گروه اندیشه: کتاب صلح ایرانی به همت دکتر نعمت الله فاضلی با مقالاتی از ۲۲ نویسنده در حوزه های تخصصی مختلف منتشر شد. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر نعمت الله فاضلی در مراسم معرفی و رونمایی از کتاب "صلح ایرانی" در اختتامیه پنجمین همایش بین‌المللی صلح و حل منازعه در دانشگاه تهران گفت: « ما باید مراقب باشیم، که از مفهوم صلح ایرانی، پرچمی برای اعمال خشونت های جدید درست نشود. در کشور ما بسیار عادی است که از هر مفهومی، موضوعی برای اعمال خشونت، فساد و هرچیز دیگری بسازند. ما نباید اجازه بدهیم این هم دکان جدیدی برای خشونت ورزی باشد. »

این استاد بازنشسته دانشگاه در مراسمی به مناسبت مفهوم صلح ایرانی گفت: «از زاویه دیگری می خواهم به این موضوع نگاه بیندازم، برخی دوستان فیلسوف ما همچون دکتر مجاهدی، به درستی از پارادایم امکان در برابر پارادایم فقدان صحبت می کنند. به هر روی اگر بخواهیم با مردم صحبت بکنیم باید ببینیم آنان زبانشان چیست؟ اگر بخواهیم در جایی ساختمانی بسازیم، باید متناسب با خاک، هوا و جغرافیای آن منطقه بسازیم. اگر بخواهیم در جامعه ایران، بنای صلح را بسازیم، شکل اش، طراحی اش، مصالح اش، معماری اش، نیاز به این دارد که از امکان های تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی استفاده بکنیم. یک معنای صلح ایرانی این می تواند باشد. امکان های صلح تاریخی، مذهبی، عرفانی و الی آخر این سرزمین باید مورد توجه واقع بشود.»

فاضلی برای تبیین بحث خود به بحث انشناسی پرداخت و گفت: « ما در انسانشناسی فرهنگی در آمریکا نیز بحثی به نام نسبیت گرایی فرهنگی داریم، این بحث تا اندازه ای بد فهمیده شده است. این موضوع به نام نسبیت گرایی اخلاقی نیست. متدولوژی ای است که فرانتس بوئاس مطرح کرده و منظورش این بود که می گفت شما هر فرهنگی را در چارچوب تجربه و امکان های واقعی اش بشناسید و از منظر فرهنگ های دیگر آن را داوری نکنید. »

او افزود: « از این زاویه اگر به صلح ایرانی نگاه و توجه بکنیم، آن زمان باید بگوییم که چه فهم، زبان، و گویشی از صلح است که می تواند پذیرای این فضا بشود؟ این صلح در سطوح مختلف با خود یا با دیگری، با دیگر ملت ها و یا با طبیعت نیز مطرح است. در این جا منظور این نیست که هر فرهنگی بر اساس ظرفیت های خودش بیندیشد، و یک کشور تافته و جدابافته از مابقیه عالم ایجاد کند. خیر این گونه نیست. »

فاضلی در ادامه افزود: « این بحث در حوزه فردی هم مصداق دارد. اگر من در باره تجربه زیسته ام صحبت می کنم، به معنای این نیست که من تافته ای جدابافته از عالم هستم. بلکه تنها دارم می گویم من در این روستا به دنیا آمدم، و برایم این اتفاقات رخ داده است. این توانایی ها را دارم، و ظرفیت های من این است و ... این به معنای آن نیست که می خواهم بگویم از شما بهترم. یا بهترین هستم و در جهان مثل من نیست. بلکه دارم تلاش می کنم که خودم را روایت بکنم و بفهمم و به سخن دربیاورم.»

فاضلی درادامه با طرح این سوال که « اگر بخواهید تفکرات، و تکثرات جهان ایرانی را از منظر صلح به سخن دربیاورید» چه می گوید، گفت: « اگر بتوانیم این فرهنگ را به سخن دربیاوریم، آیا به این معناست که ما تافته ای جدابافته از عالم هستیم یا داریم می گوییم که هنر نزد ایرانیان است و بس؟ خیر چنین حرفی نیست. همچنین آنجایی هم که داریم خود را به سخن در می آوریم، ضمن این که آن خلاء ها و فقدان ها را باید ببینیم، اما آن جایی که می خواهیم اتوپیا و چشم انداز درست کنیم و در نهایت راهبردی اثرساز بدهیم، بنابراین به طور طبیعی باید به امکان ها توجه بکنیم. در این جا باید بگوییم که در نوروزنامه خیام، و ...این قابلیت ها وجود دارد. بنابراین بیائیم و این قابلیت ها را فعال بکنیم.»

او افزود: «تحقق قابلیت ها نیازمند خلاقیت است. کلیشه برداری از سخنان بزرگانی چون سعدی و ... و آوردن به این زمان برای اجرا بی معناست. بلکه این ادبیات کهن باید به زبان جدید ترجمه بشود، ضمن این که دکتر مجاهدی چشم ما را به سویه ای باز کرد که توجه به آن ضروری است. و آن این که چگونه صلح ایرانی را به کار بگیریم که آتش به جان مردم نیفکند.»

چرا صلح ایرانی؟

«ماندانا تیشه یار» عضو هیات علمی گروه مطالعات منطقه ای در موسسه آموزش عالی بیمه اکو، دانشگاه علامه طباطبائی و رییس انجمن علمی مطالعات صلح ایران در سایت انجمن علمی مطالعات صلح ایران در باره کتاب تازه منتشر شده این انجمن نوشت: «کتاب «صلح ایرانی» به همت دکتر نعمت اله فاضلی با مقالاتی از ۲۲ نویسنده از رشته ها و تخصص های گوناگون به تازگی توسط انتشارات همرخ و با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران به چاپ رسیده است. نخستین پرسش آن است که چرا صلح ایرانی؟ و مگر مفهوم صلح در چارچوب تعریف های هویتی و ملیتی می گنجد که ما چیزی به نام «صلح ایرانی» داشته باشیم؟»

تیشه یار در ادامه یادآور شد: ««صلح ایرانی» ایده ای برآمده از دل بحران ها و شرایط ناصلح در زندگی روزمره انسان ایرانی است. گویی که نسخه های گوناگون برای درمان دردهای ما تاکنون تاثیر چندانی نداشته اند؛ نه جنگ و نه صلح بر پایه الگوهای رایج در جهان، نتوانسته اند ما را به آرامش برسانند و این شاید از آن رو باشد که داروهای دیگران لزوما نمی توانند حال ما را نیز خوب کنند. ایده «صلح ایرانی» به دنبال آن است که از آنچه خود دارد، بهره جوید و راه حل مشکلات جامعه خود را از دیگران تمنا نکند. صلح ایرانی می تواند افق های تازه ای برای بهره گیری از گنجینه های بزرگ تاریخی، فرهنگی، هنری، ادبی و عرفانی حوزه تمدن ایرانی را در دسترس اندیشمندان، سیاستگذاران و عموم مردم بگذارد تا چاره هایی برای رهایی از دشواری های کنونی بیابند.»

او تاکید کرد: «به تازگی در انجمن علمی مطالعات صلح ایران، هفته وار گوشه ای از ادبیات پارسی را با عنوان «ادبیات صلح دوست» در گروه های علمی به اشتراک می گذاریم. گاهی در زیر آن نوشته ها، دوستانی ابیاتی با تاکید بر فضیلت جنگ به اشتراک می گذارند. شاید حق با آنها باشد؛ چرا که خوانش ما از متون کهن، اغلب بر بنیان ارزش بخشیدن به جنگاوری ها و برتری جویی ها بوده و کمتر فرصتی دست داده تا رویکرد صلح محور در تاریخ این حوزه تمدنی را مورد مطالعه قرار دهیم و از دل آن، آموزه ها و نظریه های تازه به دست آوریم.»

رییس انجمن علمی مطالعات صلح ایران در ادامه نوشت: «نابسامانی اجتماعی و فرهنگی امروز ما، شاید فرصتی فراهم کرده باشد تا رویکرد تربیتی صلح محور بر پایه ارزش های ایرانی را چراغ راه قرار دهیم تا از شرایط ناصلح در خانواده، در مدرسه، در دانشگاه، در محله، در شهر، در بازار و در کشور دوری کنیم. آموزش رعایت ارزش های صلح دوستانه در عرصه کسب و کار، آموزش صلح با طبیعت، آموزش صلح با خویشتن و با دیگری و آموزش صلح خواهی در بسیاری دیگر از عرصه های فردی و اجتماعی، راهیست که می تواند ما را از بسیاری بن بست های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به بیرون برد.ما چاره ای نداریم جز آنکه «فضلیت صلح دوستی» را به عنوان گفتمانی تازه در میان دانشگاهیان گسترش دهیم تا بتوانیم یکپارچگی جامعه مدنی را حفظ کرده و بنیان های آن را همچنان استوار و اخلاق مدار نگه داریم.»

عضو هیات علمی گروه مطالعات منطقه ای در موسسه آموزش عالی بیمه اکو درادامه معتقد است : «ایده صلح ایرانی، گستره ای به اندازه یک حوزه تمدنی دارد. در همسایگی ما، دهه هاست که ابرقدرت های جهان برای مردم شریف افغانستان نسخه های گوناگون پیچیده اند تا انان را به سوی بهشت توسعه و امنیت رهنمون شوند. اما آنان را اندوهی همواره مکرر رخ داده است و امروز پناهگاهشان ما هستیم و دیگر همسایگان. صلح ایرانی، که برآمده از اندیشه ورزی مشترک میان دانشگاهیان ایران و افغانستان و دیگر کشورهای منطقه باشد، این توانمندی را دارد که مرهمی بر زخم های دیرینه آن سرزمین نیز بگذارد و دیگر کشورهای منطقه را نیز به تامل در میراث فرهنگی مشترکمان دعوت کند. از سوی دیگر، سوم خرداد ۱۴۰۳، روز آزادسازی خرمشهر، خبرگزاری ها اعلام کردند که مجلس عراق نوروز را به عنوان جشن ملی آن کشور، روز تعطیل اعلام کرده است. به واقع امروز باید آن سرود سوزناک را خواند و جای محمد جهان آرا و همرزمانش را خالی کرد که ببینند چگونه کهن ارزش های فرهنگی مشترک ما، دو ملتی که هشت سال به دسیسه این و آن با هم جنگیدند را دوباره به همدیگر پیوند داده اند. به گفته حافظ شیرین سخن: شکر ایزد که میان من و او صلح افتاد…»

این استاد دانشگاه در ادامه اضافه می کند: «خبر خوب دیگر آنکه، یونسکو اعلام کرده مغولستان به عنوان سیزدهمین کشور، به جمع کشورهایی پیوسته است که نوروز را جشن ملی خود می دانند. بگذارید این کشورها را با هم بخوانیم و نام نوروزیان را به یاد بسپاریم: ایران، افغانستان، پاکستان، هندوستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه و اینک مغولستان.«صلح نوروزی» که از ارکان مهم ایده صلح ایرانی است، امروز در دستان ماست تا آن را به گفتمانی منطقه ای تبدیل کنیم و از دل سرزمین های شرقی تا آن سوی سواحل دریای مدیترانه را بر بنیان ارزش های مشترک، هویتی تازه ببخشیم.»

او در پایان نوشت: «جهان امروز تشنه صلح است. صلح دوستان در گوشه و کنار جهان روزی نیست که راهپیمایی نکنند و جنگ طلبان را به دست کشیدن از جنگ فرا نخوانند. در دهه های اخیر، مهمترین مکاتب فکری در حوزه مطالعات صلح، از دل سرزمین های اسکاندیناوی برخاسته اند. اما جهان پرآشوب ما گویای آن است که آن اندیشه ها به تنهایی نتوانسته اند صلح را در جهان گسترش دهند. ما امروز نیاز به مکاتبی تازه با رویکردها و گفتمان های نو داریم. مکتب ایرانی صلح، در این میان می تواند راه های تازه ای برای اندیشیدن و به زیستن در پیش پای بشریت بگذارد. از همین رو است که انجمن علمی مطالعات صلح ایران، هشتمین همایش سالانه خود را به بررسی چیستی مکتب ایرانی صلح اختصاص داده تا به یاری اندیشمندانی از سراسر حوزه تمدن نوروزستان بتواند گامی برای ساختن جهانی صلح آمیزتر بردارد. انتشار کتاب صلح ایرانی، مقدمه ای بر اجرای این ایده است.»

بیشتر بخوانید:

کتاب «الفبای زندگی؛ خواندن و نوشتن به‌مثابه زیستن» منتشر شد
چرایی پیش‌بینی‌ناپذیری ایران فردا / قواعد بازی حکومت و جامعه پیچیده‌تر شده
حال خراب سیاست های فرهنگی / قانون چیست، صدا و سیما و دولت چه می گویند، مردم چه می کنند؟/ بدون تفکیک نهادی سیاست فرهنگی نخواهیم داشت
زوال نگرانی مشترک متفکران امروز از فوکویاما و پیکتی تا عجم‌اغلو/ فناوری الزاما موجودی معصوم نیست
انقلاب علمی خاموش و انفعال ما / پیشگامی تولید فکر نیازمند آزاداندیشی از قیدهای تحمیلی است

۲۱۶۲۱۶