خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - دانیال قنبری: روز بیستم خردادماه مصادف با ۱۰ ژوئن، متعلق به دست ساخته‌های پر نقش و نگاری است که هرکدام گویای یک فرهنگ و تمدنی بوده و این روز را برای ارج نهادن به جلوه‌های پر رنگ و لعاب و دست بافته‌های بشر به نام روز جهانی صنایع دستی نام نهادند.

تار و پود این دست بافته‌ها گویای عشق مصوری است که سخن از لب رنگ و نگارها می‌گشاید و این روز بهانه‌ای برای ادای احترام و بوسه زدن بر دستان هنرمندان صنایع دستی است.

تاریخچه روز جهانی صنایع دستی

پس از جنگ جهانی دوم و با هدف حفاظت از هنرهای دستی، در سال ۱۹۶۴ نخستین همایش جهانی صنایع دستی در نیویورک برگزار شد، این همایش منجر به تأسیس شورای جهانی صنایع دستی شد که دبیرخانه آن در آمستردام هلند قرار دارد.

ایران، با پیشینه فرهنگی و تاریخی غنی در حوزه صنایع دستی، در سال ۱۹۶۸ به این شورا پیوست؛ پیشنهاد تعیین روزی به عنوان «روز جهانی صنایع دستی» توسط ایران در سال ۲۰۱۰ مطرح شد و با موافقت شورا، روز ۱۰ ژوئن به این عنوان نامگذاری شد.

ایران نیز از سال ۱۳۴۷ به همت سازمان صنایع دستی ایران به عضویت شورای جهانی صنایع‌دستی درآمد و عضو مجمع آسیا و اقیانوسیه شد.

تعریف صنایع دستی

صنایع دستی به آثار و صنایعی اطلاق می‌شود که دست ساخته هنری انسان باشد و یکایک آنها برگرفته از فرهنگ، تمدن، تفکر، ریشه، بینش و اشتیاق گوهربار یک محدوده‌ای از کره خاکی است و در زمان‌های دیرین و چه بسا در زمان حال مبادله این صنایع موجب تعامل و تعمیق و ارتباط فرهنگی بین دو کشور و منطقه می‌شد.

صنایع دستی زبان گویا فرهنگ یک قوم و منطقه است و قدم برداشتن در میان این آثار و به تعبیری غرق شدن در اعماق آن روح و ذهن را جلا می‌دهد. رنگ و تزئینات و چینش فرهنگی نهفته در این آثار باور و آرمان یک سرزمینی را به نمایش می‌گذارد.

زیبایی‌های چشمگیر قم

استان قم همانند دیگر استان‌ها پیشینه و قدمت تاریخی و فرهنگی دارد و این شهر در دیرباز بواسطه موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی؛ فعالیت‌های کشاورزی و دامداری نسبتاً کمتری، در مقایسه با برخی شهرهای دیگر داشته است.

استان قم بواسطه وجود حرم مطهر اخت الرضا (ع) و مسجد مقدس جمکران از گذشته‌های دور مقصد گردشگری بوده و این موضوع سبب تقویت عرصه فرهنگ و همچنین صنایع دستی در این استان به عنوان سوغات شده و بازار پر رونقی در گذشته به خود اختصاص داده است.

شاخص ترین صنایع دستی استان قم

شاخص ترین محصولات صنایع دستی استان قم عبارتند از، قالی باقی، کاشی کاری، منبت کاری، درودگری، سفالگری و سرامیک سازی، خرمهره سازی، سنگ تراشی و حکاکی سنگ، نگارگری و تذهیب، خراطی روی چوب، مروارید بافی، بافته‌های سنتی، رودوزی سنتی، نقاشی سنتی، شیشه‌گری، معرق کاری، انگشتر سازی، تزئینات معماری، تزئینات پارچه‌ای، رنگرزی گیاهی، قلمزنی، معرق کاری، انگشتر سازی، تزئینات معماری، تزئینات پارچه‌ای، رنگرزی گیاهی، قلمزنی، معرق ساقه گندم، گیوه‌دوزی، صحافی سنتی و چلنگری است.

قالی باقی در قم قدمت دیرینه دارد

قالی باقی در قم یک قدمت دیرینه دارد و همین امر موجب مهاجرت برخی قالی بافان به این شهر شده است از سویی در گذشته نیز روستاییان و عشایر قم از این روش به امرار معاش می‌پرداختند.

فرش ابریشم دستباف از صنایع منحصر به فرد و گرانمایه قم به شمار می‌آید و طرح، اصالت، نقش تار و پود آن بی نظیر است و بدون مبالغه مورد علاقه اروپاییان است.

منبت کاری در قم

هنر منبت کاری نیز از گذشته در شهر قم رواج داشته و این هنر نمایانگر سلیقه و نبوغ قمی‌هاست و شهر قم در طراحی و منبت کاری و اشیای تشریفاتی و مبل‌های استیل در بین دیگر شهرهای ایران حرفی برای گفتن دارد.

ثبت ملی قم به عنوان شهر انگشتر

در سال ۱۳۹۹ استان قم به عنوان شهر انگشتر انتخاب شد و وجود هنرمندان ماهر انگشترساز، همچنین معادن سنگ‌های نیمه‌قیمتی و بازارچه‌های اطراف حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) که مرکز فروش انگشتر با سنگ‌های قیمتی هستند، از دلایل آن است.

تاریخچه موزه صنایع دستی عمات یزدان پناه در قم

موزه صنایع دستی قم (خانه یزدان پناه) در محله قدیمی باغ پنبه بنا شده است که دارای آثاری از محصولات ممتاز و شاخص صنایع دستی قم و بخش کارگاه‌های زنده تولید صنایع دستی استان است. این موزه در سال ۱۳۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ثبت شده است.

قدمت عمارت یزدان پناه به اواخر دور قاجار و اوایل پهلوی باز می‌گردد و امروز این عمارت به موزه صنایع دستی تبدیل شده که در بخش محصولات، در حال حاضر آثاری از رشته‌های سفال و سرامیک، خرمهره، معرق چوب، قلم زنی روی مس، نقاشی روی شیشه، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و همچنین لباس‌های سنتی استان به نمایش درآمده است.

مهدی نصر اصفهانی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: آمار صدور مجوزهای صنایع دستی قم در دو سال گذشته سه برابر شده است و همچنین در سال گذشته ۱۱ میلیارد تسهیلات مشاغل خانگی به ۱۰۲ نفر پرداخت شده است.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی استان قم بیان کرد: عدم وجود بازارچه‌های صنایع دستی و محلی برای عرضه این آثار از موضوعات و مشکلات صنایع دستی قم محسوب می‌شود که مستدعی عملیاتی شدن و پیگیری به جد است.

نصر اصفهانی بیان کرد: با مرمت یک خانه تاریخی با هزینه‌ای بالغ بر ۳ میلیارد تومان دبیرخانه شهر ملی انگشتر جنب بیت امام خمینی (ره) با عنوان «چهارسو هنر» مختص فروش صنایع دستی به ویژه انگشتر افتتاح می‌شود ضمن اینکه ۴۴ قطعه زمین در شهرک ثامن به هنرمندان منبت کار واگذار شده است.

وی ادامه داد: تقویت و ایجاد ۱۲ فروشگاه صنایع دستی، رونمایی از سایت فروش محصولات اینترنتی انگشتر با عنوان چهارسو هنر، تخصیص رقم ۹۰۰ میلیارد ریال سهم ابلاغی تبصره ۱۶ برای هنرمندان استان، برگزاری نشست‌های تخصصی برای هنرمندان، حضور هنرمندان صنایع دستی استان در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی از جمله فعالیت‌های این اداره در سال ۱۴۰۲ است.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی استان قم عنوان کرد: واگذاری ۵۰ قطعه زمین به هنرمندان منبت‌کار در شهرک ثامن، برگزاری ۳ نمایشگاه‌های موقت و نوروزی، معرفی هنرمندان برای دریافت تسهیلات تبصره ۱۸ با مبلغ ۴۰ میلیارد تومان، معرفی ۸۰ مورد مشاغل خانگی برای دریافت تسهیلات، ثبت اطلاعات ۲۰ نفر از متقاضیان اشتغال روستایی و فراگیر برای دریافت تسهیلات کم بهره از اهم فعالیت‌ها ضمن پیگیری اداره است.

نصر اصفهانی خاطرنشان کرد: ایجاد خانه هنرمندان مستقر در خانه تاریخی زند، تجهیز و راه‌اندازی دبیرخانه صنایع دستی، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی صنایع دستی، تجهیز و راه‌اندازی پنج شنبه بازار مجموعه مقابر گنبد سبز، برگزاری نمایشگاه منطقه‌ای صنایع دستی در استان، برگزاری دوره‌های آموزش صنایع دستی از برنامه‌های حائز پیگیری معاونت است.