به گزارش تانباک، معصومه آمیغ در وبینار عوامل مؤثر بر فرونشست زمین در ایران که در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد، کمبود آب را یک بحران جهانی دانست که در ایران این پدیده در برخی از استان‌ها به حد بحران رسیده است، گفت: فرونشست ناشی از پدیده تغییر اقلیم است که تغییر اقلیم نیز حاصل از عدم سازگاری انسان با محیط زیست است که خود را با خشکسالی و وقوع سیلاب‌ها نشان می‌دهد.

وی با بیان اینکه ایران رتبه پنجم را در شاخص کم آبی دارد، اظهار کرد: به دلیل شرایط خشکسالی، فشار زیادی به آب‌های زیر زمینی وارد شد.

آمیغ‌پی انتشار اولین گزارش‌های مربوط به فرونشست زمین را مربوط به سال ۱۹۹۷ در کالیفرنیا ذکر کرد و یادآور شد: دلیل این فرونشست در کالیفرنیا، توسعه فعالیت‌های کشاورزی و استفاده از موتور پمپ‌ها برای استخراج آب‌های زیر زمینی بوده است که با مدیریت آب‌های زیر زمینی اقدام به کنترل این پدیده شد.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، ایران را منطقه‌ای واقع شده در کمربند خشک و نیمه خشک زمین توصیف کرد و ادامه داد: بخش زیادی از کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد و پیشینیان خود را با شرایط خشک سازگار کرده بودند، ولی با صنعتی شدن کشور، نشانه‌هایی از ناسازگاری ما با اقلیم خشک وجود دارد.

ایران در رتبه دوم بالاترین نرخ فرونشست دنیا

وی اضافه کرد: از این رو در حال حاضر ۷۰ درصد از دشت‌های کشور در محدود دشت‌های ممنوعه، ۱۷ درصد از دشت‌ها فاقد پتانسیل و ۱۳ درصد دشت‌ها آزاد هستند، ولی بررسی‌های اخیر ما نشان می‌دهد ۱۳ درصد دشت‌ها آزاد هستند که از این میزان بخشی از دشت‌های آزاد تحت تاثیر فرونشست قرار دارند.

آمیغ‌پی، بدترین مخاطره فرونشست زمین را تهدید امنیت غذایی دانست و در این باره توضیح داد: فرونشست زمین موجب از بین رفتن تخلخل خاک شده و به سرعت اراضی کشاورزی را رو به نابودی می‌کشاند؛ نمونه آن دشت ورامین است که برخی از اراضی غیر قابل کشت شده‌اند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، شور شدن آب‌های زیر زمینی، ایجاد فروچاله‌ها و گسست سطحی را از دیگر عوارض فرونشست زمین نام برد و خاطر نشان کرد: ایجاد فروچاله‌ها موجب جمع شدن آب‌های باران و در نهایت موجب بروز سیل خواهد شد و نمونه این پدیده در دشت گلستان است که از یک سو با بحران کم آبی مواجه است و از سوی دیگر دچار سیلاب‌های شدید می‌شود.

وی گام نخست در کنترل فرونشست زمین را شناسایی مناطق گرفتار این پدیده عنوان کرد و گفت: در این راستا اقدام به تهیه بانک جامع فرونشست زمین کردیم. قدیمی‌ترین نقشه‌های فرونشست زمین مربوط به اوایل دهه ۸۰ است که در آن زمان از سوی سازمان نقشه برداری کشور تهیه و هشدار‌های لازم ارائه شد.

وی با بیان اینکه در آن زمان فرونشست زمین در ۴۴ منطقه به صورت کمی اندازه گیری شد، اضافه کرد: علاوه بر آن ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک هستند که شامل ۱۳۰ ایستگاه در سراسر کشور می‌شود و از بعد از زلزله بم از این ایستگاه‌ها در راستای بررسی رفتار زمین مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

آمیغ‌پی ادامه داد: ۱۶ ایستگاه دائمی ژئودینامیک در مؤلفه z روند افت سطح زمین را شاهد هستیم که این افت زمین در دشت گرگان، فرودگاه امام خمینی (ره)، دشت مشهد، طوس و در رفسنجان در دشت بهرمان شاهد هستیم.

وی تاکید کرد: در این مطالعات ۲۵۴ منطقه فرونشست احصاء شد و در ۲۵ درصد فرونشست‌ها نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتی‌متر در سال را شاهد هستیم. این مناطق، جزء مناطق بحرانی هستند و نیاز به توجه بیشتری دارند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، استان‌های سمنان، قزوین، تهران، البرز، خراسان رضوی و کرمان را از استان‌های بحرانی از نظر فرونشست زمین نام برد و یادآور شد: بررسی ما نشان داده که دشت بهرمان رفسنجان نرخ فرونشست ۴۲ سانتی‌متر را تجربه می‌کند که به عنوان فاجعه جهانی می‌توان از آن یاد کرد.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن دامنه فرونشست زمین به ۱۶ کلانشهر کشور نفوذ کرده است و ۸۰۰ شهر کشور در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.

آمیغ‌پی در نظر گرفتن نقشه فرونشست در برنامه‌های گسترش شهری، طرح فاضلاب شهری و مترو، ممانعت از گسترش پهنه‌های کشاورزی در مناطق فرونشست، مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت، اصلاح روش‌های آبیاری و اجرای طرح‌های آبخیزداری را از روش‌های جلوگیری از فرونشست بیشتر در کشور نام برد.

منبع: ایسنا