یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهای تحقق تولید و ایجاد اشتغال، تربیت نیروی انسانی ماهر است. مساله‌ مهمی ‌که همواره مورد بی‌توجهی آموزش عالی و آموزش و پرورش کشور قرار گرفته است. درحالی که بار اصلی آموزش و تربیت نسل‌ جدید بر عهده این دو مرکز است و عموم دانش‌آموختگان فاقد مهارت هستند که این مساله منجر به بیکاری بسیاری از دانش‌آموختگان شده است.

البته در سال‌های اخیر، شاهد اجرای طرح‌هایی از سوی وزارت علوم از جمله طرح‌های بورس دانش و ارتباط با صنعت و... بوده‌ایم. همچنین در برنامه هفتم توسعه بر مساله‌محوری دانشگاه‌ها تاکید شده است. با این وجود، به گفته مسئولان آموزش فنی و حرفه‌ای، اصلی‌ترین مخاطبان دریافت آموزش‌های مهارتی، دانش‌آموختگان مدارس و دانشگاه‌ها هستند.

نقش وزارت آموزش و پرورش چیست؟

با توجه به تاکید بر ضرورت حفظ توازن میان رشته‌های نظری و فنی و کار و دانش، اخیرا وزارت آموزش و پرورش نیز برنامه سوق دادن دانش‌آموزان از رشته‌های نظری به رشته‌های فنی را در دستور کار قرار داده است.

به گفته معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، این وزارت به دنبال توسعه هنرستان‌ها در جوار کارخانجات و مراکز صنعتی، خدماتی و کشاورزی است. بر این اساس، در سال ۱۴۰۱ بیش از دو درصد سهم آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش در کشور افزایش یافت. سهم این آموزش‌ها به ۳۹.۵ درصد در پایه دهم رسیده و برای سال تحصیلی ۱۴۰۳ _ ۱۴۰۲، هدف‌گذاری شده تا این آمار به ۴۱.۵ درصد افزایش پیدا کند.

امین برملا، معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان ۵ اسفند ۱۴۰۲، در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به رشد ۱۵ درصدی در توسعه فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در استان، اظهار کرد: در آموزش و پرورش، توسعه هنرستان‌های جوار و وابسته مورد تاکید است و به این منظور در دو سال گذشته رشد نزدیک ۱۵ درصدی در توسعه آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کار و دانش در خوزستان داشتیم.

وی افزود: میانگین دانش‌آموزان فنی در سال ۱۴۰۱ در استان خوزستان ۳۴ درصد کل دانش‌آموزان بود و امسال ۴۳.۲۶ یعنی بیش از ۲۸ هزار و ۸۱۸ دانش‌آموز در هنرستان‌های استان ثبت‌نام شدند.

معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان گفت: در سال ۹۹ نیز ۲۹ درصد دانش‌آموزان در رشته‌های فنی تحصیل می‌کردند که این میزان در میانگین کشوری ۳۵ درصد بود یعنی ۶ درصد عقب بودیم، اما امسال این رقم در خوزستان به ۴۳.۲۶ رسیده و میانگین کشوری نیز ۴۱ است.

مهارت‌آموزی، پیش‌نیاز توسعه صنایع پایین‌دست و بالادست

علی اکبر حسینی‌محراب، استاندار خوزستان نیز در جلسه شورای اشتغال، مهارت‌آموزی را یک رکن اساسی در ایجاد اشتغال دانست و گفت: صنایع بزرگ و آموزشگاه‌های استان باید به سمت تربیت نیروی ماهر بروند و از این طریق مشکلات خود را برطرف کنند.

همچنین در این باره محمد راضی‌جلالی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان، در کارگروه توسعه مهارت‌آموزی گفت: خوزستان، جزو اولین استان‌هایی است که قرارگاه مهارت‌آموزی را راه‌اندازی کرد. در سال ۱۴۰۳، برنامه‌هایی در خصوص بحث مهارت‌آموزی در دستور کار خواهد بود و توجه به شعار سال و ماموریت‌های دانشگاه‌ها، مسئولیت را چند برابر می‌کند.

وی ادامه داد: مهارت‌آموزی، پیش‌نیاز توسعه صنایع پایین‌دست و بالادست و بسترهای خدماتی جامعه است. مهارت به گونه‌ای پایدارکننده اشتغال ایجاد شده است. بسیاری از مشاغلی که در کشور و استان شکل می‌گیرند به دلیل نداشتن مهارت و یا تجربه‌های بازآموزی نیروها، به علم روز مجهز نمی‌شوند و همگام با صنعت پیش نمی‌روند و بازار کار را از دست می‌دهند.

دانشگاه‌ها باید ماموریت‌محور شوند

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان تاکید کرد: هر دانشگاه به تناسب ماموریت و ظرفیت‌های آموزشی خود، باید ماموریتی در خصوص مهارت آموزی تعریف کند. با توجه به وجود صنایع متعدد در استان خوزستان، نه تنها مقوله آموزشی دانشگاه‌ها، بلکه مهارت‌آموزی در اولویت خواهد بود. برای اینکه صنایع طرح‌های توسعه‌ای خود را توسعه دهند و فازهای جدید تعریف کنند، طبیعتا نیاز به نیروی ماهر دارند و به این منظور صنایع باید نیازهای خود را اعلام کنند. نیروهایی که صنایع قرار است در ماه‌های آتی جذب کنند باید پیش از جذب، دوره‌های مهارتی را در مراکز جوار، مراکز فنی و حرفه‌ای و دانشگاه‌ها بگذرانند تا متناسب با نیاز صنعت، نیروی با مهارت جذب شود.

به گزارش ایسنا، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، سازمانی وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که از ادغام سه نهاد آموزشی در سال ۵۹ تشکیل شد. هدف از تشکیل این نهاد ارائه آموزش‌های فنی و مهارتی برای ۱۹ گروه هدف از جمله بیکاران جویای کار، دانش آموزان و دانش‌آموختگان است. بر این اساس یکی از اصلی‌ترین رویکردهای این سازمان مهارت آموزی دانش‌آموختگان است.   

رشد ۲۰ درصدی اجرای آموزش‌های مهارتی در خوزستان

در این زمینه شهرام ملایی‌هزاروندی مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خوزستان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: خوشبختانه مجموعه استانداری، توجه ویژه‌ای به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای داشته است. اطلس نیازهای استان در حال تدوین است که بر این اساس، آموزش‌ها باید برنامه‌محور و معطوف به ایجاد اشتغال شود.

وی ادامه داد: در حال احصاء نیاز بنگاه‌های اقتصادی هستیم تا بر این اساس، نیروی کار مورد نیاز و ماهر تربیت شود.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خوزستان گفت: این دولت، برای اشتغال و مهارت‌آموزی دانشجویان و دانش‌آموزان اقدامات خوبی انجام داد. مشاوره شغلی برای دانشجویان ارائه می‌شود تا خلاء میان دانشگاه و صنایع، به وسیله مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای پوشش داده شود.

ملایی‌هزاروندی با اشاره به رشد ۲۰ درصدی اجرای آموزش‌های مهارتی در خوزستان یادآور شد: این آموزش‌ها در راستای تربیت نیروی انسانی کارآمد و متخصص در ۱۹ گروه هدف مهارتی با هدف توسعه اشتغال و کاهش بیکاری به میزان ۲۱ میلیون و ۱۳ هزار و ۹۰۵ نفرساعت در دو بخش دولتی و غیردولتی اجرا شد که این میزان آموزش نسبت به تعهد سال گذشته ۲۰ درصد رشد داشته است.

وی ادامه داد: در سال گذشته ۶۲ هزار و ۹۵۲ نفردوره برابر با ۸ میلیون و ۹۸ هزار و ۸۵۲ نفرساعت آموزش دولتی ارائه شده است و در این مدت ۶۲ هزار و۱۲۱ نفردوره به میزان ۱۲ میلیون و ۹۱۵ هزار و ۷۳ نفرساعت آموزش غیردولتی توسط آموزشگاه‌های آزاد ارائه شده است.  

ساختار کمیت‌گرایی دانشگاه

سیدمرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در این خصوص به ایسنا گفت: دانشگاه به جز در رشته مهندسی، وظیفه در قبال ایجاد اشتغال و مهارت‌آموزی ندارد اما دانشگاه‌ها تا این حد نه توان دارند و نه به این سمت حرکت کرده‌اند تا نیروی آماده ورود به بازار کار تربیت کنند.

وی در خصوص راه‌اندازی رشته‌های جدید با پیوست اشتغال عنوان کرد: تغییر چندانی با بخشنامه و... نخواهیم داشت چون ساختار دانشگاه به سمت کمیت‌گرایی و نه کیفیت، پیش رفته است. با محدودیتی که برای جذب اساتید به ویژه در دانشگاه‌های درجه ۲ و ۳ قائل می‌شوند، اساتید جذب شده کیفیت لازم را ندارند.

افقه عنوان کرد: در حال حاضر، عموم شرکت‌های بزرگ و دولتی برای جذب نیرو، دوره‌های کارآموزی برگزار می‌کنند در این میان شرکت‌های کوچک و یا بخش خصوصی توان انجام این کار را ندارند.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: هر اقدام وزارت علوم در توانمندسازی دانشجویان و پرداختن به جنبه‌های فنی و مهاتی، علاوه بر آموزش مبانی تئوری، می‌تواند مفید باشد اما خوش‌بین نیستم که بخشنامه‌ها با وجود این شرایط و این دانشگاه‌ها، بتواند موثر باشد.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های ما از دانشگاه‌های نسل جدید در جهان خیلی عقب هستند. باید دانشجو و استاد به کشورهای دیگر اعزام شوند تا با علم روز و مبانی نو آشنا شوند. به دلایل اقتصادی فرصت زیادی برای به روز شدن دانشگاه‌ها نیست اما می‌توان با ارائه فرصت مطالعاتی برای اساتید و دانشجویان، به سمت و سوی دانشگاه‌های نسل نو پیش رفت. اگر بخواهیم فاصله ما با دیگر کشورها کمتر شود باید فرصت‌های مطالعاتی ایجاد شود.

در حال حاضر در بسیاری از کشورها افراد جویای کار پیش از تحصیل در دانشگاه‌ها، دوره‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای را طی می‌کنند زیرا آموزش‌های مهارتی بستر ورود آن‌ها به بازار کار را فراهم می‌کند. نگاه به نظام طبقه‌بندی مشاغل در کشورهای پیشرفته نیز نشان می‌دهد که در فهرست شرایط موردنیاز برای احراز بسیاری از شغل‌های تخصصی، مهارت عمومی و تخصصی بیش از مدرک تحصیلی موردنیاز است.

کارشناسان نیز آموزش‌های مهارتی را تکمیل‌کننده ‌آموزش‌های نظری دانسته و معتقدند که افراد باید از دوران ابتدایی با مقوله مهارت و کسب و کار آشنا شوند. بی تردید سرمایه‌گذاری در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای ارزشمند است زیرا نیروی انسانی ماهر موجب رونق بازار کار و رشد و توسعه اقتصادی می‌شود.

به گزارش ایسنا، با توجه به تغییرات سریع در دنیای پیرامون، ضرورت مهارت‌آموزی در آموزش‌ عالی و آموزش و پرورش، برای تربیت نیروی کار ماهر برکسی پوشیده نیست. بنابراین می‌طلبد که در سطح کلان و در برنامه‌های توسعه، توانمندسازی نیروی کار در اولویت قرار گیرد.

گزارش از: فاطمه سعدیان - خبرنگار ایسنا

انتهای پیام