بین الملل تابناک: دیوان بین المللی دادگستری در شهر لاهه هلند با ۱۳ رأی موافق و ۲ رأی مخالف حکم توقف فوری عملیات نظامی رژیم صهیونیستی در رفح را صادر کرد و بازگشایی گذرگاه رفح را برای ورود کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه خواستار شد.

قاضی «نواف سلام» رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری در این ارتباط گفت: دادگاه خواستار آزادی سریع و بدون شرط اسراست و اسرائیل باید عملیات‌های نظامی یا هر گونه عملیات دیگر در رفح را متوقف کرده و گذرگاه رفح را بازگشایی کند، اسرائیل همچنین باید ورود هر گونه کمیته حقیقت‌یاب به نوار غزه برای تحقیق درباره اتهام نسل‌کُشی را تضمین کند.

وی افزود: اوضاع در رفح پس از چند هفته بمباران، فاجعه‌بار است و از زمان آغاز حمله زمینی حدود ۸۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند. دادگاه در خصوص تدابیری که اسرائیل در رفح اتخاذ کرده، قانع نشده است، مسئولان بین‌المللی درباره خطرات علیه غیرنظامیان در رفح هشدار داده‌اند، وضعیت کنونی نیز خطراتی دارد و خسارت‌های جبران‌ناپذیر در حقوق مردم در غزه خواهد داشت. طبق معاهده منع نسل‌کُشی، هر گونه عملیاتی در رفح ممکن است به تخریب جزئی یا کلی در این شهر منجر شود و اسرائیل بایستی فورا حملات نظامی به رفح را متوقف کند؛ از دیدگاه ما هر گونه عملیات نظامی در رفح، موجب ویرانی کلی در منطقه خواهد شد.

علی رغم استقبال کشورها و سازمانهای بین المللی از رای دیوان بین المللی دادگستری ایالات متحده آمریکا صلاحیت دیوان را برای چنین درخواستی رد کرده است.

«لیندسی گراهام» سناتور جنگ‌طلب آمریکایی با اشاره به این حکم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: دیوان بین‌المللی دادگستری برود به جهنم! مدتهاست که مجبور به تحمل در برابر سازمان‌های دادگستری بین‌المللی هستیم که به سازمان ملل مربوط هستند. حکم دیوان بین‌المللی دادگستری مبنی بر اینکه اسرائیل باید حملات را متوقف کند، نیازمند نابودی چهار گردان حماس است که از فلسطینیان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند. این مضحک است! این حکم باید توسط اسرائیل نادیده گرفته شود و همینطور خواهد شد.

در این خصوص خبرنگار تابناک گفتگویی با پروفسور ریچارد فالک استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه پرینستون و گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل متحد انجام داده که در ادامه آمده است.

در سال ۲۰۰۸، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد (UNHRC) فالک را از سال ۱۹۶۷ برای یک دوره شش ساله به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در سرزمین‌های فلسطینی اشغالی منصوب کرد

ریچارد فالک رئیس تیم آمریکایی بود که به همراه «رمزی کلارک» دادستان پیشن آمریکا چند روز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در نوفل لوشاتو فرانسه با امام خمینی(ره) دیدار کرد. وی همچنین روزی که محمد رضا شاه پهلوی از ایران فرار کرد در دفتر کار شاپور بختیار حضور داشت و شاهد وقایع انقلاب اسلامی از نزدیک بود.

*با وجود مخالفت های گسترده، اسرائیل به رفح حمله کرد. چرا نتانیاهو بر این عملیات پافشاری کرد؟

اسرائیل مدعی شد که رفح پایگاه حماس است و تونل های زیادی در مرز مصر وجود دارد که امکان قاچاق تسلیحات و مبادلات فرامرزی را فراهم می کند. هیچ راهی برای نتانیاهو وجود نداشت که برای ادعای نابودی حماس بدون حمله و نابودی رفح، پیروز شود.

علاوه بر این، شرکای ائتلاف راست افراطی او در تل‌آویو، بن‌گویر و اسموتریچ، تهدید کردند که در صورت شکست اسرائیل در حمله به رفح، دولت را ترک خواهند کرد و این به معنای برگزاری انتخابات جدید و شکست تقریباً قطعی نتانیاهو خواهد بود.

کنار رفتن نتانیاهو از قدرت هم به معنای پیگرد قانونی دو پرونده رشوه خواری در دادگاه اسرائیل خواهد بود.

پیش از چنین حمله ای، مخالفت های بین المللی گسترده ای وجود داشت، از جمله از سوی دولت ایالات متحده. اما زمانی که حمله صورت گرفت، مخالفان سرشناس عملیات نظامی اساساً سکوت کردند و اجازه دادند این مرحله بی رحمانه نسل کشی اسرائیل ادامه یابد.

*به نظر می رسد حمایت گسترده بایدن از اسرائیل نتایج منفی در پایگاه رای گیری او داشته باشد. اعتراضات در دانشگاه های آمریکا و در میان اقلیت هایی که پایگاه رای بایدن هستند ادامه دارد. آیا ممکن است آمریکا به دولت نتانیاهو برای توقف جنگ فشار بیاورد؟

بسیاری از حامیان مبارزات فلسطین فکر می کردند که محاسبات سیاسی باعث می شود بایدن به مخالفت عمومی خود با هرگونه حمله نظامی به رفح پایبند بماند. با این حال، در واقع، با وجود خشونت و گستردگی حمله، بایدن از محکوم کردن اسرائیل و احترام به «خط قرمز» فرضی خود (تا اینجا و نه بیشتر) خودداری کرده است، و هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که ایالات متحده سیاست‌های خود را تغییر دهد. حمایت بی قید و شرط از اسرائیل، از جمله ارائه تجهیزات نظامی و کمک های اقتصادی، و همچنین حمایت کامل دیپلماتیک در سازمان ملل و جاهای دیگر کماکان ادامه دارد.

به این ترتیب، حمایت آمریکا از اسرائیل، مقررات کنوانسیون نسل‌کشی 1948 را نقض می‌کند که از نظر قانونی همه طرف‌های معاهده را موظف می‌کند تا برای جلوگیری از نسل‌کشی از مشارکت با دولتی که چنین اقدامی را انجام می دهد، خودداری کنند.

در این میان، ترامپ در دادگاه کیفری شهر نیویورک مجرم شناخته شده و با محکومیت روبرو شده است. نظرسنجی ها نشان می دهد که یک انتخابات نزدیک با برخی نشانه های فعلی نشان می دهد که ترامپ احتمالا در ماه نوامبر پیروز خواهد شد. به نظر می رسد بایدن تمایلی به جدایی از پایگاه کمک های مالی صهیونیستی خود نداشته باشد و معتقد است که رویکرد لیبرال  او به مسائل داخلی در ایالات متحده همچنان باعث می شود رای دهندگان در ایالت های پاندولی به حمایت و انتخاب او به عنوان گزينه بد از میان بد و بدتر تن دهند.

*دادگاه کیفری بین المللی (ICC) درخواست بازداشت و بازداشت نتانیاهو را داده است. آیا این درخواست به حکم قطعی تبدیل می شود؟ این درخواست چه تأثیری بر آینده سیاسی نتانیاهو خواهد داشت؟

پیش‌بینی اینکه آیا قضات دیوان  کیفری بین المللی توصیه دادستان مبنی بر صدور حکم بازداشت نتانیاهو را می‌پذیرد در این مرحله دشوار است.

حتی در صورت صدور چنین حکمی، تقریباً هیچ شانسی برای اجرای آن وجود ندارد، مگر اینکه نتانیاهو به اندازه کافی احمق باشد که به کشوری که یکی از طرف اساسنامه رم است سفر کند، که وظیفه قانونی را بر آن کشورها تحمیل می کند تا تعهدات خود را برای اجرای احکام حقوقی دیوان کیفری بین المللی انجام دهند. از آنجایی که نه اسرائیل و نه ایالات متحده کشورهای عضو دیوان کیفری بین المللی نیستند، نتانیاهو چیزی جز دوری از کشورهای عضو دیوان کیفری بین المللی برای ترس ندارد.

تأثیر سیاسی حکم بازداشت در اسرائیل، خشم دیوان کیفری بین‌المللی خواهد بود، زیرا جرأت می‌کند علیه نتانیاهو به‌رغم عدم محبوبیت او در داخل، اقدام جنایتکارانه‌ای انجام دهد. در سطح بین‌المللی، با توجه به جنایت‌های نسل‌کشی نتانیاهو در یک دوره زمانی طولانی، به عنوان یک ابتکار مناسب از سوی دیوان کیفری بین‌المللی تلقی خواهد شد. تنها تاسف شدید این است که بعید است نتانیاهو دستگیر و محاکمه شود. این تاسف مربوط به مردم جهان است که دوست دارند او را مسئول جنایاتش بدانند. دیوان کیفری بین‌المللی در مرحله اجرا ضعیف تلقی می‌شود، اما در مراحل اعلام قانون با دستگیری کسی که آشکارا این کارزار نسل‌کشی را علیه جمعیت غیرنظامی کاملاً آسیب‌پذیر غزه هدایت کرده است، شایسته تحسین است، اما از حمایت مستمر دولت در چندین کشور غربی جهانی برخوردار است.

*ایالات متحده صلاحیت دیوان کیفری بین المللی را برای چنین درخواستی رد کرده است. ارزیابی شما چیست؟ این در حالی است که حکم مشابهی برای پوتین از سوی این دادگاه مطرح و با استقبال آمریکا مواجه شد.

ایالات متحده انتقاد خود از دیوان کیفری بین‌المللی را به این موضوع مشروط کرد که اسرائیل عضو آن نبوده و مشمول اقدامات انجام شده بر اساس اساسنامه رم نیست، معاهده‌ای که تعهدات طرف‌های آن، در حال حاضر 124 کشور را مشخص می‌کند. به دیوان کیفری بین‌المللی این اختیار داده می‌شود که در پاسخ به جنایات بین‌المللی ارتکاب یافته در قلمرو کشورهای عضو، اقدام کند، و این مبنایی بود که از دیوان کیفری بین‌المللی خواسته شد تا پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2022 علیه پوتین اقدام کند.

در خصوص صلاحیت رسیدگی دیوان به پرونده نتانیاهو، اختیارات دیوان کیفری بین‌المللی بر این واقعیت استوار است که از سال 2015 فلسطین رسماً به عنوان یک کشور عضو پذیرفته شده است. همانطور که از دیدگاه حقوقی و سیاسی سوال مطرح می شود، پاسخ ناهماهنگ ایالات متحده به این دو مورد نمونه بارز استانداردهای دوگانه است. این تصور تأسف بار ایجاد می شود که ارزش و اقتدار دیوان کیفری بین المللی به جای احترام به حاکمیت قانون که حداقل مستلزم آن است که برابر با هم برابر باشد، یک موضوع مصلحت سیاسی است.