[فرشته کیانی] ثبات سیاسی و آرامش کشور پس از ماجرای شهادت رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. بسیاری از رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی در روزهای اخیر تاکید کرده‌اند با شهادت رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه تغییری در سیاست‌های کلان نظام به خصوص در حوزه مسائل منطقه‌ای رخ نخواهد داد. نشریه آمریکا مشهور کرادل نیز در مطالب مختلفی به بازخوانی سیاست خارجی دولت شهید رئیسی، نقش شهید امیرعبداللهیان در نفوذ منطقه‌ای ایران و ثبات ایران با وجود شهادت رئیس‌جمهوری پرداخته است که در ادامه بخش‌هایی از آنها ذکر می‌شود.
سیاست خارجی ایران قدرتمند و تغییرناپذیر است
مجله آمریکایی کرادل (Cradle) در مطلبی با عنوان «تداوم سیاست خارجی ایران پس از ابراهیم رئیسی» نوشت: «از دست دادن رئیس‌جمهوری و دیپلمات ارشد، ممکن بود آزمونی حیاتی برای جمهوری اسلامی باشد، با این حال به نظر می‌رسد سیاست خارجی ایران با نهادهای قوی و اتحادهای استراتژیک قدرتمند، ثابت و تسلیم‌ناپذیر باقی است.» این نشریه در ادامه آورده: «در سال‌های اخیر، گرایش سیاست خارجی ایران به سمت شرق تثبیت شده است. اعتماد به غرب با خروج یک‌جانبه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از توافق هسته‌ای در سال 2018 از بین رفت و تحریم‌ها همکاری تهران را با شرکای آسیایی و جهان جنوب تثبیت کرد. همچنین تحولات اخیر در عرصه بین‌المللی، جمهوری اسلامی را ناگزیر از تبدیل شدن به بازیگری فعال کرد تا موقعیت استراتژیک خود را در نظم نوین چندقطبی جهانی حفظ کند. خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای نشان داد که حق با آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بود که در اولین سخنرانی خود پس از توافق، درباره آن تردید داشت. زمانی که ابراهیم رئیسی در سال 2021 رئیس‌جمهوری ایران شد، این اعتقاد که نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد، بیشتر قوت گرفت. از آن زمان به بعد، جمهوری اسلامی با این فرض پیش رفت که غرب، با وجود اظهارات آمریکا درباره بازگشت به توافق هسته‌ای، اقدام متقابل سودمندی که به نفع تهران باشد، انجام نخواهد داد.»
توجه دولت شهید رئیسی به تحولات نظم جهانی
کردال افزود: «نظم جهانی در حال دگرگونی است. در دوره ابراهیم رئیسی، ایران نفوذ و جایگاه خود را در صحنه جهانی گسترش داد. ایران اولین کشور در غرب آسیا بود که در سال 2023 به سازمان همکاری شانگهای ( SCO ) پیوست و با کشورهایی مانند روسیه، چین و 6 کشور دیگر آسیایی که در موقعیت استراتژیک قرار دارند، همکاری‌های گسترده‌ای را آغاز کرد. همچنین ایران سال گذشته به پیمان «بریکس» پیوست تا نقشی مهم در شکل‌دهی ساختارها و راهکارهای چندجانبه ایفا کند. با وجود تحریم‌های سنگین غرب، ایران برای امضای توافقنامه‌های بزرگ با پکن و مسکو تلاش کرد. از جمله این تلاش‌ها امضای توافقنامه همکاری استراتژیک 25 ساله با چین در سال 2021 بود، که به دنبال آن توافق تجارت بین ایران و چین بین سال‌های 2021 تا 2023 به شکل چشمگیری گسترش یافت.»
سیاست خارجی انعطاف‌پذیر و نهادی ایران
این نشریه ادامه داد: «نهادینه‌شدن سیاست خارجی باعث شد ایران در برابر شوک‌هایی مانند فقدان رئیس دولت و وزیر امور خارجه مقاومت کند. دولتی که سیاست خارجی آن به جای افراد به ثبات نهادها بستگی دارد، انعطاف‌پذیرتر است، چرا که خطوط کلی سیاست خارجی از منافع این نهادها نشأت می‌گیرد که اساسا منافع دولت است. با توجه به این واقعیت، چندین تحلیلگر غربی به این نتیجه رسیده‌اند که پس از رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، تغییر چشمگیری در سیاست خارجی ایران ایجاد نخواهد شد. سمت و سوی سیاست خارجی کنونی ایران نه تنها بر اساس پیشینه ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، بلکه بر اساس منافع واقع‌گرایانه دولت شکل می‌گیرد که ادامه رویکرد ابراهیم رئیسی را ایجاب می‌کند.»
میراث رئیسی چراغ راه آیندگان است
مجله کرادل در مطلب دیگری با عنوان «میراث رئیسی چراغ راه آیندگان است»، نوشت: «دوره سه‌ساله ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی در ایران، به‌عنوان یک قدرت پایدار منطقه‌ای، تأثیر ماندگاری در سال‌های آینده خواهد داشت. او به درک عمیقی از دیدگاه آیت‌الله خمینی در مورد ولایت فقیه که برای حکومت اسلامی حیاتی بود، دست یافت. از این رو، بر این اعتقاد بود که تبعیت کامل از مقام رهبری برای عملکرد هماهنگ نظام ضروری است. رئیسی آشکارا اقدامات و سیاست‌های خود را مرهون رهنمودهای مقام رهبری می‌دانست. این بدان معنا بود که رخوت دولت به دلیل مسائل بی‌وقفه جناحی از بین رفت. سرعت سرسام‌آوری که تهران می‌توانست برنامه هسته‌ای خود را با مقاومت در برابر فشار واشنگتن و بروکسل پیش ببرد، گواه این موضوع بود.»
تدبیر دولت رئیسی در برابر آمریکا
کرادل ادامه داد: «از منظر بلندمدت، یکی دیگر از تغییرات بزرگ در وضعیت پیرامون ایران، پذیرش ضمنی واشنگتن است که تهران می‌تواند عامل ثبات و امنیت منطقه‌ای در موقعیت سخت و دشوار غرب آسیا باشد. نیویورک‌تایمز 18 می گزارش داد که مذاکراتی بین مقامات ارشد آمریکا و ایران هفته گذشته در عمان انجام شد که اولین گفت‌وگو از این دست پس از حملات موشکی ایران و اسرائیل بود. اما گفت‌وگو با آمریکا میدان مین است. با توجه به تاریخ پرفراز و نشیب خصومت میان ایران و آمریکا، این واقعیت که آنها تحت هدایت ابراهیم رئیسی به «شرایط جدید» رسیده‌اند، میراثی سیاسی را رقم زد.»
مقاومت عقلانی و سیلی تاریخی به اسرائیل
این نشریه نوشت: «خبرگزاری نورنیوز ایران توصیف مناسبی از پیوند حیاتی راهبردهای دیپلماتیک ایران و نیازهای میدان نبرد محور مقاومت تحت نظارت رئیسی یعنی «مقاومت عقلانی» ارائه کرد. به هر حال، واقعیت ژئواستراتژیک این است که اگر امروز اسراییل احساس می‌کند سیلی خورده است، ایران مسئول آن است. رئیسی دریافت که قدرت سخت به تنهایی نمی‌تواند بحران پیش رو را حل کند و اهمیت قدرت نرم تجسم‌یافته در فرهنگ و ارزش‌های ایران را درک کرد که از طریق آن می‌توان اعتماد به وجود آورد و مخاطبان منطقه‌ای و بین‌المللی را جذب کرد. انزجار از جنگ در رویکرد رئیسی بدیهی است که به نوبه خود «قدرت نرم» ایران را تغییر داده است. رئیسی عمیقا فهمید که قدرت چیزی جز توانایی تأثیرگذاری بر دیگران برای به دست آوردن آنچه می‌خواهید نیست. مسیر مذاکرات ایران و آمریکا در عمان حتی پس از درگذشت ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و دیپلمات برجسته دوران معاصر، قابل مشاهده خواهد بود. تهران چه به‌طور مستقیم و چه غیرمستقیم به تمامی فرایندهای حیاتی منطقه متصل است».
مهار ایران دیگر ممکن نیست
کرادل در ادامه با بیان اینکه دنیس فرانسیس، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اعلام کرده است که این نهاد بین‌المللی مراسم یادبود ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان را سی‌ام ماه می برگزار خواهد کرد، گفت: «حتی آمریکا نیز متوجه شده است که مهار ایران دیگر ممکن نیست، استفاده از زور علیه آن نتیجه معکوس دارد و نادیده گرفتنش هم اشتباه است. بینش ابراهیم رئیسی در اینجا نهفته است. با پیش‌بینی اینکه منطقه برای تغییر آماده می‌شود، او روابط ایران با همسایگانش را به‌عنوان هسته اصلی دیپلماسی خود در اولویت قرار داد. جای تعجب نیست که امارات به دنبال تغییر موقعیت نیروهای آمریکایی علیه ایران در پایگاه‌های آمریکایی در خاک خود است و بحرین، یکی دیگر از سردمداران توافقنامه ابراهیم، با وجود اتهامات گذشته علیه تهران برای تحریک ناآرامی در میان جمعیت اکثریت شیعه، علاقه خود را برای عادی‌سازی روابط با ایران نشان می‌دهد.»
∎
نظر شما