گروه تعاملی الف - سعید باقری‌فر:

آمار بازنشستگان پیش از موعد از ۱۴ درصد در سال ۹۱ به ۵۲ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ رسیده است. خبری که در انبوه اخبار فراگیر و متنوع گم شد و خطری جدی که دیده نمی‌شود. ساختار معیوب فعلی تعیین مشاغل سخت و زیان آور نقشی اساسی در انحراف فوق دارد. در این ساختار تصمیم اصلی توسط کمیته بدوی و تجدیدنظر مشاغل سخت و زیان آور موضوع ماده 8 آیین نامه اجرایی قانون مشاغل سخت و زیان آور انجام می‌گیرد. در این آیین نامه كارهاي سخت و زيان آور كارهايي است كه در آن عوامل فيزيكي، شيميايي، مكانيكي و بيولوژيكي محيط كار غيراستاندارد بوده و در اثر اشـتغال بيمـه شـده تنشي به مراتب بالاتر از ظرفيت هاي طبيعي (جسمي و رواني) در وي ايجاد مي‌شود كه نتيجه آن بيماري شغلي و عوارض ناشي از آن باشد.

مشاغل سـخت و زيـان آور موضوع اين ماده به دو گروه تقسيم مي شوند:

الف- مشاغلي كه صفت سخت و زيان آور با ماهيت شغلي وابستگي دارد اما مي توان با بكارگيري تمهيدات بهداشتي، ايمني و تدابير فني مناسب توسط كارفرما سختي و زيان آوري آنها را حذف نمود.

ب- مشاغلي كه ماهيتاً سخت و زيان آور بوده و با بكارگيري تمهيدات بهداشتي، ايمني و تدابير فني توسط كارفرما، صفت سـخت و زيـان آوري آنهـا كاهش يافته ولي كماكان سخت و زيان آوري آنها حفظ مي‌گردد.

همچنان که مشاهده می‌گردد تعیین شغل سخت و زیان آور نیازمند مهارت و تخصص از یک طرف و داشتن امکانات فنی نسبتا گسترده برای سنجش عوامل موثر در ایجاد تنش در مشاغل مختلف است. در کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر و ادارات بطور معمول از امکانات فنی و اندازه‌گیری خبری نیست و تصمیمات نهایی نیز در کمیته‌های بدوی و تجدید نظر فاقد استحکام علمی و فنی است. تخصص و آگاهی ترکیب این دو کمیته که نقشی بسیار مهم در تایید درخواست‌های سخت و زیان‌آور دارند چندان با ماهیت تصمیماتشان همخوانی ندارد. ترکیب و ترتیب این کمیته ها در قانون مصوب مجلس نیامده است و تنها در آیین نامه اجرایی مصوب هیات وزیران(1386) آمده است. کمیته بدوی مطابق ماده 8 این آیین نامه شامل: معاون روابط کار اداره کل تعاون،کار و رفاه استان، معاون امور بیمه‌ای اداره کل تامین اجتماعی استان، کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان، نماینده کارگران و نماینده کارفرمایان. در کمیته تجدیدنظر نیز مقام اداری بالاتر همین افراد جانشین شده اند(+نمایندگان کارگران و کارفرمایان). تصمیم کمیته ها بعد از بررسی شرایط کار توسط بازرسان کار و کارشناسان بهداشت حرفه ای استان‌ها صورت می‌گیرد و کمیته‌ها الزامی به تایید یا رد نظرات مشترک بازرس کار و کارشناس بهداشت حرفه ای ندارند.

بررسی شرایط کار نیازمند ابزار فنی و سنجش توانایی و .... محیط کار و کارگر است که در کمتر استانی این امکانات وجود دارد. از طرفی عدم صراحت میزان تنش وارده در مشاغل سخت و زیان آور با آوردن عبارت "به مراتب بالاتر" دست کمیته‌ها را در تایید غیردقیق مشاغل باز گذاشته است. ترکیب کمیته‌ها نیز با توجه به دخالت مستمر و غیرکارشناسی در انتصابات استان‌ها معمولا ترکیبی غیرمتخصص و ناآشنا با اصول موضوع است. از طرفی عدم اجرای ماده 97 قانون کار و نبود ثبات و استقلال شغلی بازرسان کار شرایط تصمیم‌گیری بر خلاف مقامات بالاتر خود(مدیرکل و معاون روابط کار) را با مشکل مواجه می‌نماید. در ترکیب کمیته بدوی تنها کارشناس بهداشت حرفه‌ای تخصص لازم را دارد و 4 نفر دیگر یا آشنایی بسیار اندکی با موضوع دارند یا با موضوع بیگانه هستند. بنابراین نداشتن تخصص توسط افراد حاضر در کمیته بدوی و سخت و زیان آور در کنار عدم سنجش عوامل سخت و زیان آور و وجود سلسله مراتبی اداری نادرست ماموران بررسی شرایط محیط کار(بازرسان کار زیر مجموعه اداری معاون و مدیرکل کار استانها) باعث تایید انبوه و بدون سنجش واقعی شرایط محیط کار شده است.

در کنار مسائل فوق، ادغام 3 وزارتخانه و کم اهمیت شدن وظایف اصلی وزارت کار(صیانت از نیروی کار) و عدم اجرای ماده 97 قانون کار و نبود استقلال شغلی و سازمانی بازرسان کار باعث عمیق تر شدن مشکلات ناشی از ضعف نظارت در محیط کار شده است که خسارت عظیمی(حوادث و بیماری های شغلی، بازنشستگی زودهنگام و ...) بدنبال دارد و به علت نداشتن صدا در دولت و هیات وزیران و مجلس متاسفانه توجه چندانی بدان نمی‌شود.