خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- فاطمه سعادتیان نیک: شاید در ظاهر این طور به نظر برسد که عید قربان، صرفاً سالروز یک واقعه تاریخی است که در آن پروردگار عالم به ابراهیم نبی (ع) دستور داد تا فرزند محبوب خود حضرت اسماعیل (ع) را قربانی کند. در ادامه هم خدای متعال این قربانی را از پیامبر خود پذیرفت. با این حال، ماهیت عید قربان از منظر اولیای الهی بسیار بیش‌تر از این است؛ تا جایی که رسول خدا (ص) فرمود «فَوَالَّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لا یَنصَرِفُ مِن هذَا المَوضِعِ أحَدٌ إلاّ مَغفورًا لَهُ» و به جان بلندمرتبه و گرامی خود سوگند خورد که هیچکس از اقامه سنت قربانی در این عید بازنمی‌گردد مگر اینکه بخشیده شده باشد.

عید قربان، ذات و نفس دین است

حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان، کارشناس مسائل مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه ماهیت عید قربان مبتنی بر ارائه یک الگو برای توحید فکری و عملی است، می‌گوید: صریح این را به شما می‌گویم که عید قربان، ذات و نفس دین است. شما فقط این مساله قربانی‌دادن را نبینید، اگرچه که این موضوع هم برکات ظاهری فراوانی دارد اما در نفس این ماجرا، موضوع «قربانی» است که اهمیت دارد زیرا مؤمن در هر لحظه از زندگی خود در معرض ابتلاء و امتحانی قرار می‌گیرد که باید قربانی بدهد و اینکه بتواند از دوست‌داشتنی‌هایش، از استعدادهایش و از چیزهای محبوبش بگذرد، این توحید عملی همان روح عید قربان است.

به گفته کارشناس مسائل مذهبی، ماجرای ذبح اسماعیل (ع) محدود به امتحان حضرت ابراهیم (ع) نیست و نفس چنین امتحانی برای همه انسان‌ها تکرار می‌شود.

وی می‌افزاید: علاقه حضرت ابراهیم (ع) به فرزندش خیلی زیاد بود. حضرت اسماعیل (ع) هم پسر شایسته‌ای بود. اصلاً ابراهیم (ع) تولد فرزندش را از خدا خواسته بود یعنی خود خدا این فرزند را به او داده بود اما خدای متعال برای امتحان بنده خاص خود دقیقاً دست روی همین علاقه می‌گذارد. به همین دلیل به او امر کرد فرزندش را قربانی کند؛ یعنی سخت‌ترین کار اما ابراهیم نبی (ع) حتی از این کار هم برای خدایش باکی نداشت و همین علاقه خدایی، او را خلیل‌الله کرد.

پناهیان با بیان اینکه قربانی در راه خدا حد و حدود ندارد، بیان می‌کند: خدای متعال بنده خود را با محبوب‌هایش در دنیا امتحان می‌کند. این محبوب‌ها نیز برای یکی حبّ فرزند است، برای فردی حبّ مال و برای دیگری حبّ جان. حتی ممکن است پروردگار عالم بنده‌اش را با استعدادهایش امتحان کند. اینجاست که می‌گوئیم اگر برای یک کار خوب و بزرگی هدف گذاری کردید و برایش تلاش هم کردید اما نتوانستید موفق شوید، غصه نخورید. فقط تسلیم باشید. گاهی همین‌ها قربانی ماست و گاهی انسان حتی با موفق نشدن پیش خدا عزیز می‌شود.

کارشناس مسائل مذهبی می‌افزاید: قربانی اگر پذیرفته شود، لذت معنوی بی حد و حصری برای مؤمن دارد. شما ببینید در روایت آمده وقتی خدای متعال قوچی را بر حضرت ابراهیم (ع) نازل کرد تا آن را به جای فرزندش قربانی کند، پیامبر خدا به گریه افتاد و به خدای متعال عرض کرد که من دوست داشتم قربانی بدهم. این لذت قرب به‌خاطر قربانی، این‌قدر زیاد است که در دل حتی به ذبح فرزند راضی بود. این یک نمونه شاخص دیگر هم در تاریخ دارد. وقتی سیدالشهدا (ع) در آن شرایط در گودی قتلگاه بود و همه زندگی خود را برای خدا داده بود، مناجات می‌کرد که «إلهِی رضاً بِقَضائِکَ و تَسلِیمًا لأمْرِکَ» یعنی خدایا راضی به قضای تو و تسلیم امرت هستم. این رضایت بود. رضایت برای قربانی‌دادن و تا اَعلی‌عِلیّین عزیزشدن.

قربان، مقدمه غدیر

«قربان مقدمه غدیر است یعنی یک ماه تبیین فضائل و کرامات اهل بیت (ع) و همه این‌ها ریشه در عید قربان دارد». حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی قمی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان این جملات می‌گوید: از دهم ذی‌الحجه یعنی عید قربان ما به‌صورت متواتر با وقایع بزرگ تاریخ مواجه هستیم که همگی در باب کرامات اهل بیت (ع) است. یک نمونه همین ماجرای «سَدُّالَابواب» که پیامبر خدا (ص) دستور داد همه درها به مسجد مسدود شود به‌جز در خانه امیرمؤمنان (ع).

استاد حوزه و دانشگاه می‌افزاید: دهم ذی‌الحجه همچنین روز وقوع حدیث ثقلین است که رسول خدا (ص) فرمود «إِنِّی تَارِک فِیکمُ الثَّقَلَینِ کتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی» و ضرورت تبعیت از اهل بیت (ع) را تبیین و تشریح کرد. علاوه بر این، ماجرای روز بلاغ هم در این روز اتفاق افتاده که جبرئیل امین به پیامبر اکرم (ص) فرمود «لایؤَدّی عَنْکَ اِلّا اَنْتَ اَوْ رَجُلٌ مِنْکَ» و تأکید کرد که یا خودت و یا مردی از تو آیه سوم سوره توبه را نزد کفار و مشرکان بخواند و حضرت، امیرمؤمنان را به این امر مأمور کرد.

به گفته وی، نیمه ماه ذی‌الحجه سالروز ولادت امام هادی (ع)، هجدهم این ماه عیدالله الاکبر، عید غدیر و بیستم این ماه سالروز ولادت موسی‌ابن جعفر (ع) است.

حسینی قمی بیان می‌کند: بیست و چهارم این ماه، سالروز وقوع داستان مباهله است که عظمت آن اگر بیشتر از خیلی مناسبت‌های تقویم سال نباشد، کمتر نیست و به گفته بسیاری از بزرگان، افضل فضائل امیرمؤمنان در این روز اتفاق افتاده است. علاوه بر این، نزول آیه ۵۹ سوره مبارکه نساء نیز در این روز بوده که خداوند عالم به مؤمنان امر می‌کند «أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ».

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به نزول آیه ۲۳ سوره مبارکه احزاب یا همان آیه تطهیر و نیز نزول ۱۸ آیه از سوره مبارکه انسان در مدح امیرمؤمنان و حضرت زهرا (س) تصریح می‌کند: چه مانعی دارد که ما همه این ماه را جشن و سرور داشته باشیم؟ این مناسبت‌ها از عید قربان تا بیست و پنجم ذی‌الحجه ادامه دارد و اگر هیئات هم می‌خواهند به استقبال محرم‌الحرام بروند، چه خوب است که پیش از همه تکریم عید قربان و مناسبت‌های پس از آن صورت بگیرد و اقامه عزا در استقبال از محرم پس از این ایام باشد.