12:08
جنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ معاصر کشورمان همواره مورد توجهبسیاری از هنرمندان در رشته‌های گوناگون بوده و هنرمندان تئاتر نیز آثار متعددی را دراین زمینه خلق و اجرا کرده‌اند که بخشی از آنها جزو درخشان‌ترین آثار نمایشی ما بهشمار می‌آیند.
به گزارش ایسنا، برای یک هنرمند تئاتر که همواره در کنار ارزش‌های انسانی بهویژگی‌های دراماتیک موقعیت‌ها نیز توجه دارد، واقعه «جنگ» آبشخوری غنی است واین چنین است که هنرمندان تئاتر کشورمان طی دهه‌های متمادی کوشیده‌اند بهزوایای گوناگونی از جنگ و انسان‌هایی که در آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم حضورداشته‌اند، بپردازند.
در این بین هنرمندانی مانند محمد چرم‌شیر، محمد رضایی راد، محمد رحمانیان، چیستا یثربی و … از جمله نویسندگانی هستند که در برخی از آثارشان به جنگ و پیامدهای آن بر زندگی نوع بشر توجه داشته‌اند.
اما هنرمندانی مانند علیرضا نادری و حمید آذرنگ از جمله چهره‌هایی هستند که به واسطه حضور مستقیم در جنگ، بیشترین پرداخت را به این موضوع داشته‌اند. آنان گاه مستقیما به حوادث جنگ توجه داشته‌اند و گاه نیز به پیامدهای این واقعه بر زندگی اقشار گوناگون نگریسته‌اند.
در این گزارش که به انگیزه سالروز آزادسازی خرمشهر نوشته می‌شود، برخی ازنمایش‌هایی را مرور می‌کنیم که مستقیما به موضوع مقاومت خرمشهر و شرایط افرادحاضر در این شهر پرداخته‌اند. البته قطعا نمایش‌های بیشتری درباره این موضوع اجراشده‌اند.
در یکی دو دهه اخیر هنرمندانی مانند امیر دژاکام، حسین مسافر آستانه، بهاره رهنما،ایوب آقاخانی، مریم منصوری و … از جمله چهره‌هایی هستند که با اجرای تئاتر بهموضوع خرمشهر در زمان جنگ توجه داشته‌اند.
نمایش «غبار»
هرچند در دهه‌های گذشته کمتر به موقعیت‌های دشوار زنان در دل جنگ پرداختهمی‌شد، اما از یکی دو دهه گذشته، این موضوع تا حدودی مورد توجه قرار گرفته استو بهاره رهنما و مریم منصوری دو نویسنده و کارگردانی هستند که به وضعیت زنان درجنگ توجه داشته‌اند.
رهنما که در سال‌های دورتر علاقه‌مندی خود را به نوشتن و کارگردانی نیز در کنار بازیگری نشان داده، با اجرای نمایش «غبار» یکی از معدود زنانی است که به موقعیت زنان در روزهای دشوار خرمشهر پرداخته است.
او این نمایش را اوایل دهه ۹۰ در مجموعه تئاتر شهر اجرا کرد. نمایش «غبار» دربارهسه زن است که در روزهای پایانی مقاومت خرمشهر، درمقابل اجبار برای خروج از شهر،به دلایلی از ترک شهر امتناع می‌کنند و هر یک از آنان برای ماندن خود در شهر دلایلیدارند …
نسیم ادبی، الهام پاوه نژاد و سپیده گلچین بازیگران این نمایش بودند.
نمایش «آمده بودیم اینجا بمیریم»
نمایش «آمده بودیم اینجا بمیریم» به نویسندگی و کارگردانی مریم منصوری جزو جدیدترین آثاری است که درباره خرمشهر نوشته و اجرا شده است.
این نمایش خرداد سال ۱۴۰۰ در تماشاخانه سرو به صحنه رفت و داستان آن درباره یکخانواده خرمشهری است که دو تن از فرزندان انان به دلایل گوناگونی در جنگمفقودالاثر می‌شوند و پس از پایان جنگ به اصرار مادر خانواده به خرمشهر برمی‌گردندتا شاید نشانی از فرزندان گمشده خود بیابند.
حسین مسافر آستانه که نمایش‌های مختلفی را با موضوعات دینی و دفاع مقدس اجرا کرده، با اجرای نمایش «برگشتن»، به موضوع خرمشهر پرداخته است.
این نمایش که متن آن نوشته خیرالله تقیانی‌پور است، اثری اجتماعی است که به شرایطو وضعیت غم‌انگیز خرمشهر پس از جنگ می‌پردازد که همچنان شرایط دشواری دارد وزخم‌های آن التیام پیدا نکرده است و البته این نمایش تلاش می کند قضاوت مستقیمینداشته باشد.
این نمایش که جزو آثار نسبتا جدید مسافر به شمار می‌آید، سال ۹۸ در مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت.
نمایش «برگشتن»
«هفت عصر، هفتم پاییز» به نویسندگی و کارگردانی ایوب آقاخانی دیگر اثر نمایشی است که به موضوع آزادسازی خرمشهر توجه داشت.
آقاخانی که با نگارش نمایشنامه‌های «کابوس شب نیمه آذر» و «تکه‌های سنگینسرب» به شهید احمد کشوری و مصطفی چمران به عنوان دو تن از قهرمانان جنگادای دین کرده، با نمایش «هفت عصر، هفتم پاییز»، شخصیت محمد جهان آرا را کهبه عنوان نماد آزادسازی خرمشهر به شمار می‌آید، دستمایه قرار داده است.
نمایش او همچون دو نمایش دیگر این تریلوژی، شخصیت‌محور است و متن آن برنامه‌های شهید جهان آرا به همسرش نوشته شده و البته در کنار این، قصه یکی ازهمرزمان شهید جهان آرا به طور موازی روایت می‌شود.
این نمایش سال ۹۶ روی صحنه رفت و شخصیت اصلی آن غلامعلی، یکی از همرزمانمحمد جهان آرا و یکی از مسافران هواپیمایی بود که محمد جهان آرا نیز در آن حضورداشت و در راه پرواز به تهران سقوط کرد. غلامعلی که از آن سقوط جان سالم به دربرد، نمی‌تواند خاطرات نبرد در خرمشهر تحت فرمان جهان آرا و از دست دادن او درسقوط هواپیما را فراموش کند.
ایوب آقاخانی البته به جز این نمایش متن دیگری هم درباره خرمشهر نوشته که با کارگردانی امیر دژاکام روی صحنه رفته است.
نمایش «هفت عصر، هفتم پاییز»
نمایشنامه «آسمان و زمین» به نویسندگی ایوب آقاخانی و کارگردانی امیر دژاکام سال۸۷ در جشنواره مقاومت تولید و اجرا شد.
این نمایش به شرایط نیروهای مقاومت خرمشهر در واپسین روزهای اشغال این شهرمی‌پردازد و داستان آن درباره مجروح شدن رزمنده‌ای است که در آخرین دقایق فتحخرمشهر زمین‌گیر شده و سربازان فراری عراقی جسم او و همراهانش را روی مین‌هایجهنده قرار داده‌اند.
این نمایش با بازی سیروس کهوری نژاد، یوسف صیادی، شهین علیزاده، الهامجعفرنژاد، حمید فلاحی، مرتضی آقاحسینی، عباس صفا، انوش معظمی، محمدگلپایگانی، رضا گلپایگانی و حامد اویسی اجرا شد.
نمایش «جهشه»
مرتضی شاه کرم که دیگر نویسنده‌ای است که به جنگ نیز توجه دارد، با نگارش نمایشنامه «جهشه» به موضوع خرمشهر توجه داشته است.
نمایشنامه او درباره خانواده‌ای است که در یکی از محله‌های خرمشهر در زمان جنگزندگی می‌کنند و سعی دارند شهر را با یک وانت به نام «جهشه» ترک کنند. این وانتمتعلق به فردی است که به مشهد رفته است و آنها منتظرند که او برگردد و با وانتخود آنها را از شهر خارج کند و …
نمایش «جهشه» سال ۹۵ با کارگردانی علی برجی در تماشاخانه سرو که ویژه اجراینمایش‌های دفاع مقدس تعریف شده بود، روی صحنه رفت.