به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، بعضی از روزهای سال همچون ۱۴ و ۱۵ خردادماه از لحاظ تاریخی در کشورمان مهم و سرنوشت‌ساز هستند؛ ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ یادآور قیام مردم در اعتراض به بازداشت امام خمینی (ره) و سرآغاز نهضت جمهوری اسلامی ایران و ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ یادآور رحلت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی است.
روز رحلت امام خمینی (ره) برای ملت ایران یکی از روزهای فراموش ناشدنی در تاریخ است؛ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ پیامی با صدای محمدرضا حیاتی از رادیو سراسری ایران با این مضمون پخش شد؛ «بسم الله الرحمن الرحیم، انا لله و انا الیه راجعون، روح بلند پیشوای مسلمانان و رهبر آزادگان جهان حضرت امام خمینی به ملکوت اعلاء پیوست.»
روزنامه کیهان نیز خبری را با تیتر «روح خدا به خدا پیوست» منتشر کرد. خبری که برای بسیاری از مردم، باورنکردنی بود، در آن روز سوگی سخت بر دل مستضعفان ایران و جهان نشست و تشییع باشکوهی برای امام راحل رقم خورد.
همچنین هنرمندان در حوزه‌های مختلف از جمله موسیقی آثار متعددی را پس از این واقعه و طی دهه‌های اخیر در سوگ رحلت امام خمینی (ره) تولید و منتشر کردند و تلاش کردند در قالب آثار موسیقایی ابعاد مختلف شخصیتی امام راحل یا لحظه‌های مهمی از زندگی ایشان را روایت کنند که بعضی از این آثار نیز ماندگار شدند.
در این گزارش به مناسبت سی و پنجمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره) به بعضی از آثار موسیقایی که طی دهه‌های اخیر به این مناسبت و پیرامون ابعاد شخصیتی امام راحل منتشر شدند، پرداخته‌ایم.
«دریغا»؛ مگو روح خدا رفت از بَرِ ما
قطعه «دریغا» با شعری از مرحوم حمید سبزواری، آهنگسازی محمد شکوهی و خوانندگی محمد گلریز، در همان روزهای آغازین که مردم ایران سوگوار و عزادار امام (ره) بودند، از تمامی شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی پخش شد و به یکی از ماندگارترین آثار تبدیل شده است.
گلریز درباره ساخت این قطعه گفته است: «همان روز رحلت امام(ره) محمد علی شکوهی، آهنگساز سرود «ای دریغا» با من تماس گرفت و من پس از حضور در دفتر وی، مطلع شدم که با رحلت امام خمینی (ره) استاد سبزواری شعری را فی البداهه سروده و پس از آن، شکوهی نیز ملودی اثر را بلافاصله ساخته است. هنگام خواندن «ای دریغا» حس عجیبی داشتم که به هیچ وجه قابل توصیف نیست و شب رحلت امام(ره) نوار ضبط شده سرود «ای دریغا» را به تلویزیون رساندیم و در این هنگام بود که تعجب همگان برانگیخته شد که چگونه تولید اثر فاخری همچون «ای دریغا» در طول یک روز و بدون هیچ گونه پیش زمینه‌ای ممکن است.»
در بخشی از شعر قطعه «دریغا» آمده است: «دریغا ای دریغا ای دریغا/خدایی سایه‌ای رفت از سر ما/ مگو روح خدا رفت از بَرِ ما/ که جان دامن کشید از پیکر ما/خروش از خیل مشتاقان برآمد/ که حرف عشق رفت از دفتر ما»
این خواننده آثار دیگری از جمله «روح بلند آسمانی»، «نماز آخر»، «یاد آفتاب»، «دلدادگان روی دوست»، «غم فراق» و «در سوگ خورشید» را در رثای امام راحل منتشر کرده است.
انجمن حفظ و اشاعه سرود و آهنگ‌های انقلابی سال ۱۳۶۸ آلبومی با عنوان «دریغا» را تولید و منتشر کرد که در این آلبوم قطعاتی به مناسبت رحلت امام خمینی (ره) با صدای محمد گلریز، علیرضا افتخاری، مهرداد کاظمی و جهانگیر زمانی اجرا شده بود.
«خمینی بی تو دیگه از چی بخونم»
گروه سرود «بچه‌های آباده» از مشهورترین گروه‌های سرود دهه شصت است که محمدحسین توکل و مهدی نظری تک‌خوان‌های آن بودند. این گروه سال ۱۳۵۵ در خانه فرهنگ و هنر آباده استان فارس تشکیل شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به فعالیت خود ادامه داد.
اعضای گروه «بچه‌های آباده» سال ۱۳۶۷ در حسینیه جماران با امام خمینی (ره) دیدار کردند و به خواندن سرود پرداختند و پس از آن نیز در مراسم سپاهیان ۱۰۰ هزار نفری حضرت محمد (ص) شیراز در حضور رئیس جمهور وقت (آیت‌الله خامنه‌ای) سه سرود «جنگ»، «دلیران تنگستان» و «قصه بابا» را اجرا کردند پس از این اجرا بیش از قبل مشهور شدند.
گروه سرود «بچه‌های آباده»، اثر «خمینی بی تو از چی بخونم» را به سرپرستی و آهنگسازی احمد توکلی پس از رحلت امام خمینی (ره) اجرا کردند.
«اشک افشان» صادق آهنگران
آلبوم «اشک افشان» سال ۱۳۷۱ در سومین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) با اشعار حمید سبزواری، احمد عزیزی یاسری (چمن) و غلامحسین عمرانی، آهنگسازی محمدعلی شکوهی و صدای صادق آهنگران منتشر شد.
«اشک افشان»، «صبح سوگوار»، «بی‌کلام مرثیه نوازی»، «اشک افشان» با اجرای کُر، «دکلمه»، «بگذار تا بگریم» و «ساربان» از قطعه‌های این آلبوم هستند. برای شنیدن قطعه «اشک افشان» اینجا مراجعه کنید.
پوئم‌سمفونی «روح‌الله»
پوئم‌سمفونی (منظومه صوتی) «روح‌الله» به آهنگسازی بهزاد عبدی، نخستین اثر در سبک موسیقی کلاسیک و با قالب پوئم سمفونی در ایران و جهان است که به صورت ویژه، زندگانی حضرت امام‌خمینی (ره) را روایت می‌کند که سال ۱۳۸۵ ساخته شد و توسط ارکستر سمفونیک ملی اوکراین به رهبری ولادیمیر سیرنکو نواخته و ضبط شد.
این پوئم‌سمفونی شامل چهار قطعه؛ «هبوط» (میلاد و فرازوفرودهای دوران خردسالی و جوانی)، «قیام» (رویارویی با نظام شاهنشاهی و رخ‌دادن انقلاب اسلامی ایران)، «دفاع» (جنگ تحمیلی هشت ساله) و «عروج» (سال‌های پایانی زندگی و درگذشت) است.
کلام پوئم‌سمفونی «روح‌الله» دو غزل از حافظ شیرازی و قیصر امین‌پور را دربرمی‌گیرد که سیدمحمد عبدالحسینی (سروش آیینه) و گروه هم‌سرایان، آوازخوانان این سروده‌ها هستند. همچنین نغمه بخش‌هایی از این اثر در موسیقی متن فیلم سینمایی «فرزند صبح» (۱۳۸۳-۱۳۸۷) به کارگردانی بهروز افخمی و آهنگسازی عبدی نیز به کار رفته است.
این پوئم‌سمفونی در کنسرت «فریاد هجران» طی روزهای یازدهم تا سیزدهم خرداد ۱۳۸۸ با اجرای ارکستر سمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی در تالار وحدت رونمایی شد. آلبوم پوئم‌سمفونی «روح‌الله» توسط دفتر موسیقی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) منتشر شده است.
سمفونی «روح‌الله»
سمفونی «روح الله» اثر شاهین فرهت آهنگساز و موسیقیدان پیشکسوت خردادماه ۱۳۹۶ همزمان با بیست و هشتمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) با همراهی ارکستر سمفونیک تهران به رهبری مهمان سهراب کاشف در تالار وحدت اجرا شد. در این اجرا بهروز رضوی به خوانش غزلیاتی از امام راحل پرداخت.
این سمفونی به سفارش معاونت فرهنگی و ارتباطات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) با مشارکت معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با محوریت شخصیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی امام خمینی (ره) ساخته شده و شامل چهار موومان است؛ موومان اول به تولد و رشد و نمو حضرت امام (ره) اختصاص دارد. موومان دوم به دوران بلوغ علمی، اجتهاد و بالندگی امام در حوزه علمیه و قله‌های بلند علم و معرفت‌شناسی می‌پردازد. موومان سوم هم با زبانی رمزآلود به جریان مبارزات حضرت امام که در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد پرداخته و در نهایت در موومان چهارم، آهنگساز به عروج ملکوتی امام خمینی (ره) که با دلی آرام و قلبی مطمئن رحلت کرده است، می‌پردازد.
«حضور سبز»
مجموعه آلبوم «حضور سبز یک و ۲» از دیگر آثاری است که طی سال‌های گذشته به مناسبت رحلت امام خمینی (ره) توسط انتشارات سروش با همکاری واحد موسیقی صدا و سیمای جمهوری اسلام تولید و منتشر شده ست.
در توضیح نحوه انتشار این مجموعه آمده است: «در سال ۱۳۷۹ و به مناسبت یکصدمین سالروز میلاد امام خمینی، شرکت سروش دو مجموعه موسیقایی با عناوین «حضور سبز یک» و «حضور سبز دو» را با صدای خواننده‌های مختلف که یا با اشعار امام خمینی اجرا شده بودند و یا درباره رهبر کبیر انقلاب سروده شده بودند را جمع‌آوری کرد و روانه بازار موسیقی کشور کرد. اگر چه مجموعه به مناسبت میلاد امام خمینی جمع‌آوری شده است ولی برخی از قطعات با موضوع رحلت امام است. در واقع این دو مجموعه حاوی قطعات برگزیده‌ای است که از زمان درگذشت امام تا یک دهه بعد با محوریت امام خمینی در واحد موسیقی و سرود صدا و سیما تولید و اجرا شده‌اند.»
آلبوم «حضور سبز یک» حاوی ۱۱ قطعه در ساختارهای پاپ، سنتی و کلاسیک با اشعاری از امام خمینی، سلمان هراتی، آزاده دالایی، قاسم سیاره، افشین علا، محمد حسین رحمانی، امیرخسرو دهلوی، زکریا اخلاقی، وحید امیری و حسین اسرافیلی و آهنگسازی محمد بیگلری پور، همایون رحیمیان، علی درخشان، حسین بهادری، فرید شب خیز، امید سیاره، مجید اخشابی، علی بکان و کمال طراوتی است که در آن محمد اصفهانی، حسین زمان، حمید غلامعلی، بیژن خاوری مهرداد کاظمی، مهدی سپهر، پرویز طاهری و عباس بهادری به عنوان خواننده حضور داشتند. «شمع وجود»، «غم پنهان»، «حضور»، «سروش عشق»، «تو دیگر نیستی»، «غم دلدار»، «جان عرشی»، «وداع یار»، «بی جمال تو»، «شرق آئینه»، «لبیک یا خمینی» نیز قطعات این مجموعه هستند.
آلبوم «حضور سبز ۲» نیز در ادامه مجموعه قبلی با صدای خوانندگانی همچون مهرداد کاظمی، حمید غلامعلی، عبدالرسول کارگشا، علی تفرشی، پرویز طاهری و پژمان مبرا منتشر شد.
«روح الله»
آلبوم موسیقی «روح الله» با موضوع چهل سالگی انقلاب اسلامی و حضرت امام خمینی (ره) خردادماه سال ۱۳۹۸ به سفارش مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) و با همکاری مؤسسه فرهنگی هنری کساء منتشر شد. در این آلبوم که همراه آن چند موزیک ویدئو نیز تولید شده، چهار اثر موسیقایی با حضور خوانندگان شناخته شده تولید شده است.
«زورق آفتاب» با شعر حجت‌الاسلام علی کمساری با آهنگسازی احسان کاویانی و خوانندگی حمید غلامعلی، «صبح تبسم» با شعر امیر مرزبان، آهنگسازی آرش منصوری و خوانندگی حمید غلامعلی، «از یاد تو» با شعری از سیدحسین متولیان، آهنگسازی وحید اختری و خوانندگی کسری جوادی و «پیر میکده» با شعری از سیده فاطمه سادات موسوی، آهنگسازی وحید اختری و خوانندگی امیرحسین مدرس از قطعه‌های این آلبوم هستند.
در توضیح این آلبوم آمده است: «این آثار صرفاً رویکرد تبلیغی نسبت به زندگی ارزشمند حضرت امام خمینی نخواهد داشت. آنچه برای تولید این آثار مدنظر بوده، ترسیم بیشتر دیدگاه امام راحل در توسعه انقلاب و فضای گفتمان انقلاب اسلامی است.»
«یاد یار»
بعضی از آثار موسیقایی نیز از اشعار امام خمینی (ره) بهره گرفتند. آلبوم «یاد یار» سال ۱۳۶۹ با اشعار مولانا، حافظ و حضرت امام خمینی (ره) آهنگسازی محسن نفر و خوانندگی حسام‌الدین سراج در سبک سنتی توسط موسسه فجر منتشر شد. موضوع قابل توجه درباره این اثر خوانش اشعاری سروده امام راحل در سوگ خودش است. پیش از انتشار آلبوم «یاد یار» و پس از رحلت رهبر انقلاب بود که اشعار ایشان در روزنامه کیهان و دیگر جراید آن مقطع منتشر شد.
نفر درباره این آلبوم بیان کرده است: ««یاد یار» در نخستین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(س) ساخته شد و از آنجایی که ارادت خاصی به ایشان داشتم به عنوان یکی از مقلدان امام خمینی(ره) این قطعه را اجرا کردم.
«شبانگاهان» و «سایه دوست»
آلبوم «شبانگاهان» سال ۱۳۷۳ پنج سال پس از رحلت امام خمینی (ره) با اشعار حافظ، سعدی، ساعد باقری و امام خمینی (ره) آهنگسازی فریدون شهبازیان و خوانندگی عبدالحسین مختاباد منتشر شد. مختاباد در این اثر به خوانش یکی از اشعار امام راحل پرداخته که در آلبوم «ساز و آواز» یا «قبله نماز» نام دارد. فریدون شهبازیان و مختاباد در آن زمان عنوان نکردند که کل قطعات آلبوم در مدح و سوگ امام خمینی است و چند سال بعد از انتشار اثر مختاباد گفت قطعه «شبانگاهان» را برای امام راحل خوانده است.
آلبوم «سایه دوست» با اشعاری از امام خمینی(ره)، حافظ، مولانا، هوشنگ ابتهاج و عبدالجبار کاکایی با آهنگسازی، تنظیم و خوانندگی عبدالحسین مختاباد در سبک سنتی ایرانی منتشر شده است.
بخش‌هایی از این آلبوم در کنسرت تابستان سال ۱۳۹۸ مختاباد در سالن همایش‌های برج میلاد اجرا شده بود. در این آلبوم سعی شده تا برداشتی جدید از آهنگسازی و تنظیم اثر بر مبنای موسیقی ایرانی ارائه شود. ناشر این آلبوم موسسه فرهنگی هنری عروج است.
همچنین کنسرت موسیقی سایه دوست با اجرای مختاباد و ارکستر سمفونیک تهران، به یاد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) برگزار شد.
«شِکوه»
آلبوم موسیقی «شِکوه» ۱۱ خرداد ۱۳۹۳ همزمان با بیست و پنجمین سالگرد رحلت خمینی امام خمینی (ره) با آهنگسازی علیرضا کهن دیری، مجید اخشابی و پدرام کشتکار و خوانندگی محمد اصفهانی توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) منتشر و رونمایی شد.
«قاب»، «دیدار»، «سراب»، «ابر» و «ماهیا» از قطعه‌های این آلبوم هستند. به جز ترانه یکی از قطعه‌ها که از دیوان امام خمینی(ره) انتخاب شده است، ترانه سایر آثار را عبدالجبار کاکایی، سیدحسن حسینی، مشفق کاشانی و علیرضا قزوه سروده‌اند.
سمفونی «انتظار» با اشعار امام خمینی (ره) به آهنگسازی محسن میرمهدی، خوانندگی علی تفرشی و حمید غلامعلی و رهبری ارکستر نادر مشایخی، آلبوم‌های موسیقی «دیدار دوست» و «غم دیدار» با آهنگسازی مهدی نظری، «زاده عشق» با آهنگسازی و خوانندگی سیدجلال الدین محمدیان، از دیگر آثاری هستند که با بهره‌مندی از اشعار امام راحل ساخته شدند.
همچنین قطعه‌ای «امام دل‌ها» به خوانندگی محمد عبدالحسینی، «پیر مهربان ما» به آهنگسازی مهدی گورنگی، «امام بهار» با شعر مصطفی محدثی خراسانی، آهنگسازی محمد هنجی و خوانندگی محمد عبدالحسینی، «روح خدا» با صدای محمدعلی قدمی، «وقتی که آمدی» با آهنگسازی پانیذ فریوسفی و با صدای آرمین صنایعی (مخاطب کودک و نوجوان)، «الوداع اماما» به آهنگسازی علیرضا برخورداری و خوانندگی جمشید جم، «وداع»، «اشک هجران»، «خورشید ظلمت سوز»، «حضور پنهان» به آهنگسازی محمد بیگلری پور، «امام سبز پوش» با آهنگسازی محمد بیگلری پور و خوانندگی مهرداد کاظمی، آلبوم «خورشید مستان (۱)» با شعر علیرضا قزوه و آهنگسازی و خوانندگی مرتضی قاسمی و «خورشید مستان (۲)» با شعر علیرضا قزوه و آهنگسازی ارکسترال سیدمحمد میر زمانی و خوانندگی علی تفرشی از دیگر آثاری هستند که به مناسبت رحلت امام خمینی (ره) طی سال‌های اخیر منتشر شدند.
نظر شما