جوان آنلاین: دولت سيزدهم با مديريت شهیدسیدابراهيم رئيسي، ايجاد هاب گاز منطقهاي در غرب آسيا را اولويت اصلي ديپلماسي انرژي خود قرار داده است. دولت شهیدرئیسی با استفاده از منابع قابل توجه گاز طبيعي ايران و موقعيت جغرافيايي استراتژيك بين توليدكنندگان عمده گاز مانند تركمنستان و مصرف‌كنندگان عمده در خاورميانه و جنوب شرق آسيا به سمت توسعه راهبردي همكاري‌هاي گازي رفت و به دنبال آن با رويكرد توسعه تجارت گازي با همسايگان و همچنين اتصال به هند از طريق خط لوله دريايي و خط لوله صلح پاكستان به دنبال تبديل‌شدن به قطب مركزي انتقال و تجارت گاز در منطقه بود كه اين امر هدف راهبردي شهيد رئيسي نيز بوده است.
هدف راهبردي دولت سيزدهم مبني بر تبديل ايران به يكي از قطب‌هاي اصلي تجارت منطقهاي گاز و هاب گاز در غرب آسيا، اقدامي جسورانه و بلندپروازانه است. ايران با استفاده از منابع قابل توجه گاز طبيعي، موقعيت جغرافيايي استراتژيك و زيرساخت‌هاي موجود، ظرفیت تبديل‌شدن به بازيگری مركزي در چشم‌انداز انرژي منطقه را دارد. اساس اين هدف بلندپروازانه، تجديد و گسترش همكاري‌هاي گازي با روسيه و تركمنستان است. ايران با تسهيل قرارداد گازي خود با تركمنستان از طريق سوآپ و واردات گاز، به دنبال آن است خود را به عنوان يك گره حياتي در شبكه‌هاي انرژي منطقهاي تثبيت كند و به عنوان پلي بين آسياي‌مركزي غني از گاز و بازارهاي تشنه انرژي در غرب و جنوب آسيا عمل كند. اين رويكرد نه تنها جايگاه اقتصادي و ژئوپلتيكي ايران را تقويت مي‌كند، بلكه امنيت انرژي همسايگانش را نيز افزايش مي‌دهد.
ديپلماسي فعال گازي ايران در غرب آسيا
شهيد رئيسي سياست خارجي فعال و سازنده‌‌اي را به ويژه در روابط انرژي با كشورهاي همسايه دنبال كرده است. نقطه عطف كليدي تمديد قرارداد صادرات گاز ايران با عراق در سال2022 بود كه نشان‌دهنده تمركز دولت بر گسترش تجارت و صادرات گاز ايران به همسايگان غربي ايران بود. علاوه بر اين، عملياتي‌سازي كامل صادرات گاز ايران به تركيه با استراتژي گسترده‌تر به حداكثر رساندن تجارت گاز ايران و تقويت نقش آن به عنوان هاب منطقهاي انتقال گاز همسو است. در اين زمينه، همچنين ايران قراردادهاي سوآپ گازی مهمي را با تركمنستان و روسيه امضا کرده و همكاري‌هايي را كه از سوی دولت قبلي مورد غفلت قرار گرفته بود، احيا و تقويت كرده است. همچنين مسير رسيدن گاز روسيه به هند نيز از خطوط لوله ايران مي‌گذرد و دولت شهيد رئيسي به دنبال احيای روابط گازي روسيه و هند از طريق اتصال گازي مستقيم به روسيه و هند بوده است، حتي ايجاد هاب گازي در بندرعباس نيز از ديگر برنامه‌هاي دولت سيزدهم بوده است كه نقشه راه ديرينه تبديل‌شدن به نقطه عطف تجارت گاز منطقه را دنبال مي‌كرد.
رويكرد راهبردي دولت شهید رئيسي در ازسرگيري روابط گازي با كشورهاي همسايه به خوبي بيانگر هدف ويژه شهيد جمهور در جهت توسعه نقش ايران در بازار و تجارت منطقهاي گاز بوده است. لغو قرارداد سوآپ گاز تركمنستان در دولت قبلي عقبگردی بزرگ بود اما دولت شهيد رئيسي به سرعت اين موضوع را اصلاح و نه تنها اين قرارداد را احيا كرد، بلكه همكاري‌هاي گازي بين دو كشور را افزايش داد. در نتيجه، علاوه بر ازسرگيري روابط و همچنين آغاز دوباره سوآپ گازي، جريان واردات گاز تركمنستان از ايران نيز از سرگرفته شد كه مسيري راهبردي به سمت توسعه تجارت گازي و افزايش امنيت انرژي كشور بوده است و در عين حال نقش ايران را به عنوان كشور ترانزيت گاز نيز گسترش مي‌دهد. دولت سيزدهم با مديريت شهیدسیدابراهيم رئيسي، ايجاد‌هاب گاز منطقهاي در غرب آسيا را اولويت اصلي ديپلماسي انرژي خود قرار داده است. دولت سيزدهم با استفاده از منابع قابل توجه گاز طبيعي ايران و موقعيت جغرافيايي استراتژيك بين توليدكنندگان عمده گاز مانند تركمنستان و مصرف‌كنندگان عمده در خاورميانه و جنوب‌شرق آسيا به سمت توسعه راهبردي همكاري‌هاي گازي رفت و به دنبال آن با رويكرد توسعه تجارت گازي با همسايگان و همچنين اتصال به هند از طريق خط لوله دريايي و خط لوله صلح پاكستان به دنبال تبديل‌شدن به قطب مركزي انتقال و تجارت گاز در منطقه بود كه اين امر هدف راهبردي شهيد رئيسي نيز بوده است.
افزايش تعاملات گازي با همسايگان
حسين حيدريان، كارشناس انرژي در گفت‌وگو با «جوان» در رابطه با رويكرد راهبردي شهيد رئيسي در زمينه افزايش تعاملات گازي ايران با كشورهاي همسايه در مسير تبديل‌شدن به هاب گازي غرب و جنوب‌شرق آسيا گفت: ايران براي تقويت موقعيت خود به عنوان هاب انتقال و تجارت، در تلاش است منابع تأمين گاز خود را متنوع کند و پايگاه مشتريان خود را گسترش دهد، اين موضوع شامل بررسي فرصت‌هايي براي واردات گاز از توليدكنندگان ديگر مانند روسيه و يافتن بازارهاي جديد براي صادرات گاز ايران فراتر از شركاي سنتي آن می‌شود. موقعيت استراتژيك ايران بين مناطق عمده توليدكننده و مصرف‌كننده گاز، مزيت منحصربه‌فردي را براي تبديل‌شدن به هاب گاز منطقهاي مي‌دهد. اين كشور مي‌تواند از موقعيت جغرافيايي خود به عنوان نقطه ترانزيت حياتي استفاده و تأمين‌كنندگان در آسياي مركزي و منطقه خزر را به مصرف‌كنندگان در خاورميانه، اروپا و آسياي‌جنوبي متصل كند. دولت شهيد رئيسي فعالانه درگير ديپلماسي انرژي با همسايگان خود، ايجاد روابط مشترك و بررسي فرصت‌ها براي تجارت و ترتيبات ترانزيت گاز است. اين موضوع شامل چارچوب‌هاي همكاري دوجانبه و چندجانبه براي تسهيل توسعه شبكه‌ها و بازارهاي گاز منطقهاي می‌شود.
وي ادامه داد: براي اين رويكرد راهبردي ايران نيز زيرساخت لازم و خطوط انتقال خود را تقويت كرد و خطوط انتقال جديد را نيز به بهره‌برداري رساند. ايران براي تبديل‌شدن به هاب گاز منطقهاي، شبكه گسترده خط لوله و زيرساخت‌هاي پشتيباني‌كننده آن را تهيه و خود را به همسايگانش متصل كرد، در آخرين قدم نيز اتصال خط لوله صلح بين ايران و پاكستان در سفر ایشان به اين كشور به طور ويژه پيگيري شد. اين رويكرد دولت شهيد رئيسي، ايران را قادر مي‌سازد گاز را از هر نقطه در خاك خود به هر نقطه ديگري انتقال دهد و انعطاف‌پذيري لازم براي واردات، ذخيره و صادرات مجدد گاز را در صورت نياز فراهم كند. اين شبكه يكپارچه به ايران اجازه مي‌دهد گاز را از منابع مختلف از جمله توليد داخلي، واردات از تركمنستان و احتمالاً گاز روسيه جمع‌آوري کند و سپس آن را به مشتريان منطقه غرب و جنوب شرق آسيا تحويل دهد. به اين ترتيب، ايران مي‌تواند از موقعيت استراتژيك و زيرساخت‌هاي خود براي تبديل‌شدن به گره مركزي در تجارت گاز منطقهاي استفاده و نقشي كليدي در تأمين پايدار گاز براي همسايگان خود ايفا كند.
اين كارشناس انرژي در مورد اقدامات براي دستيابي به هدف هاب تجارت گاز منطقه غرب و جنوب‌شرق آسيا گفت: دولت سيزدهم به طور ويژه با ديپلماسي فعال منطقهاي خود براي تحقق چشم‌انداز شهيد رئيسي مبني بر تبديل‌شدن به هاب گاز منطقهاي، چندين اقدام كليدي را اجرا كرده است. اولين اقدام، تجديد و گسترش همكاري‌هاي گازي بين ايران و تركمنستان بوده كه در دولت قبل به طور كامل قطع شده بود. تمديد و تقويت قرارداد سوآپ گاز با تركمنستان اولين گام حياتي است. ايران با تسهيل ترانزيت گاز تركمنستان از طريق خاك خود، مي‌تواند به عنوان قطب كليدي در شبكه گاز منطقهاي عمل کند و عرضه را از آسياي مركزي به مراكز تقاضا در غرب و جنوب متصل كند. همچنين سرمايه‌گذاري مستمر در شبكه خط لوله گاز ايران، تأسيسات ذخيره‌سازي و ساير زيرساخت‌هاي حمايتي براي ارتقاي قابليت‌هاي انتقال گاز ضروري است. اين موضوع شامل ارتقاي دارايي‌هاي موجود و ساخت خطوط لوله و تأسيسات جديد براي گسترش ظرفيت و انعطاف‌پذيري سيستم می‌شود.