به گزارش خبرنگار ایرنا، بهانه این گزارش برپایی رویداد "کار و هدایت شغلی" دانشگاه شیراز است، جایی که بیش از ۳۰ تولیدکننده استان فارس، ظرفیت‌های خود را در قالب نمایشگاهی سه روزه به دانشجویان و دانشگاهیان شیراز ارائه و فرصت‌های شغلی خود را معرفی کرده‌اند تا مقدمه و تلنگری برای آشنایی بیشتر آنها با داشته‌ها و نیازهای محیط پیرامونی‌شان باشد.

اگر نخستین دانشگاه‌های جهان با نقش دفاع از حقیقت آموزش را به روش مدرسه‌ای فعلیت بخشید و نسل دوم دانشگاه‌ها آموزش و پژوهش را برای کشف طبیعت دنبال می‌کرد، نسل سوم مراکز آموزش عالی که ابتدای هزاره سوم ظهور کردند ، آموزش و پژوهش را در مسیر به کارگیری دانایی و با هدف ایجاد ارزش افزوده قرار دادند.

اما از آنجا که جامعه انتظار دارد دانشگاه پاسخگوی مسائل پیرامونی خود باشد و اثرات ملموسی بر محیط به جای گذارد، این مراکز به نسل چهارم گذر کردند هر چند به عقیده کارشناسان گذر به نسل نوین دانشگاهی به معنای نفی کارکردهای پیشین نیست.

دانشگاه‌های نسل چهارم تاثیرگذاری بر جامعه را افق خود قرار دادند و تغییر محیط و تحول اقتصاد محور را هدف قرار دادند؛ تا جایی که امروز بسیاری از دانشگاه‌های موفق جهان مدعی تولید نیروی علمی و انسانی موثر برای جامعه را دارند.

یک پرسش اساسی

در ایران هم دانشگاه‌ها همین مسیر را دنبال کرده‌اند تا جایی که به گواه آمارها، رتبه ایران در تولید علم در سال ‌های پس از انقلاب اسلامی صعودی ۳۵ پله‌ای داشته و در جایگاه ۱۷ دنیا قرار گرفته است.

اما سوالی اساسی که معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز امروز مطرح کرد، جای تامل و بررسی دارد؛ اینکه آیا جایگاه قابل قبول دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه شیراز در رتبه ۱۲۴ رتبه‌بندی تایمز یا رتبه نخست کشور در پایداری کیواِس به همراه قدمت و سابقه آن، سبب شده تا متناسب با نیاز صنعت وجامعه نیروی انسانی تربیت کند یا خیر؟ و اینکه توانسته رسالت اصلی خود را به خوبی انجام دهد؟

علی حفیظی معتقد است که دانشگاه‌های ایران از جمله دانشگاه شیراز به تازگی حرکت به سوی دانشگاه‌های جامعه محور و ثروت آفرین را آغاز کرده‌اند و حالا در ابتدای راه هستند.

علی حفیظی معتقد است که دانشگاه‌های ایران از جمله دانشگاه شیراز به تازگی حرکت به سوی دانشگاه‌های جامعه محور و ثروت آفرین را آغاز کرده‌اند و حالا در ابتدای راه هستند.

او یک سوال دیگر را نیز همراه با دیدگاه های متفاوت مطرح کرد، اینکه آیا سواد و بنیه علمی دانشجویان باید در هنگام تحصیل به شدت تقویت شود و توانمندی ها و مهارت‌های لازم را در ماه‌های ابتدای فعالیت شغلی خود در صنعت و جامعه فرا گیرند و در عرض ۳۰ سال مشکلات را رفع کند، یا اینکه در هنگام تحصیل آرام آرام توانمندی‌ها را پیدا کند و مهارت‌های ابتدایی را داشته باشد و در صنعت تکمیل شود؟

به گفته حفیظی، جمع‌بندی که در دانشگاه شیراز و وزارت علوم، طی سالهای گذشته انجام شده و بر اساس آن سرفصل‌های درسی در حال تغییر است آیا رسالت خود را به خوبی انجام می‌دهد.این بوده که دانشگاه البته باکمک صنعت، مهارت‌ها را از دوره تحصیل به دانشجو آموزش داده شود و بر این اساس حضور صنایع در تدوین سرفصل‌های درسی دانشجویان نیز آغاز شده است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز یادآور شد: موسسات داخلی و خارجی مختلف در حال بررسی این موضوع هستند که نیازهای دانش‌آموخته‌های دانشگاه برای صنایع چه توانمندی‌هایی را باید داشته باشند؛ نقطه مشترکی که مورد توجه همه آنها قرار گرفته، این است که ۱۱ ویژگی بیان شده، پنج یا شش بخش به توانمندی علمی دانشجو برمی گردد و مابقی به قدرت حل مساله، توانمندی برقراری ارتباط، کار گروهی و این نوع ویژگی‌هایی است که وجهه دوم تربیت نیروی انسانی به شمار می‌رود و باید به عنوان رسالت اصلی دانشگاه‌ها تعریف شود.

تغییر نگاه برای ایجاد پیوندی پایدار میان دانشگاه با صنعت و جامعه

اما اینکه چطور باید در مسیری گام برداشت که رسالت اصلی دانشگاه یعنی تربیت نیروی انسانی کارآمد و پاسخگویی به نیاز جامعه پیرامونی محقق شود نیازمند برخی تغییرات نه تنها در رویه‌ها که در رویکردهاست.

معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز معتقد است، اینکه ارتباط میان صنعت و جامعه با دانشگاه در کشور چنانکه باید محقق نشده، می بایست مورد آسیب شناسی قرار گیرد.

به گفته مسلم باقری در بسیاری مواقع اتفاقات خوبی در این زمینه رقم می‌خورد اما مستمر نیست؛ او معتقد است که اگر بخواهیم اتفاقی پایداری را در ارتباط صنعت و جامعه با دانشگاه رقم بزنیم، در سطحی که به بازدید دانشجویان از صنایع و شرکت‌ها و گرفتن طرح‌های اعضای هیات علمی خلاصه نشود، باید نگاهمان را متفاوت کنیم.

او ادامه داد: اعضای هیات رئیسه و اساتید دانشگاه باید صنعت را از خودمان بدانیم و منفعت آن را منفعت خود تلقی کنیم، صنعت نیز منفعت دانشگاه را منفعت خود بداند و رابطه‌ای برد برد میان آنها شکل گیرد. معاون دانشگاه شیراز معتقد است که اعضای هیات رئیسه و اساتید دانشگاه باید صنعت را از خودمان بدانیم و منفعت آن را منفعت خود تلقی کنیم، صنعت نیز منفعت دانشگاه را منفعت خود بداند و رابطه‌ای برد برد میان آنها شکل گیرد.

به اعتقاد معاون دانشگاه شیراز، اگر چنین رابطه‌ای شکل گرفت، می‌توانیم امیدوار باشیم که ارتباطی مستمر و پویا و البته پایدار میان دانشگاه و جامعه رقم بخورد.

باقری اضافه کرد: در این ارتباط دوسویه و البته برد برد، صنعت تنها این نگاه را ندارد که نیروی انسانی مورد نیاز خود را از میان دانشگاهیان استخدام کند و دانشگاه نیز این نگاه را نداشته باشد که اعضای هیات علمی آن، طرحی را در صنعت به عهده بگیرند تا برای دانشگاه درآمدزایی داشته باشند.

او اظهار کرد: مسائل دانشگاه باید مسائل صنعت و بالعکس باشد ؛ باید نیازهای صنعت در آموزش و پژوهش دانشگاه وارد شود و صنعت نیز بداند که اگر در دانشگاه هزینه می‌کند، در واقع سرمایه‌گذاری کرده است.

این استاد جوان دانشگاه شیراز معتقد است که در بسیاری مواقع شاهد رابطه‌ای برد – باخت میان صنعت و دانشگاه بوده‌ایم؛ به گونه‌ای که هر یک به منفعت اقتصادی و بهره‌وری خود اندیشیده است.

سه پله تا پل ارتباطی میان جامعه و دانشگاه

آنطور که مسئولان دانشگاه شیراز گفتند، ایجاد ارتباط میان جامعه و دانشگاه نه تنها ضروری که تشکیل دهنده رسالت اصلی دانشگاه نیز هست؛ اینکه برخی از ساز و کارها و در مسیر آن بخشی محتوای درس‌های دانشجویان نیز باید تغییر یا متناسب سازی شود نیز مورد اجماع صاحبنظران دانشگاهی و مسئولان و تولیدکنندگان است.

اما یک پیش زمینه نیز وجود دارد که مهدی مومن زاده، سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری فارس به آن اشاره کرد؛ اینکه جریان اطلاعات از جامعه به دانشگاه به درستی اتفاق افتد.

او در این ارتباط گفت: تبدیل مخاطب به کنشگر اهمیت بالایی دارد، امروز بسیاری از آموزش‌ها و فعالیت‌ها معطوف به مخاطب هستند، اما آنچه در جامعه تغییر ایجاد می‌کند، تبدیل مخاطب به کنشگر و فردی اثرگذار است.

مومن‌زاده ادامه داد: در مسیر تبدیل مخاطب به کنشگر سه عنصر مهم وجود دارد که نخستین آن توجه دقیق و درست به مسائل جامعه است؛ اینکه نیازمندی‌های صنعت و جامعه به درستی به دانشگاه منتقل شود. در مسیر تبدیل مخاطب به کنشگر سه عنصر مهم وجود دارد که نخستین آن توجه دقیق و درست به مسائل جامعه است؛ اینکه نیازمندی‌های صنعت و جامعه به درستی به دانشگاه منتقل شود.

او با بیان اینکه دومین عنصر درک درست جامعه دانشگاهی و دانشجویان از ظرفیت‌های موجود است، این سوال را مطرح کرد که آیا ۲۰ هزار دانشجوی دانشگاه شیراز از ظرفیت صنایع موجود در استان چیزی شنیده‌اند تا درک درستی از این سوی ارتباط داشته باشند؟

مومن زاده اضافه کرد: سومین عنصر نیز پس از شناخت نیازهای جامعه و ظرفیت‌های موجود، توانمندی سازی دانشجویان برای رفع این نیازها است.

او معتقد است که این حرکت در دانشگاه شیراز آغاز شده اما باید شتاب گیرد تا مسیر علم و دانش و فرزانگی به نیاز جامعه پیوند بخورد.

وی این را ه یادآور شد که نباید پیوند دانشگاه با جامعه پیرامونی را به صنعت محدود کنیم، چرا که ظرفیتهای بسیاری در جامعه وجود دارد که بهآن پرداخته نشده است؛ گردشگری فارس نمونه‌ای از انهاست که به فرموده رهبر معظم انقلاب می‌تواند به تنهایی تامین کننده اقتصاد این استان باشد.

گام‌هایی در مسیر پیوند جامعه با دانشگاه

ضرورت این پیوند در میان دانشگاه‌های کشور و فارس و دیگر مراکز علمی و پژوهشی شناخته شده و حرکتهایی نیز آغاز شده است که راه‌اندازی سامانه نیازها و ایده‌ها (نان)، اجرای طرح دستیار فناور، چهارشنبه های فناورانه پارک علم و فناوری فارس و رویدادهایی چون کار و هدایت شغلی همین امروز دانشگاه شیراز نمونه‌هایی از اینها است.

چنانکه همه سخنرانان حاضر در آیین افتتاحیه نمایشگاه کار و هدایت شغلی دانشگاه شیراز از تولید کننده ها گرفته تا مسئولان و دانشگاهیان بر آن تاکید کردند، بازدیدها و حضور مستمر دانشجویان در فضای صنعت الزامی است و پلهایی که اگر تئوریها دور آنها شکل داده باشد را می‌شکند.

نمونه‌ای از آن بازدیدهای دانشجویان از شرکت‌های دانش بنیان پارک علم و فناوری فارس یا شرکتهای مستقر در شهرکهای صنعتی است؛ ذوالقدر، رئیس چارک علم و فناوری فارس می‌گوید، امسال یکهزار و ۷۲۰ دانشجو دستیار فناور شرکت‌های دانش بنیان شدند و بنا بر نظر سنجی که بیش از ۶۰۰ نفر در آن شرکت کردند، ۴۰ درصد آنها در ادامه نیز در آن شرکت مشغول به کار شده‌اند.

هدف از چینین طرح و رویدادهایی ایجاد و تقویت ارتباط است، که اگر شکل گرفت، شانس تداوم و پایداری پیوند جامعه و دانشگاه افزایش می‌یابد.