احترام به زمان‌ها و مکان‌های خاصی که به نوعی از قداست ویژه‌ای برخوردارند به جهت اهمیت وقایع و حوادثی است که در آن رخ داده و به نسبت آن حادثۀ مهم، ارجمند و ارزشمند است که ازجمله می‌توان به میلاد حضرت مسیح(ع)، تولد حضرت رسول اکرم(ص)، میلاد حضرت سیّدالشهداء و.. همچنین مسجد الحرام، خانۀ خدا و زادگاه علی(ع) و مسجدالنبی، به‌عنوان مهبط وحی و نزول فرشتگان اشاره کرد.

روز نهم ذیحجه که «الحج عرفه» نیز هست، ساعاتی است که اگر فرد به حج رفته، در آن ساعات آن مکان را درک نکند، حج او تمام نیست و باید سال دیگر قضای آن را به جا آورد.

کاروان عظیم حج، در حالی که سرها برهنه و تن‌ها از لباس‌هایی معمولی و همیشگی عاری گشته و هر یک دو قطعه پارچه سفید پوشیده، با نظمی متین و برنامه‌ای الهام بخش و آهنگی شورانگیز از نغمه آسمانی، یا خواندِ ذکر آسمانیِ «لبّیک اللهم لبّیک لبّیک لا شریک لک لبّیک انّ الحمد و النّعمة لک والملک لا شریک لک لبّیک» که تمام شهر مکه را فرا گرفته است، بعد از ظهر از مکه مکرمه حرکت کرده و مقارن زوال ظهر روز نهم همه در صحرای عرفات جمع می‌شوند.

اما عرفات، مکانی است که حضرت آدم(ع) اعتراف به گناه و تقصیر خود کرد و مورد مغفرت خداوند قرار گرفت و ازاین رو است که عرفات نامیده شد. تمام انبیاء و پیامبران در این مکان مشمول عنایت حق تعالی شده و اظهار بندگی کرده‌اند. همچنین امام حسین(ع) در حالی که با جمعی از بستگان و یارانش به این مکان رسیدند، به درگاه خداوند تضرع و زاری کردند که از جمله دعاهای مشهور این روز دعای حضرت سید الشهداء(ع) امام حسین(ع) است. بشر و بشیر، پسران غالب اسدی روایت کرده‌اند که «روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم، پس از خیمه بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت تذلل و خشوع رو به سوی کعبه دعای عرفه را زمزمه فرمودند.»

روایت است که امام سجاد(ع) در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم سوال می‌کرد، حضرت به او فرمود: «وای بر تو! آیا در مثل چنین روزی از غیر خدا سوال می‌کنی و حال آنکه در این روز برای بچه‌هایی که در شکم مادرانند، امید سعادت و خوشبختی می‌رود.»

درباره شب عرفه روایت شده است که دعای خیر در آن مستجاب شده و کسی که در آن به فرمانبرداری خداوند مشغول باشد، پاداش ۱۷۰ سال عبادت را خدای متعال به او عطا فرماید. زیارت امام حسین (ع) در این شب مستحب است. در روز عرفه رفتن به عرفات و یا کربلاء، بهترین مکان‌ها برای استجابت دعا است. اهمیت دعا در این روز به اندازه‌ای است که روزه در این روز را برای کسی که روزه باعث ضعف او هنگام دعا شود، ممنوع کرده‌اند.

پاداش زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه به اندازه‌ای است که از امام صادق(ع) روایت شده: «خداوند متعال قبل از اهل عرفات برای زائران قبر حسینی(ع) جلوه کرده، نیازهای آنان را برآورده، گناهانشان را بخشیده و آنان را به خواسته‌هایشان می‌رساند و آنگاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز اینگونه رفتار می‌کند.» و حجاج شامگاه روز عرفه و شب دهم ذی‌الحجه، پس از ادای فریضه مغرب کوچ می‌کنند. «فَاِذا اَفَضْتُم مِن عَرَفاتٍ فَاذکُروا الله عِندَ المَشعَرِ الحَرامِ» (آیه ۱۹۸ بقره) به این معنا که «پس هنگامی که از عرفات بازگشتید، در مشعر الحرام به ذکر خدا بپردازید.»

دعای «اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوی»، خواندن تسبیحات عشر که در اعمال «روز عرفه» آمده است، خواندن سُبحانَ اللهِ قبلَ کل احد و سبحان‌الله بعد کل احد...، دعای اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاَ وَ تَهَیَّاَ را که در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است. و همچنین زیارت امام حسین(ع) و زمین کربلا و ماندن در آنجا تا روز عید تا آنکه از شر آن سال نگاه داشته شود. برخی از اعمال شب عرفه هستند. 

ضمن اینکه باید از غسل، زیارت امام حسین(ع) که نقل شده ثواب آن کمتر از کسی نیست که در عرفات به سرمی‌برد، به‌عنوان برخی از اعمال روز عرفه نام برد. همچنین حجاج در این روز و بعد از نماز عصر پیش از آن که مشغول به خواندن دعاهای عرفه شود در زیر آسمان دو رکعت نماز به جا آورد و نزد حق تعالی به گناهان خود اعتراف و اقرار کند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزیده شود. پس چون وقت زوال شد زیر آسمان رَوَد و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز اقامه کند. در رکعت اوّل بعد از حمد، توحید و در دوم بعد از حمد، قُل یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ خوانده شود و بعد از آن چهار رکعت نماز گذارد که در هر رکعت بعد از حمد، توحید پنجاه مرتبه بخواند. که این نماز، همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است. شیخ کفعمی در مصباح فرموده که مستحب است روزه روز عرفه برای کسی که ضعف پیدا نکند و مانع دعا خواندن او نشود.

منابع:

حج برنامه تکامل، سید محمد ضیاء آبادی

دعای عرفه امام حسین (ع)، حسین عمادزاده

حج باشکوه ترین تجلی وحدت، هادی دوست محمدی

یادداشت از: مریم نقیان، خبرنگار ایسنا

انتهای پیام