به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهرنشینی مستلزم رعایت قوانین و قواعد شهری است و کارشناسان بر این باورند شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و به مسئولیت‌های خویش در برابر شهر و اجتماع عمل کنند، به «شهروند» ارتقا پیدا می‌کنند.

حقوق شهروندی مجموعه حق‌هایی است که هر کدام از شهروندان از آن برخوردارند و باید توسط دیگر شهروندان و حاکمیت رعایت شود، حقوق شهروندی در ایران همچون بسیاری از کشورها پذیرفته شده است که بارزترین و مهم‌ترین نمود آن قانون اساسی است که در اصول ۳۲، ۳۴، ۳۵، ۳۷، ۳۸ و ۳۹ به آن اشاره شده است.

یکی از موضوعات قابل توجه حقوق شهروندی، موضوع ارث و تقسیم آن است؛ در واقع ارث یک مفهوم حقوقی و مالی است که به اموال و حقوقی اشاره دارد که پس از مرگ یک فرد (مورث یا متوفی) به بازماندگان او منتقل می‌شود، این اموال ممکن است شامل دارایی‌های مالی، ملکی، یا حقوق دیگر باشد که متوفی در زندگی خود به آنها دارای حق بوده است.

فرایند انتقال این اموال به بازماندگان به وسیله یک مجموعه از قوانین و مقررات حقوقی که به ارث‌بردن یا انتقال اموال از فرد فوت کرده به افراد دیگر می‌پردازد، کنترل می‌شود، در این سیاق، متوفی یا مورث فردی است که دیگر در گذشته و ارث خود را به بازماندگان خود ترک کرده است.

بازماندگان که از متوفی ارث می‌برند، وارث نامیده می‌شوند و مفهوم ترکه یا ارث به اموال و حقوقی اطلاق می‌شود که از سوی متوفی به وارثان خود منتقل می‌شود و ممکن است توسط مقررات قانونی یا وصیت‌نامه‌های ایشان مشخص شود.

چگونه می‌توان فرزند را ارث محروم کرد؟

به موجب ماده ۸۷۳ قانون مدنی در نظام حقوقی ایران، والدین حق محروم کردن وراث خود از ارث را ندارند و صاحب مال (والدین) در صورتی که تصمیم بگیرند از رسیدن اموالشان به وراث بعد از فوت خود، ممانعت به‌عمل آورند، باید تکلیف اموال خود را در زمان حیاتشان مشخص کنند.

به موجب ماده ۸۸۰ قانون مدنی در صورتی که وارث، مورث خود را به قتل برسانند، شخص از ارث نیز محروم خواهد شد، شاید بتوان گفت که یکی از دلایل چنین حکمی در حقوق اسلامی، جلوگیری از طمع‌کاری فرزندان یا کسانی که ارث می‌برند برای تصاحب سریع‌تر اموال متوفی باشد؛ در واقع کسی نمی‌تواند برای اینکه زود به ارث برسد، مورث را به قتل برساند، زیرا قتل مانع ارث بردن است.

به موجب ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی کشور کافر از مسلم ارث نمی‌برد، اما عکس این موضوع بدین شکل است که اگر کافری فوت کند و در بین وراثش، شخص مسلمانی باشد، فرد مسلمان از کافر ارث می‌برد.

از موارد دیگر این قانون مطابق ماده ۸۸۴ قانون مدنی صورتی که فرزندی در اثر یک رابطه نامشروع متولد شده باشد، متولد از پدر و مادر خود ارث نمی‌برد و از این لحاظ از ارث محروم می‌شود.

از دیگر موارد قانونی در مورد محرومیت از ارث، باید به مورد «لعان» بین زن و شوهر اشاره کرد، اگر زن و شوهری با شرایطی که در فقه و قانون مقرر شده یکدیگر را لعن کنند و در مدت عده طلاق، یکی از آن‌ها فوت کند، از یکدیگر ارث نمی‌برند.

در صورتی که فرزندی به واسطه لعان از سوی پدرش نفی می‌شود، دیگر نه پدر از فرزند ارث می‌برد و نه فرزند از پدر ارث می‌برد، البته باید به این موضوع اشاره کرد که اگر پدر از لعان رجوع کند، در این صورت فرزند می‌تواند از پدرش ارث ببرد، اما همچنان پدر از فرزندش ارث نخواهد بود.

موجبات انتقال ارث

در صورتی وارثان می‌توانند از متوفی ارث ببرند که از او مالی بر جا مانده باشد و بین متوفی و وارث‌ها رابطه خویشاوندی (نسبی یا سببی) وجود داشته باشد، گفتنی است که در رابطه نسبی همیشه ارث منتقل می‌شود اما در رابطه سببی در صورتی امکان انتقال ارث وجود دارد که توسط ازدواج دائم به وجود آمده باشد.

شرط دیگر آنکه مورث باید مرده و وارث در زمان فوت او زنده بوده باشد؛ باید بدانید که جنین هم در صورت زنده متولد شدن از مورث خود ارث می‌برد، در صورتی که جنین مرده متولد شود از ارث محروم است، اما حتی اگر یک لحظه پس از تولد زنده باشد او وارث محسوب می‌شود و طبق قانون ارث می‌برد.

ارث یا ترکه با توجه به شرایط مختلف به صورت‌های متفاوتی تقسیم می‌شود:

ارث زن از شوهر (سهم‌الارث زوجه)

اگر متوفی فرزند داشته باشد یک‌هشتم و اگر فرزند نداشته باشد، یک‌چهارم از ارث متوفی به او می‌رسد.

ارث شوهر از زن (سهم‌الارث زوج)

اگر متوفی فرزند داشته باشد، یک‌چهارم و اگر متوفی فرزند نداشته باشد، نصف ارث به او می‌رسد.

ارث اولاد از پدر

در صورتی که متوفی پسر نداشته باشد و تنها یک دختر داشته باشد، تمام ارث به دختر او می‌رسد، اما اگر تمام اولاد متوفی دختر باشند، ارث بین آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود، در صورتی که متوفی هم دختر و هم پسر داشته باشد، پسران دو برابر دختران ارث خواهند برد.

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات مستقیم است که در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، به دارایی‌های وراثتی اعم از منقول و غیرمنقول تعلق می‌گیرد؛ در حقوق ایران، در صورت ورود مالی به وراث، این دارایی مشمول مالیات بر ارث می‌شود و وراث موظف به پرداخت این مالیات هستند.

بر اساس قانون مالیات بر ارث در ایران، وراث موظف هستند ظرف مدت یک سال از تاریخ وقوع فوت متوفی، فهرستی از اموال و دارایی‌های متوفی را به همراه تخمین ارزش آن‌ها، ضمن تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث، به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند، این فهرست باید شامل جزئیاتی مانند اموال ثبتی، دارایی‌های غیرثبتی، و هرگونه بدهی‌های متوفی باشد.

پس از ارائه این فهرست و پرداخت مالیات بر ارث، وراث مجاز به تقسیم ماترک و تنظیم امور وراثت می‌شوند، اما اگر مالیات بر ارث پرداخت نشود، ممکن است جریمه و هزینه‌های دیگری برای وراث اعمال شود؛ از آنجا که مالیات بر ارث به عنوان یکی از مالیات‌های مستقیم، تأثیر مستقیم بر دارایی‌های فرد و انتقال آن‌ها به وراث دارد، پرداخت به‌موقع و انطباق با قوانین مربوطه امری حیاتی است که به تنظیم و تعادل در امور مالی کشور کمک می‌کند.