به گزارش شانا به‌نقل از اداره کل امور اوپک، مجامع و سازمان‌های بین‌المللی وزارت نفت، آژانس بین‌المللی انرژی طی گزارش «سرمایه‌گذاری انرژی جهان» که هفته گذشته منتشر شد اعلام کرد: سرمایه‌گذاری در بخش‌های نوظهور جذب و ذخیره‌سازی کربن و هیدروژن کم‌کربن در سال ۲۰۲۴ افزایش می‌یابد، اگرچه چشم‌انداز اجرای پروژه‌ها نامشخص است.

انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری در دستگاه‌های الکترولیز برای تولید هیدروژن سبز در سال ۲۰۲۴ بیش از دو برابر شود و به ۵ میلیارد دلار برسد که از استقرار ظرفیت جدید و افزایش هزینه‌ها ناشی می‌شود و در سال‌های اخیر به توسعه این بخش ضربه‌ زده است.

قطعیت‌نداشتن سیاست‌ها، تورم هزینه‌ها و دشواری تأمین توافق‌نامه‌های رقابتی موانع رایجی است که سبب تأخیر در اجرای پروژه‌های هیدروژن کم‌کربن و تجدیدپذیر شده است. طبق داده‌های مؤسسه پلاتس، اقلیت کوچکی حدود ۷درصد از پروژه‌های اعلام‌شده جهانی هیدروژن پاک به مرحله تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری (FID) رسیده است.

به گفته تحلیلگران این مؤسسه، هزینه‌های الکترولیز از سال ۲۰۲۱ تاکنون بین ۲۰ تا ۴۵ درصد افزایش یافته است، درحالی‌که انتظار می‌رفت این هزینه‌ها به‌واسطه توسعه فناوری‌ها تا سال ۲۰۳۰ بین ۱۵ تا ۳۰ درصد کاهش یابد.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در سال جاری از سوی مصرف‌کنندگان فعلی هیدروژن در بخش‌های پالایش و مواد شیمیایی و نه صنایع جدید با ریسک بالاتر برای هیدروژن مانند حمل‌ونقل انجام می‌شود.

سهم ۴۰درصدی چین از سرمایه‌گذاری جهانی الکترولیز

چین با ۴۰درصد از سرمایه‌گذاری جهانی الکترولیز بیشترین سهم را به خود اختصاص داده، درحالی‌که سهم اروپا کمتر از یک‌سوم و سهم ایالات‌متحده حدود ۱۵درصد است.

انتظار می‌رود یک کارخانه هیدروژن سبز با ظرفیت سالانه ۳۲ هزار تن در سال ۲۰۲۴ برای تولید آمونیاک در چین آغازبه‌کار کند. افزون‌براین، بیش از ۲۰ پروژه با ظرفیت کل ۶.۹ گیگاوات تا سال ۲۰۲۶ به بهره‌برداری خواهند رسید.

شرکت پرتغالی گالپ انرژی در اروپا ۲۷۰ میلیون دلار در پروژه الکترولیزکننده ۱۰۰ مگاواتی خود با نام سینس «»Sines (با ظرفیت تولید سالانه ۱۵ هزار تن هیدروژن) سرمایه‌گذاری می‌کند، همچنین ۷ میلیارد دلار در کارخانه ۷۰۰ مگاواتی فولاد سبز H۲ Green Steel در سوئد سرمایه‌گذاری انجام خواهد شد.

اعطای اعتبارات مالیاتی تحت قانون کاهش تورم در ایالات‌متحده سرمایه‌گذاری سبز را تقویت کرده و اکنون تعدادی پروژه توسعه هیدروژن در مقیاس بزرگ در حال اجراست.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود اشاره کرده که برای نمونه شرکت «فورتسکیو» (Fortescue) در حال توسعه یک کارخانه تولید هیدروژن مایع با ظرفیت سالانه ۱۱ هزار تن در آریزوناست که سال ۲۰۲۶ آغازبه‌کار خواهد کرد.

طبق داده‌های پلاتس، هزینه‌های تولید هیدروژن در ایالات‌متحده از طریق الکترولیز قلیایی، مبتنی بر شبکه کمترین قیمت در سطح جهان است. متوسط قیمت آن در آوریل ۲۰۲۴ در ساحل خلیج مکزیک ۲ هزار ۶۰ دلار در هر کیلوگرم بود.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد اگر تصمیم‌های سرمایه‌گذاری نهایی برنامه‌ریزی‌شده در سال جاری اتخاذ شود، سرمایه‌گذاری در بخش جذب، استفاده و ذخیره‌سازی کربن می‌تواند تا سال ۲۰۲۵، ۱۰ برابر شود و به ۲۶ میلیارد دلار افزایش یابد.

این آژانس گفت که بیش از ۱۱۰ تأسیسات جذب و پروژه‌های حمل و ذخیره‌سازی کربن ممکن است در سال ۲۰۲۴ به مرحله‌ تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری برسد. در سال گذشته میلادی، ۲۰ پروژه در مقیاس تجاری در این حوزه به مرحله‌‎ تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری رسیده بود.

طبق پروژه‌های برنامه‌ریزی‌شده، تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت سالانه تأسیسات جذب دی‌اکسید کربن جهان به ۴۳۰ میلیون تن و ظرفیت ذخیره‌سازی به ۶۲۰ میلیون تن خواهد رسید. بااین‌حال، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد هنوز این سؤال بدون جواب وجود دارد که آیا تمام پروژه‌های برنامه‌ریزی‌شده تا سال ۲۰۳۰ محقق می‌شوند یا خیر.

شرکت‌های نفت و گاز پیشرو توسعه‌ پروژه‌های جذب، استفاده و ذخیره‌سازی کربن (CCUS) در جهان هستند. شرکت ملی نفت ابوظبی در سپتامبر ۲۰۲۳ یک پروژه با ظرفیت جذب سالانه یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تن را در مرحله تصمیم‌گیری نهایی سرمایه‌گذاری قرار داده است.

آژانس بین‌المللی انرژی همچنین در گزارش خود با اشاره به پیشرفت‌ها در بسیاری از پروژه‌های فناوری جذب مستقیم کربن از هوا (DAC) اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری سالانه در این فناوری بیش از دو برابر شده و در سال ۲۰۲۴ به ۶۶۰ میلیون دلار خواهد رسید.

بزرگ‌ترین کارخانه جذب مستقیم کربن از هوا در جهان، تأسیسات «ماموت» در شرکت «کلایم ورکس» (Climeworks’ Mammoth) طی ماه مه در ایسلند با ظرفیت جذب سالانه ۳۶ هزار تن وارد عملیات بهره‌برداری شد، همچنین پروژه استراتوس Stratos با ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار تن در تگزاس، با هزینه یک‌میلیارد و ۳۰۰ هزار دلار، طبق برنامه در اواسط سال ۲۰۲۵ عملیات خود را آغاز خواهد کرد.

یک شرکت سوئیسی فناوری تازه‌ای را برای جذب مستقیم کربن از هوا (DAC) توسعه داده است که با نصف هزینه، می‌‎تواند دو برابر بیشتر کربن جذب و ذخیره کند. با استفاده از فناوری جدید هزینه‌های کل فرایند حذف مستقیم کربن از هوا به ۴۰۰ تا ۶۰۰ دلار در هر تن تا سال ۲۰۳۰ کاهش خواهد یافت.

فناوری جدید جذب مستقیم کربن از هوا

شرکت «کلایم ورکس» سوئیس گفته است فناوری جدیدی را برای جذب مستقیم دی‌اکسید کربن از هوا (DAC) توسعه داده است که با نصف هزینه می‌‎تواند دو برابر کربن جذب کند.

این فناوری نسل سوم به‌صورت تجاری در تأسیسات مجموعه پروژه «سایپرس» (Project Cypress) در لوئیزیانا، ایالات‌متحده، استفاده خواهد شد و ساخت آن قرار است در سال ۲۰۲۶ آغاز شود.

فناوری‌های جذب مستقیم، دی‌اکسید کربن را به‌طور مستقیم از جو استخراج می‌کنند و این دی‌اکسید کربن را می‌توان به‌طور دائم در سازندهای عمیق زمین‌شناسی ذخیره کرد و درنتیجه به حذف دی‌اکسید کربن دست یافت. این فناوری که هنوز در مرحله ابتدایی است، حوزه رشد کلیدی برای بازار حذف کربن خواهد بود؛ زیرا این پروژه‌ها می‌توانند میلیون‌ها اعتبار کربن باکیفیت و قیمت بالا ایجاد کنند.

شرکت «کلایم ورکس» گفته این فناوری و طراحی در طول پنج سال گذشته توسعه یافته و تأیید شده است و برای نخستین بار در مقیاس صنعتی در ژوئن ۲۰۲۴ در مرکز آزمایشی جذب مستقیم از هوای این شرکت در بازل، سوئیس، پیاده‌سازی می‌شود.

این شرکت گفته: نسل سوم فناوری جذب مستقیم از هوا مبتنی بر مواد جاذب ساختاری نو است که در مکعب‌های مدولار قرار گرفته است و این روش ظرفیت جذب دی‌اکسید کربن را دو برابر می‌کند، مصرف انرژی را به نصف کاهش، طول عمر مواد را افزایش و هزینه‌ها را تا ۵۰درصد کاهش می‌دهد.

شرکت «کلایم ورکس» روی این فناوری ریسک بزرگی کرده و در حال توسعه قطب‌های  میلیون‌تنی متعدد در آمریکاست، همچنین در حال توسعه پروژه‌هایی در نروژ، کنیا و کاناداست.

این فناوری با هدف دستیابی به هزینه‌های ۲۵۰ تا ۳۵۰ دلار در هر تن دی‌اکسید کربن جذب‌ شده و هزینه‌های کل فرایند حذف خالص دی‌اکسید کربن بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ دلار در هر تن تا سال ۲۰۳۰ است که از کاهش هزینه کل جذب مستقیم کربن از هوا تا ۵۰درصد حکایت دارد.

شرکت کلایم ورکس دو کارخانه در مقیاس تجاری جذب مستقیم کربن از هوا به نام‌های «اوکرا» (Orca) و «ماموت» (Mammoth) را اداره می‌کند که هر دو در ایسلند واقع شده‌اند. این شرکت همچنین به‌تازگی بهره‌برداری از دومین تأسیسات جذب مستقیم کربن از هوای خود، کارخانه ماموت را با ظرفیت سالانه ۳۶ هزار تن آغاز کرده است.

تقریباً ۳۰ کارخانه جذب مستقیم کربن از هوا در جهان راه‌اندازی شده است، اما بیشتر این تأسیسات در مراحل اولیه توسعه تجاری قرار دارند. بسیاری از منتقدان می‌گویند این فناوری هنوز به ارائه در مقیاس نیمه‌صنعتی نیاز دارد و بسیار گران است، اما طرفداران آن ماندگاری، انعطاف‌پذیری مکانی و سهولت نظارت را ویژگی‌های جذاب آن می‌دانند.

مؤسسه‌ پلاتس، قیمت اعتبار کربن تولیدشده از رقابتی‌ترین اعتبارات کربن مبتنی بر فناوری را ارزیابی می‌کند که فناوری جذب مستقیم کربن از هوا، گران‌ترین آن‌هاست. این مؤسسه قیمت اعتبارات ایجادشده توسط پروژه‌های جذب کربن مبتنی بر فناوری تجارت در بازار داوطلبانه کربن برای سال ۲۰۲۴ را ۱۲۰ دلار برای هر تن معادل دی‌اکسید کربن در ۴ژوئن۲۰۲۴ ارزیابی کرد، اما داده‌های پلاتس نشان می‌دهد اعتبار کربن پروژه‌های جذب مستقیم کربن از هوا بسیار بالا بوده و در محدوده ۳۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار در هر تن معادل دی‌اکسید کربن، بسته به فناوری و مقیاس تولید، تخمین زده می‌شود.

متوسط قیمت کربن کاهش یافت

به‌دلیل افزایش قیمت گاز طبیعی در اثر قطع تولید برنامه‌ریزی‌نشده در دریای شمال و اعلام کمیسیون اروپا برای خروج ۲۶۷ میلیون گواهی انتشار از بازار (۲۴درصد کل گواهی‌های قابل معامله) و افزودن آن به ذخایر ثبات بازار (MSR) طی دوره سپتامبر ۲۰۲۴ تا اوت ۲۰۲۵، قیمت کربن با افزایش ۵۶ سنت به ۷۴.۶۳ یورو رسید. پس از انتشار خبر رفع مشکل قطعی گاز در دریای شمال زودتر از انتظار، قیمت کربن با کاهش قابل‌ توجه ۲.۰۵ یورو روبه‌ررو شد.

ظهور تمایل به خرید در بازار برای مواجهه با فشار افزایش عرضه طی چند روز گذشته و واکنش معامله‌گران به تلاطم بازارهای گاز و افزایش خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در شرایط نزولی بازار در هفته گذشته طبق گزارش داده‌های هفتگی تعهدهای معامله‌گران (COT)، کاهش قیمت کربن را به ۵۸ سنت محدود کرد.

با وجود نوسان قیمت کربن در بازه ۲ یورویی، با توجه به کاهش قیمت‌های انرژی و سررسیدی قراردادهای بازارها آتی‌ها، سرانجام قیمت کربن ۴۷ سنت کاهش یافت. با توجه به کاهش نوسان و قیمت در بیشتر بازارها، قیمت کربن با ۱۱ سنت کاهش در سطح ۷۱.۴۲ یورو قرار گرفت.