محبوبه ولی
بیراه نیست اگر بگوییم آنچه به مقدمه انتخابات و مهلت پنج روزه ثبت‌نام‌ها شور و هیجان انتخاباتی داد، ثبت نام علی لاریجانی بود. شکلی که او ورود خود به گود انتخابات را اعلام کرد، خلاقیت تیم تبلیغاتی‌اش در استفاده از یک نقشه ساده با یک مبدا و دو مقصد و گمانه‌هایی که درباره تایید صلاحیت او زده می‌شد، چشم‌ها را به دهان شورای نگهبان دوخته بود.
نزدیکانش پیش از ثبت‌نام گفته بودند او در حال بررسی جوانب و شرایط است تا مثل دفعه قبل گزیده نشود. وقتی ثبت‌نام کرد تعبیر و تفسیرها این بود که پس او از تایید خود اطمینان پیدا کرده است. حتی گفته می‌شد که یکی از مراجع بابت تایید صلاحیت وی وساطت کرده است.
صبح دیروز پیش از اعلام نهایی اسامی کاندیداها محمد مهاجری از تعیین ترکیب اولیه ستاد انتخاباتی علی لاریجانی خبر داد. او به ایسنا گفته بود که مسئول کمیته رسانه‌ای ستاد انتخاباتی علی لاریجانی شده است. به علاوه ابراهیم متقی، رئیس ستاد؛ جواد کولیوند، مسئول ستاد استان‌ها و محمدجواد آذری جهرمی نیز مسئول کمپین تبلیغاتی لاریجانی شده‌اند.
چند ساعت بعد اما در اخبار غیررسمی از نتیجه بررسی شورای نگهبان نامی از علی لاریجانی دیده نمی‌شد. نهایتا در اعلام رسمی نظر شورای نگهبان نیز مشخص شد که علی لاریجانی یک بار دیگر ردصلاحیت شده است.
صلاحیت او در جریان انتخابات 1400 نیز احراز نشده بود و پس از گلایه‌هایش از شورای نگهبان، رهبر انقلاب در سخنانی اظهار کردند که در حق برخی افراد جفا شده و باید جبران شود.
اما جفایی که به زعم برخی سه سال پیش در حق او شده بود، جبران نشد و از این جای کار به بعد، انتخابات با شش نامزدی که تایید شورای نگهبان را گرفته‌اند، ادامه خواهد یافت.
فرصت تاریخی مسعود پزشکیان
از این شش تن، پنج نفر اصولگرا و تنها یک نفر اصلاح‌طلب است. پیش از این جبهه اصلاحات عباس آخوندی، مسعود پزشکیان و اسحاق جهانگیری را به عنوان کاندیداهای خود در انتخابات 1403 معرفی کرد. از میان این سه تن، شورای نگهبان صلاحیت مسعود پزشکیان را احراز کرده است.
پزشکیان در زمان ثبت‌نام اما گفته بود: «برایم مهم نیست تایید صلاحیت بشوم یا نه؛ برای اینکه بتوانم به شکل‌گیری مشارکت پرشور در انتخابات کمک کنم، وارد عرصه انتخابات شدم.»
او دو بار در سال‌های 92 و 1400 هم داوطلب کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری بود اما صلاحیتش احراز نشد. این بار اما شورای نگهبان او را تایید کرده و حالا او کاندیدای اصلی اصلاح‌طلبان است. دیروز جبهه اصلاحات پس از اعلام اسامی کاندیداهای نهایی و تایید کاندیداتوری مسعود پزشکیان تشکیل جلسه اضطراری داد تا برای چگونگی حمایت از او برنامه‌ریزی کند.
خود پزشکیان با حضور در بنیاد امید ایرانیان با محمدرضا عارف و اعضای هیأت مدیره این بنیاد دیدار کرد. چهره‌های شاخص اصلاحات نیز بر حمایت تام و تمام از او تاکید می‌کنند تا شاید بتوانند بار دیگر ورق را به نفع خود برگردانند.
تنها روحانی جمع؛ ساکت و متنفذ
چهره دیگری که تایید صلاحیت شده است، مصطفی پورمحمدی است. او مانند لاریجانی، قالیباف، احمدی‌نژاد یا دیگر چهره‌ها، ثبت نامش در وزارت کشور را آمیخته به هیاهوی بسیار نکرد. پس از ثبت نام هم ساکت بود. در میان چهره‌های پرحاشیه دیگر، او چندان هم مورد توجه تحلیلگران و ناظران سیاسی قرار نگرفت.
علی‌رغم اینها، او چهره‌ای متنفذ و قابل توجه است. در دولت حسن روحانی وزیر دادگستری بود. پیش از آن در زمان ریاست هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه، رئیس سازمان بازرسی کل کشور بود. در دولت اول محمود احمدی‌نژاد وزیر کشور بود و دیگر آنکه حواشی نوار صوتی مرحوم حسینعلی منتظری درباره اعدام‌های دهه شصت دامن او را هم گرفته است.
علی مطهری زمانی که نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بود، پس از انتشار صوت آیت‌الله منتظری در نامه‌ای به پورمحمدی که در دهه شصت مسئولیت قضایی داشته، خواست که درباره گفته‌های منتظری توضیح دهد.
با این سوابق و پیشینه او اکنون تنها کاندیدای روحانی این جمع شش نفره است. احمد زیدآبادی با این پیش‌بینی که انتخابات دو مرحله خواهد شد، درباره پورمحمدی نوشته است: «رد صلاحیت علی لاریجانی به رغم تأکید رهبری بر تضییع حقش در دورۀ قبل، بسیار عجیب است، اما فردی که می‌تواند نقشی مشابه لاریجانی را حتی قدرتمندتر و مؤثرتر از او بازی کند، مصطفی پورمحمدی است. اگر آقای پورمحمدی از قدرت بیانش در مناظرات انتخاباتی به خوبی استفاده کند، چه بسا یکی از طرفین مرحلۀ دوم انتخابات او باشد.»
او پیش‌بینی کرده که انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد و پزشکیان و پورمحمدی به مرحله دوم خواهند رفت.
ترک بهارستان در سودای پاستور
از شگفتی‌های نادر این انتخابات، این است که رئیس مجلسش پس از ماه‌ها و چه بسا سال‌ها زد و خورد سیاسی برای نشستن روی کرسی اول بهارستان، از وسوسه پاستور خلاصی نیافت و در حالی که هنوز چند روزی از تصاحب کرسی‌اش نگذشته بود، پاشنه ورکشیده به سوی وزارت کشور رفت و رکورد سردار محسن رضایی در تلاش بی‌وقفه برای رئیس‌جمهور شدن را شکست.
با تایید صلاحیتش از سوی شورای نگهبان، او حالا یکی از شش کاندیدای انتخابات هشتم تیر است. گروهی از اصلاح‌طلبان معتقدند که دو قطبی اصلی انتخابات میان قالیباف و پزشکیان شکل خواهد گرفت. محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب دیروز پس از اعلام اسامی کاندیداها، در شبکه ایکس نوشت: «با خبر‌های رسمی فکر میکنم رقابت جدی بین قالیباف و پزشکیان شکل می‌گیرد.»
غلامحسین کرباسچی هم در گفت‌وگویی همین نظر را داشته و گفته است: «قاعدتاً باید بین پزشکیان و قالیباف دو قطبی شکل بگیرد. مشخص است که آقای پزشکیان موقعیت بهتری نسبت به قالیباف دارد. قالیباف شرایط خبری سخت‌تری نسبت به پزشکیان دارد.»
او در عین حال گفته که اصلاح‌طلبان شانسی ندارند، مگر آنکه مشارکت به 25 میلیون نفر برسد.
کرباسچی توضیح داده: «اگر اصلاح‌طلبان فعالیت کنند و پای پزشکیان بایستند، ایشان آدم لایق و سالمی است. من قبلاً هم گفته بودم که برای اصلاح‌طلبان شانسی نیست مگر اینکه حرکت قابل‌توجهی در آرای خاکستری شود. اگر آرای خاکستری وارد صحنه شود، صحنه تک قطبی می‌شود و پیروز می‌شوند. اگر اصلاح‌طلبان حرکت کنند و این صحنه را جدی بگیرند، امکان پیروزی وجود دارد. اگر انتخابات به مشارکت 25 میلیون نفر برسد، شانس پیروزی پزشکیان وجود دارد.»
اما اگر چنین نشود، آیا قالیباف با انبوهی از حواشی ریز و درشت و پرونده‌های مبهم بسیار نهمین رئیس‌جمهور ایران خواهد شد؟!
رقابت با تانک انقلاب
یکی دیگر از شش نفری که صلاحیتشان برای رفتن به پاستور تایید شده است، علیرضا زاکانی است که به واسطه لحن گزنده و نیش‌دارش هواداران تندرویش به او عنوان تانک انقلاب را داده‌اند.
او سه سال است که شهردار تهران است؛ سه سالی که مستمر با حاشیه‌های متعدد همراه بوده است.
همین دیروز پیش از آنکه خبر تایید صلاحیت او منتشر شود، سوده نجفی، عضو شورای شهر خبر داد که یکی از مجموعه‌های دفتر شهرداری تهران قرارداد چند هزار میلیاردی منعقد کرده که بدون مجوز شورا بوده است. او به زاکانی گفته بود که «اگر این قرارداد هم مثل قرارداد با چین محرمانه نیست، ما را هم در جریان قرار دهید.»
با کیفیت مدیریت زاکانی بر تهران، این سوال مطرح است که چگونه می‌توان پاستور را به او سپرد؟ زاکانی در جریان انتخابات ریاست جمهوری 1400 نیز تایید شورای نگهبان را گرفت، اما در آخرین ساعات باقی مانده به انتخابات، به نفع ابراهیم رئیسی از کاندیداتوری انصراف داد و بدین ترتیب عنوان «کاندیدای پوششی» به پیشانی‌اش چسبید.
گروهی از اصلاح‌طلبان معتقدند که دو قطبی اصلی انتخابات میان قالیباف و پزشکیان شکل خواهد گرفت و اگر مشارکت 25 میلیونی اتفاق بیافتد، میان این دو، پزشکیان پیروز میدان است
دیروز اما پس از اعلام اسامی نامزدها، در توئیتی نوشت که انصراف نخواهد داد و تا آخر رقابت خواهد کرد: «در انتخابات گذشته افتخار حمایت از «مظهر شعار‌های انقلاب» را داشتم و تمام حملات ناجوانمردانه را به جان خریدم. اما در انتخابات ۱۴۰۳ برای تداوم راه شهید رئیسی و تکمیل خدمات، تا آخر می‌مانم و رقابت میکنم.»
باید منتظر ماند و دید که به آنچه در توئیتش گفته عمل می‌کند یا این بار هم پوششی برای یک کاندیدای دیگر خواهد شد.
تنها باقی مانده لشکر کاندیداهای دولت
از کابینه دولت ابراهیم رئیسی، پنج نفر در انتخابات ثبت‌نام کردند؛ موضوعی که با انتقاد بسیار مواجه شد و حواشی آن برخی اختلافات میان اعضای دولت را آشکار کرد.
صولت مرتضوی وزیر کار، مهرداد بذرپاش وزیر راه، مهدی اسماعیلی وزیر ارشاد، داوود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی رئیس بنیاد شهید ثبت نام کردند.
حتی گروهی از اعضای دولت نامه محرمانه‌ای در حمایت از مهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد به شورای نگهبان نوشته بودند که لو رفت و بر حواشی افزود.
از میان آنها تنها امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی توانسته چراغ سبز شورای نگهبان را بگیرد. او در انتخابات 1400 نیز تایید شورای نگهبان را گرفت و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بود. اما در میان ابراهیم رئیسی، محسن رضایی و عبدالناصر همتی کمترین رأی را کسب کرد و با یک میلیون و سه هزار و 650 رأی نفر چهارم شد.
متهم هسته‌ای
و دیگر آنکه می‌ماند سعید جلیلی است که او را دولت در سایه می‌نامند و باعث و بانی تمام شکست‌هایی که ایران در مذاکرات هسته‌ای متحمل شده است.
او نیز در انتخابات 1400 به نفع ابراهیم رئیسی از کاندیداتوری انصراف داد. در انتخابات 1392 اما تا آخرین روز ماند و در میان شش نامزد انتخابات یعنی روحانی، قالیباف، علی اکبر ولایتی، محسن رضایی و سیدمحمد غرضی، پس از روحانی و قالیباف نفر سوم شد.
قالیباف در آن انتخابات چیزی حدود شش میلیون و 77 هزار رأی کسب کرده بود و جلیلی چهار میلیون و 168 هزار.