به گزارش خبرنگار گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، سید اسحاق موسوی؛ یکی از مسائل و مشکلاتی که با توسعه و گسترش شهرنشینی افزایش پیدا کرده موضوع پسماند و زباله در کشور است؛ این مهم اگر توسط شهرداری‌ها و مسئولان استان به درستی مدیریت نشود به مرور از یک چالش قابل حل فراتر رفته و به بحران تبدیل می‌شود.
تبصره ۴ (الحالقی مصوب ۱۷/۵/۱۵۳۲) ماده ۵۵، متولی اصلی مدیریت پسماند و زباله را جزو وظائف اصلی شهرداری‌ها عنوان کرده است: «شهرداری مکلف است محلهای مخصوصی برای تخلیه زباله و نخاله و فضولات ساختمانی و مواد رسوبی فاضلاب‌ها و نظایز آنها تعیین و ضمن انتشار آگهی به اطلاع عمومی برساند. محلهای تخلیه زباله باید خارج از محدوده شهر تعیین شود و محل تأسیس کارخانجات تبدیل زباله به کود به تشخیص شهرداری خواهد بود».
طبق تبصره مذکور شهرداری‌ها باید مکان‌هایی را با ویژگیهایی خاص، خارج از مناطق مسکونی مشخص کنند تا پسماند و زباله از سطح شهر جمع‌آوری و به آنجا منتقل شود؛ خارج از شهر اما در عین حال در دسترس بودن، ارزش پائین خاک از جهت کشاورزی و... برخی از ویژگی‌های مهم آن منطقه است.
جمع‌آوری صحیح زباله از سطح شهر و انتقال آن به محل تعیین شده تنها بخشی از مدیریت پسماند زباله توسط شهرداری‌ها است و با توجه به ۲ ویژگی بالا مشخص کردن این محل‌ها برای تخلیه زباله همیشه به راحتی انجام نمی‌شود و مسئولان استان‌های کوهستانی و جنگلی با توجه به اهمیت محیط زیست و نبود منطقه‌ای دشت مانند و به دور از شهر با مشکل رو به رو هستند.
بعد از تعیین محلی خاص برای انتقال زباله و پسماند توسط شهرداری کار مدیریت پسماند تمام نمی‌شود؛ قاعدتا قبل از انتقال باید زباله‌ها بازیافت و دوباره به چرخه برگردند، اما با توجه عدم مدیریت صحیح، هزینه‌ی بالا و نبود امکانات لازم برای بازیافت مانند زباله‌سوزها و همچنین تفکیک نشدن صحیح از مبدا این طلای کثیف بدون هیچ اقدامی با حجم زیاد به دفن‌گاه‌ها منتقل می‌شود.
محلهای تعیین شده باید به صورت استاندار طراحی و ساخته شود که اگر این اتفاق صورت گیرد به آن لندفیل می‌گویند، در نتیجه لندفیل و دفن‌گاه تفاوت‌های بسیار زیادی با یکدیگر دارند و هر دفن‌گاه زباله‌ای جزو دسته لندفیل‌ها نخواهد بود.
لندفیل چیست؟
لندفیل یا خاک‌چال به گودال یا محلی گفته می‌شود که انواع زباله و پسماند به آنجا منتقل و دفن (به عنوان آخرین اقدام برای مدیریت) می‌شود.
مشکلات اصلی لندفیل‌ها
سه مشکل اصلی لندفیل‌ها سموم، شیرآبه و گاز‌های گلخانه‌ای است؛ زباله‌های در حال پوسیدگی مواد شیمیایی اسیدی ضعیفی تولید می‌کنند که با مایعات موجود در زباله‌ها ترکیب می‌شوند و شیرابه و گاز در لندفیل تشکیل می‌دهند. بو‌های شدید، مناظر ناخوشایند، هجوم حیوانات موذی و پرندگان، از مشکلات محلهای دفن زباله است.
بسیاری از موادی که به زباله تبدیل می‌شوند حاوی مواد سمی است، مانند زباله‌های الکترونیکی، کامپیوترها، تلویزیون و… این دسته از زباله‌ها شامل مواد خطرناکی مانند جیوه، آرسنیک، کادمیوم، پی وی سی، حلال‌ها، اسید‌ها و سرب هستند، با گذشت زمان، این سموم به خاک و آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کنند و برای سال‌ها به مخاطرات زیست محیطی تبدیل می‌شوند.
لندفیل استاندار چه ویژگیهایی دارد؟
اگر لندفیل‌ها مطابق با استاندار مهندسی، طراحی و ساخته شوند مشکلات فوق قابل حل است که از جمله آنها می‌شود به سامانه زهکشی شیرابه، لایه‌های نفوذ ناپذیر در کف و دیواره‌ها (آلوده نشدن آب‌های زیر زمینی توسط شیرابه خروجی)، تصفیه شیرابه‌ها، تعبیه لوله‌هایی برای جمع آوری گاز‌ها اشاره کرد.
دفن‌گاه سایت پسماند سراوان درس عبرتی برای دیگر استان‌های کشور
خاک‌چال سایت پسماند و زباله سراوان در دل جنگل هیرکانی با عمق تقریبا ۱۰۰ متری، یکی از دفن‌گاه‌هایی بود که مطابق با استاندار لندفیل‌ها طراحی و ساخته نشد و به مرور زمان با ورود حجم زیاد زباله از تمام شهرستان‌های استان گیلان تبدیل به کوهی از بحران برای محیط زیست شد.
البته هنوز هم این سوال جدی از مسئولان استان گیلان بی‌پاسخ مانده است که بعد از بسته شدن سایت پسماند سراوان، زباله‌های این استان در چه محلی تخلیه می‌شود؟ آیا مکان جدید همانند سایت پسماند سراوان در دسته‌ی دفن‌گاه‌ها قرار دارد یا در دسته لندفیل‌ها؟ اگر محل جدید لندفیل است، چقدر با استاندارهای مشخص شده مطابقت دارد؟
تصاویر ماهواره‌ای زیر که توسط خبرگزاری دانشجو تهیه شده است سایت پسماند سراوان استان گیلان را از اسفند ۱۳۹۵ تا تاریخ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که چگونه در مدت ۸ سال با ورود روزانه بیش از هزار تن زباله سایت سراوان به کوهی به ارتفاع ۱۱۰ تبدیل شد. (تصاویر ماهواره‌ای فقط مربوط به ۸ سال اخیر است، در صورتی که سایت پسماند سراوان ازسال ۱۳۶۴ راه‌اندازی شد)
چند درصد از لندفیل‌های زباله و پسماند کشور استاندارد هستند؟
بسیاری از دفن‌گاه‌های استان‌های کشور در حد استاندار نیست و به اشتباه با آنها لندفیل گفته می‌شود که اگرشهرداری‌ها در راستای اصلاح آنها اقدام نکنند به مرور زمان مانند سایت پسماند سراوان وضعیت بحرانی، آثارش برای همیشه در محیط زیست باقی و هزینه‌های بهسازی و ترمیم بالاتری برای استان خواهد داشت که استان‌های شمالی کشور مانند مازندران و گیلان و... از جمله مهم‌ترین آنها است، در ادامه چند نمونه دیگر از اظهارات مسئولان استان‌ها در خصوص وضعیت دفن‌گاه‌ها اشاره شده است:
استان چهارمحال و بختیاری
علی حیدری معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری چهارمحال و بختیاری در خصوص عدم استاندار بودن دفن‌گاه‌ها اظهار کرد: هم‌اینک برای دفن زباله در بسیاری از شهرها و روستاهای استان با مشکل جدی مواجه هستیم و سازمان حفاظت محیط‌زیست با محلهای پیشنهادی فرمانداران برای دفن زباله موافقت نمی‌کند.
استان کهگیلویه و بویراحمد
رحمت الله جهانشاهی معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در یک مصاحبه گفت: سایت پسماند اصولی در هیچ یک از شهرهای کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد و بیشتر به محل دپو زباله تبدیل شده اند و این وضعیت بسیار نگران کننده است.
وی افزود: سایت بازیافت شهر یاسوج از سالیان قبل برای شهر یاسوج تعبیه و پیش بینی شده و مکان یابی و امکان سنجی خوبی انجام نشده است؛ این سایت در بالادست واقع شده و احتمال سرایز شدن شیرابه به پایین دست وجود دارد و این سایت در حال حاضر بحث سوزندان و دفن غیربهداشتی را دارد. یک سایت کارخانه بازیافت زباله در کنار آن تعبیه شده است که زیرساخت آن از جمله منبع آب آن تامین نشده است و معارضات مردمی دارد.
استان یزد
محمدمهدی جوادیان‌زاده مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد گفت: دفن غیربهداشتی زباله‌ها در آلوده کردن منابع آب زیرزمینی موثر است و شیرابه‌های زباله یکی از مخرب‌ترین آلاینده‌ها است و بر مضاعف شدن آلودگی آب‌های زیرزمینی دامن می‌زند. دفن غیر بهداشتی زباله و شیرابه‌های آن زمینه ایجاد آلودگی منابع آب زیرزمینی در استان است و باید برای جلوگیری از آن همکاری لازم صورت گیرد.
البته نمونه‌های موفق لندفیل و اقدامات صحیح مدیریت پسماند در شهر و روستاهای کشور کم نیست و باید شهرداری‌ها با الگوگیری از نمونه‌های موفق و پرهیز از اقدامات نمونه‌های ناموفق در جهت بهبود مدیریت زباله فعالیت کنند؛ در برخی از شهرها لندفیل‌هایی استانداری طراحی و ساخته شده است، از جمله آنها می‌توان به اقدامات صورت گرفته در مدیریت پسماند قزوین و بزرگترین لندفیل مهندسی و بهداشتی پسماند کشور در مشهد که در ۳۵ کیلومتری میامی در محیطی به مساحت ۲۹هکتار احداث شده اشاره کرد.
نمونه‌های موفق دیگر مدیریت پسماند و دفن‌گاه در شهر شیراز است؛ محمد رضا احمدی سنگری نماینده مردم رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی در برنامه دادستان خبرگزاری دانشجو در همین خصوص تصریح کرد: بنده نمونه‌هایی از مدیریت پسماند در شیراز، مشهد و... را دیدم و آنها مشکلی نداشتند، زباله طلای سیاه است و باید از آن پول دربیاوریم و این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم البته اگر اراده‌ای وجود داشته باشد.
بحران زباله و پسماند در شهر و روستاهای کشور به صدا در آمده است و شهرداران باید با احداث لندفیل‌های استاندارد به جای دفن‌گاه‌ها، مناطق تحت مدیریت خود را به گونه‌ای مدیریت کنند تا دوباره سایت پسماند سراوان گیلانی در کشور به وجود نیاید.
بیشتر بخوانید:
سایت پسماند سراوان، درد بی درمان گیلان/ از جمع آوری سطل‌های زباله تا بحران زباله در آینده نزدیک + فیلمتولید زباله مسافران، نمکی روی زخم بی‌درمان گیلان!/ اقداماتی که گردشگران باید برای بحران پسماند انجام دهند + عکس
بحران پسماند در دل گیلان سبز/ آیا جمع‌آوری سطل‌های زباله در استان به اهداف خود رسیده است؟ + فیلم
نظر شما