روح‌الله فتاحی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به خشکسالی هیدرولوژیکی و اقتصادی اجتماعی، اظهار کرد: زمانی که سطح آب های زیرزمینی پایین رود تغذیه‌ آب‌های سطحی که باید در مواقع کم‌آبی یا فصل بدون بارش از آب‌های زیرزمینی انجام شود اتفاق نمی‌افتد و شاهدیم که دبی پایه رودخانه‌ها به شدت کاهش یافته است.

فتاحی گفت: آمار نشان می‌دهد که برخلاف اینکه در دبی‌های حداکثر(سیلابی) تغییر چندانی نداریم و مقداری تشدید شده، دبی‌های مینیمم روند کاهشی معناداری دارند، به طوری‌که طی چهار دهه گذشته همواره نزولی بوده‌ و دلیل این موضوع به نبود مدیریت یکپارچه منابع آبی ارتباط دارد، یعنی باید منابع آب زیرزمینی و سطحی همزمان با هم مدیریت شوند.

استاد گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با اشاره به خشکسالی اقتصادی اجتماعی، بیان کرد: اگر مقدار تخصیص منابع آبی سطحی و زیرزمینی برای فعالیت‌های اقتصادی با پتانسیل یا میزان آب قابل برنامه‌ریزی هماهنگی نداشته باشد قطعاً کمبود آب بیشتر احساس می‌شود.

فتاحی افزود: براساس آمار و اطلاعات در مورد آب‌های زیرزمینی و سطحی آنچه برنامه‌ریزی شده و در دستور کار قرار گرفته با واقعیت‌ها و معیارهایی که برای تعیین میزان آب قابل برنامه‌ریزی بوده هماهنگی ندارد، به همین دلیل برخلاف اینکه در سال گذشته مقدار بارش از میانگین بالاتر بوده در نیمه دوم سال زراعی همچنان با کمبود آب مواجه بودیم، این مساله دلیلی بر این است که آب قابل برنامه‌ریزی نباید معادل میزان آب تجدیدپذیر سالانه باشد.

وی ادامه داد: طبق معیارهای بین‌المللی باید ۶۰ درصد از آب تجدیدپذیر سالانه را به عنوان آب قابل برنامه‌ریزی لحاظ شود تا ۴۰ درصد آزاد باشد و در سال‌های کم بارش بتوان تقاضاهایی که برای آب‌های جاری تعریف شده با ۶۰ درصد تامین شود.

رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران گفت: اگر شرکت آب منطقه‌ای نیز آب قابل برنامه‌ریزی را برمبنای عددی بیشتر از ۶۰ درصد آب تجدیدپذیر تخصیص دهد همه ساله در ماه‌های تیر و مرداد با مشکل آبی مواجه خواهیم بود، مضاف بر اینکه ما در نقطه صفر هم قرار نداریم و به آب‌های زیرزمینی بدهکار هستیم، حتی باید در چند دهه از طریق اقداماتی همچون آبخیزداری قدرت و پتانسیل از دست رفته آبخوان‌ها را برگردانیم.

فتاحی بیان کرد: در حقیقت می‌توان با حفاظت بیشتر از منابع آب سطحی و فراهم کردن امکان تغذیه آبخوان‌ها از طریق طرح‌های پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی قدرت از دست رفته آبخوان را تا حدی بهبود بخشیم، از آن زمان به بعد برای اینکه دچار مشکل نشویم باید روی ۶۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر برنامه‌ریزی کنیم.

وی اضافه کرد: در شرایط فعلی اگر با این سرعت از منابع آب برداشت کنیم حتی اگر سالانه دو برابر مقدار میانگین استان بارش داشته باشیم باز هم در ماه‌های تیر و مرداد تنش آبی احساس خواهد شد، به دلیل اینکه بارش‌ها فرصت ندارند آب‌های زیرزمینی را که پشتوانه آب‌های سطحی هستند طی یک سال به حالت نرمال برگردانند و همچنان با کم شدن جریان‌های پایه در بخش آب‌های سطحی و افت سطح آب‌های زیرزمینی تنش آبی تشدید می‌شود.

فتاحی ادامه داد: یعنی در ۶ ماه از سال که بارندگی وجود دارد آب در سد ذخیره و در ۶ ماه بعد از آب ذخیره شده استفاده شود، گرچه آب‌های زیرزمینی از اصلی‌ترین مخازن تعدیل کننده عرضه و تقاضای آب هستند، مخازن آب زیرزمینی در یک بیلان پنج ساله این تعادل را ایجاد می‌کنند.

فتاحی بیان کرد: در چهار دهه گذشته نیازهای جدید آبی در بخش کشاورزی، صنعت و شرب به آب‌های زیرزمینی گره خورده است که اصولا در مناطق مرتفعی همچون چهارمحال و بختیاری نمی‌توانیم سفره‌های آبدار قوی داشته باشیم و هیچ موقع به این امر پرداخته نشده که باید روی سرشاخه‌های موجود استان سدهایی به عنوان مخازن یا دریاچه‌های مصنوعی آب احداث شود.

به گفته وی، دریاچه‌ها می‌تواند در ماه‌هایی که به وفور آب‌های سطحی وجود دارد آب اضافی را ذخیره و در ماه‌های گرم سال از آب‌های ذخیره شده استفاده کرد.

رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران بیان کرد: متاسفانه در استان سدها یا دریاچه‌های مصنوعی ایجاد نشده البته چندین مورد سد کوچک ایجاد شده اما برای اینکه از این بحران عبور کنیم نیاز به مخزنی داریم که بتواند در مواقع اضطراری کمک کننده باشد، مضاف بر اینکه می‌توان سدهایی با ارتفاع ۵۰ یا ۶۰ متر را در سرشاخه‌ها ایجاد کنیم که سهم اختصاص یافته استان را بتوان ذخیره‌سازی و در ۶ ماه که گرم و خشک سال استفاده کنیم.

فتاحی تاکید کرد: تقویت آبخوان‌ها از طریق آبخیزداری هم به مراتب بهتر از احداث دریاچه‌های مصنوعی است، البته باید هر دو را در کنار هم در نظر گرفت، یعنی به تقویت سفره‌های آب زیرزمینی توجه شود، البته باتوجه به اینکه ظرفیت بسیار زیادی از آب زیرزمینی در دسترس نیست برای گذر از این تنش‌ها نیاز به احداث دریاچه‌های مصنوعی است.

انتهای پیام