یک خرید هنگفتی را بکنند، سوال شد برای چه؟ نماینده سازمان مدیریت در کمیسیون بودجه گفته بود که بخاطر این که ما در جنگ اینقدر شهید دادیم از کشورمان صیانت کردیم، ما این اعتبار را داریم می‌گذاریم که نیرو‌های انتظامی ما وسایل بخرند ما که می‌خواهیم اصلاح اقتصادی بکنیم مردم می‌ریزند در خیابان‌ها، مردم را بزنند در خانه‌ها کنند باید یک عده هم کشته شوند تا این اصلاح اقتصادی صورت بگیرد مثل آلمان، مثال هم آورده بودند الان اسامی آن افراد هم در ذهنم است بخاطر اعتنا به شرایط من اسم نمی‌آورم. واقع امر شهید رئیسی با پرکاری خودش و با تلاش خودش دولت ایشان با خدمتگزاری خودش ترمز دستی این وضعیت را کشید، ما در برخی از شاخص‌ها بهتر شدیم، اما کار برای تحول بسیار زیاد است و ضرورت دارد که یک کار جدی و اساسی صورت بگیرد. در خصوص جهش تولید با مشارکت مردم باید اولا ما به مردم اعتماد کنیم، بخش خصوصی را درگیر کارهایمان بکنیم، تعاونی‌ها را اصل قرار بدهیم. قاعده برای ما حکم کرده که تا ۲۵ درصد ما تعاونی‌ها را میدان دار کنیم و کسانی که می‌توانند یعنی کسانی که کارآفرینند هم کار آفرینی و سرمایه گذاری درست عبادت است هم کسی که دارد کار می‌کند؛ لذا ما نیازمند به مشارکت هستیم. نیازمند به سرمایه گذاری هستیم. دهه ۹۰ دهه سیاهی بود برای. نرخ سرمایه گذاری ما آنجا تقریبا منفی شد، ما از جیب مردم خوردیم، از بانک‌ها خوردند و آنها هم دست اندازی کردند و کاری کردند که سفره مردم تنگ‌تر شد. از بورس هزینه شد، مردم در بورس بیچاره شدند. سال ۹۹ یادمان نرفته، ۲ هزار همت قیمت اسمی بود با ۱۰۰ همت وارد کردن نابجا و یک حباب ۶۰ برابری ایجاد کردن و بعد دعوت نادرست از مردم که بروید داخل بورس، داخل بورس فعال بشوید مردم را کمرشان را شکستند. زندگی هایشان را مردم فروختند و ... موضوع بعد ناظر به گرانی ارز، در دولت آقای روحانی تقریبا ۱۰ برابر شد، این هم حکایت از تعریف کار کارشناسی دارد که کار کارشناسی چیست، چقدر قشنگ می‌تواند برای ما دیکته کند و ما هم پیگیری کنیم، راه اصلی تامین از منابع داخلی است و بهره گیری از همه فرصت‌های بین المللی، به ویژه ایرانیان عزیز خارج از کشور، همه هستند و اساس آن هم هدایت نقدینگی است، مشکل ۴۱ درصد از سبد خانوار در حوزه مسکن را که در تهران خیلی بیش از این است ما قائلیم به کمک خود مردم می‌شود حل کرد، یک جوری دولت پول می‌گذارد می‌رود آماده سازی می‌کند، بعد به مردم تحویل می‌دهد، یک جور هم دولت می‌تواند تدبیر کند، تصمیم بگیرد، راجع به بافت فرسوده یک تصمیم بگیرد، مشوق بدهد مردم خودشان می‌روند می‌سازند نقدینگی هدایت می‌شود نوسازی صورت می‌گیرد تولید و اشتغال راه می‌افتد، تهران ۴۵۶۰ هکتار بافت فرسوده دارد، ۷ درصد تهران فرسوده است ۱۷ درصد مردم در این بافت فرسوده دارند زندگی می‌کنند امروز من تبریز بودم ۲۶۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد مردم کجا دارند زندگی می‌کنند؟ مسئولین ما کجا هستند؟ قم ۱۶۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد من در جلسه آخر دولت با آقای رئیسی و اعضای کابینه عرض کردم که این‌ها طلاست، چرا ما نمی‌رویم سمت مردم؟ ما برویم خودمان را جای مردم بگذاریم ما داریم از بالا به مردم نگاه می‌کنیم دیکته می‌کنیم، این شهید سعید چقدر استقبال کرد، ما حدود سه هفته پیش ۲۰۳ هزار واحد مسکونی را در تهران شروع کردیم، در تاریخ ایران سابقه ندارد یک همچنین کاری، جناب آقای مخبر آمدند، اساس آن این است که قریب به ۵۰۰ همت امکان مردم را می‌تواند سیر بدهد به این بخش و کم کم بتوانیم مسیری را برویم که بتوانیم کارکرد‌های اساسی خودمان را داشته باشیم این ۵۰۰ همت. 

 

آل اسحاق: این بافت فرسوده است؟ 

زاکانی: بخش زیادی از آن بافت فرسوده است و عمده اش بافت فرسوده و بافت ناکارآمد شهری است و تلاش این است که ما بتوانیم بافت فرسوده و ناپایدار را متحول کنیم. این ۵۰۰ همت سه برابر بودجه امروز شهرداری است با این که بودجه امروز شهرداری توضیح می‌دهم ۵ برابر ۳۰ ماه پیش است، به لطف خدا؛ اما این راه اقتصادی کشور ایجاد استقلال اقتصادی در حوزه مسائل مختلف در داخل کشور است از جمله امنیت غذایی، حوزه کشاورزی، دامداری، واسطه‌ها تا ۴۰۰ درصد سود می‌برند در حالیکه کشاورز، دامدار دارد حداقل. تولید درکشور ما مظلوم است، هم تولید کننده، هم مصرف کننده هر دو دارند آسیب می‌خورند و سایر سطوح هم تامین کننده‌ها، هم فرآوری کننده‌ها و هم توزیع کننده‌ها هم آنهایی که دارند درست کار می‌کنند یا صادر کننده‌ها آنها هم دارند آسیب می‌خورند ولی یک عده هستند که سر این سفره نشستند و دارند آسیب می‌زنند.

 

 راه حل کشاورزی قراردادی تامین کالا‌های اساسی است کاری که ما در تهران تجربه اش را شروع کردیم اصلاح یارانه‌ها بحث بعدی دیگر است در زنجیره تولید که اقتصاد مقاومتی حکایت از این می‌کند که این مسیر باید دنبال بشود و سهم بری عادلانه از این ثروت شکل بگیرد، تجربه موفق دولت آقای رئیسی همین کاری بود که در نان کرد، اما به اتمام نرسید این باید ادامه پیدا کند به زنجیره و در انتهای زنجیره این کار انجام بشود، مبارزه با فساد است، شفافیت هوشمندسازی است برخورد با دانه درشت‌ها است ما در شهرداری ۱۳۰ همت امکان مان را سال قبل و ماقبل به شهرداری برگرداندیم، خزانه واحد در هفته اول ایجاد کردیم ۲۳۰ تا حساب مان را کردیم یک حساب و شفافیت ایجاد شد، خریدمان را از بورس انجام دادیم ۲۵ تا ۳۰ درصد صرفه جویی شد ما با دانه درشت‌ها برخورد کردیم بدون این که سر و صدایی بکنیم، مولد سازی در دستور کارمان قرار دادیم، سیستمی و نظارت فنی مان را به صورت سیستمی دنبال کردیم، موضوع تحریم‌ها موضوع بعدی است، بهرحال خنثی سازی تحریم اگر صورت نگیرد نمی‌شود تحریم را ملغی کرد اول خنثی سازی بعد در واقع ملغی کردن او، این هم مسیر خودش را دارد، تجربه مشخص است. ما بهرحال باید در چین که ما رفتیم یک بسته‌ای را دنبال کردیم، هم مطالبات قبلی که بلوکه شده بود را نقد کردیم، هم جذب سرمایه گذاری خارجی کردیم و هم تحریم‌ها را خنثی کردیم. ۱۳ میلیارد یورو ما تفاهم نامه نوشتیم قریب دو میلیارد یورو به عقد قرارداد و به گرفتن ضمانت نامه منتهی شد این چیز‌های کمی نیست که دارد اتفاق می‌افتد؛ لذا ما هم تحریم را دور زدیم و هم کمر این تحریم را شکستیم. اساس آن هم این بود که بتوانیم پول و انتقال فناوری را به داخل کشور داشته باشیم و کل ظرفیت را در داخل کشور داشته باشیم. بدهی‌ها ما ۱۷۰ همت از سال ۸۳-۸۸-۹۰-۹۱ و ۹۳ بانک‌ها مدعی بودند که از ما طلب دارند سال گذشته شروع کردیم ۸۹ همت کم شد، ۸۱ همت نهایی شد، ۳۳ همت تسویه کردیم باقی آن را هم امسال تسویه می‌کنیم ۵۰ تا صد در صد آن هم تسهیلات می‌گیریم می‌بریم. بانک شهر داشت ۱۴۱ می‌شد با این کاری که ما کردیم ۵-۶ تا بانک نجات پیدا کردند، لذا می‌شود کار کرد، در بودجه سال ۹۹، ۳۰ همت بودجه شهرداری تهران بوده ۲۷ همت محقق شده، ما سال ۴۰۱ از ۵۰ و ۳ دهم همت بودجه مان ۶۹ و ۹ دهم بودجه را ما کسب کردیم ۱۳۷ درصد، برای اولین بار در تاریخ ولدیه، سال گذشته ۷۵ و ۹ دهم بودجه ما بود، ما ۱۰۷ همت کسب کردیم، حدود ۱۵۰ درصد، امسال بودجه مان شد ۱۵۱ به اضافه ۱۸، ۱۶۹ همت، اصلا یعنی یک روند روی ۲۷۰ همت خودمان را هماهنگ کردیم که بتوانیم ... کار و تلاش و کوشش می‌خواهد امکان برای کشور هست ناترازی بانک‌ها، بانک‌ها دچار مشکلند و مردم را دچار مشکل می‌کنند چرا باید یک بانک سال ۴۰۱، ۶ و نیم درصد، ۴۰۲، ۷ و نیم درصد تورم کشور را به خودش اختصاص بدهد دستش را در جیب. یا باید آنها را اصلاح کرد خودشان را اصلاح کنند یا انحلال، بروند مسیر درستی را طی کنند و شفاف سازی دارایی بانک‌ها و مسائل مختلف، کوتاه کردن دست آنها از بازار سرمایه گذاری و کار نادرست، چون بانک‌ها می‌توانند بروند در بورس بلوک بگیرند بیاورند و مردم بروند از بانک‌ها بعنوان کسی که می‌خواهد مشوق مردم برای حضور در این عرصه باشد کمک بگیرند، شرکت‌های بانکی دارند رانت می‌گیرند یا مسائل اینچنینی، ناترازی بانک‌ها و مسائل اینچنینی را که به بهترین وجهی می‌شود دنبال کرد که ما بتوانیم این مسیر را برویم، بهرحال بانک نباید بنگاه داری کند بنگاه داری بانک غلط است و از کارکرد خودش می‌افتد بانک باید برود به سمت اختصاصی شدن خاص و بتواند خدمات و ... راجع به بورس هم که من توضیح دادم که دخالت‌های دولت و حرکت‌های دستوری برای بورس پدر بورس را در آورده، بورس باید مسیر خاص خودش را برود. ناترازی انرژی موضوع بعدی است بهرحال این ناترازی باید توسط توزیع عادلانه امکان یابد که همه مردم از این یارانه بهره بگیرند، ما یک محاسبه‌ای را کردیم محاسبه ما این بود که اگر ما بتوانیم مبتنی بر یک حرکت درست اقدام اصلاحی داشته باشیم عمده مردم ایران سود می‌کنند، صد در صد مردم سود می‌کنند و دیروز من یک اجمالی را گفتم الان هم به آن می‌پردازم مثلا درحوزه ناترازی انرژی انشاالله آقای شریعتی هم هستند توضیحاتشان را می‌دهند، ما ۱۱ و هشت دهم خانوار‌های ما راجع به بنزین فقط، ماشین دارند، ۱۲ و یک دهم خانوار‌های ما ماشین ندارند ۴۰ میلیون از این یارانه استفاده نمی‌کنند، لذا ۱۲ و یک دهم میلیون خانوار استفاده نمی‌کنند یعنی ۴۰ میلیون نفر استفاده نمی‌کنند از این یارانه، در حالیکه می‌شود آن را برای مردم اختصاص داد در همین طرحی که اتفاقا ما ناظر به حوزه همین بخش، چون ما ناظر به حوزه انرژی خانوار طرح مان برای اصلاح است که هم برق و گاز و بنزین را شامل می‌شود و هم قیمت‌ها هیچ تغییر نمی‌کند حتی قیمت سه هزار تومان بنزین به همان ۱۵۰۰ تومان برمی گردد مابه ازای آن با آن طرح و ایده‌ای که داریم اتفاقی که می‌افتد این است که مردم سود می‌کنند، عمده مردم سود می‌کنند که من توضیحات آن را خواهم داد و این سود هم توسط سرمایه خارج از حوزه اثرپذیری از تورم یعنی اعتبار طلا تسویه می‌شود بامردم و کسی که مثلا خودروی برقی استفاده می‌کند، می‌تواند ۱۰ و هشت دهم گرم طلا در سال دریافت کند بخاطر مابه ازای یارانه‌ای را که کمتر استفاده کرده است، بله، کسی که خودروی بنزینی دارد نه، کسی هم که اساسا خودرو ندارد بیش از این به او اختصاص داده می‌شود و می‌شود این کار را به نحو احسن انجام داد، من عرضم را جمع بندی می‌کنم، ما بهرحال می‌توانیم یک تحول بزرگی در اقتصاد ایجاد بکنیم و مابه ازای آن بتوانیم مردم را ثروتمند کنیم، مردم را شریک بکنیم به مردم اعتماد بکنیم، تبعیض را حذف بکنیم، همه مردم بتوانند از این به نحو احسن از شرایط کشور استفاده کنند، نکته آخر عرض من این است که من امروز مسافرت بودم از مسافرت که برگشتم دیدم که در میزگرد برادر عزیزم جناب اقای پزشکیان نکاتی مطرح شد و کارشناس عزیزی که دعوت شده بود و خودشان سابقه وزارت خارجه ما را داشتند نکاتی را گفتند که به اعتقاد من یک جفای بزرگی در حق شهید رئیسی و حرکت ایشان بود، بنده، چون علاقه ندارم در غیاب افراد حرف بزنم پس فردا در مناظرات مستقیما حرف خودم را خواهم زد و حق این شهید را ادا خواهم کرد و نشان خواهم داد که چگونه چه اتفاق بزرگ و سیاهی بزرگی بر دامن ملت ما نشست در دورانی که این آقایان بودند و نه تنها اقتصاد اصلاح نشد، اقتصاد را نابود کردند و اعتماد مردم را هم به تاراج دادند و انشاالله راجع به آن حرف خواهم زد خوب نیست آدم یکطرفه بنشیند و حرف بزند و بنده هم شنیدم و همین کلیپش را به من نشان دادند انشاالله پاسخ‌های معتبری خواهند دید گرچه بنده علاقه ندارم زیاد مسائل را باز کنم، چون اگر مسائل را باز کنم بندگان خدا خیلی دچار مشکل خواهند شد در کشور. همین کسانی که این مسیر‌های غلط را دنبال می‌کنند امیدوار هستم که گره از زندگی مردم باز شود در معیشت شان و کشور در مسیر آبادانی و پیشرفت سرعت و توسعه و شتاب بیشتری بگیرد.