علاوه بر شوک «طوفان‌الاقصی» و ضربه کاری حماس به هیمنه اطلاعاتی و امنیتی رژیم اسرائیل و پایان افسانه «بازدارندگی»، ثمره ماه‌ها کشتار بی‌وقفه با ده‌هاهزار تُن بمب از سوی نتانیاهو کابینه جنگی‌اش هر چیزی بود جز «نابودی حماس» و «آزادی اسرا» که هر دو به عنوان اهداف ابتدایی جنگ اعلام شده بود. حماس همچنان به قوت خودش باقی است و هرازچندگاهی خبر کشته‌شدن یک یا تعدادی از اسرای اسرائیلی براثر آتشبار صهیونیست‌ها منتشر می‌شود. 

نتانیاهو امروز از یک طرف تحت فشار افکار عمومی جهانی قرار دارد که خشمگین‌تر از هفت دهه گذشته به او و جنایت‌های جنگی‌اش می‌نگرد و از سوی دیگر با غیظ و غضب شهروندانی روبه‌روست که ناکامی او در آزادی اسرا را در خیابان‌ها فریاد می‌کشند. رویای عادی‌سازی روابط با کشور‌های منطقه هم از همیشه دورتر است. تنها پاسخ به این سوال که چرا با تمام این اوصاف نزاع نظامی ادامه دارد، تمایل نتانیاهو به ادامه جنگ است؛ اما چرا؟!

جنگ غزه، موافقان و مخالفانی دارد که به یک‌اندازه جدی و مصمم هستند، اما هر دو طیف روی یک پیش‌بینی اتفاق نظر دارند، اینکه پایان جنگ یک معنی بیشتر نخواهد داشت؛ حذف «بنیامین نتانیاهو» از صحنۀ سیاسی رژیم.

هم‌پیمان‌های رادیکال و رقیب محبوب!

«بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی علاوه بر کارنامۀ ضعیف خود از دو سوی دیگر نیز تحت فشار قرار دارد که هر یک او را به این نتیجه رسانده که فعلاً ادامه جنگ بهترین گزینه است. معضل اول، متحدان مذهبی و راست افراطی او در ائتلاف اخیرش است که به دلایل ایدئولوژیک به هیچ نوع مصالحه‌ای با حماس رضایت نمی‌دهند. «ایتامار بن گویر»، وزیر امنیت داخلی و «بزالل اسموتریچ»، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی که از این طیف فکری هستند، تهدید کردند که دولت را در صورت هرگونه معامله «بی‌پروا» با حماس ترک خواهند کرد.

حزب صهیونیسم مذهبیِ بزالل اسموتریچ ۱۴ کرسی در کنست دارد؛ به این معنی که اگر او و اعضای حزبش از ائتلاف نتانیاهو خارج شوند، به‌راحتی می‌تواند اکثریت ۶۴ عضوی فعلی نخست‌وزیر را سرنگون کند.

خطر دیگری که نتانیاهو را تهدید می‌کند، محبوبیت رو به افزایش رقیب او «بنی گانتز» است. بنی گانتز و حزب راست میانه‌گرای وحدت ملی او به عنوان بخشی از کابینه جنگ اضطراری به دولت افراطی ملی‌گرا و مذهبی نتانیاهو پیوستند. از زمان جنگ، محبوبیت گانتز افزایش یافته است و طرفدارانش او را به‌عنوان نخست‌وزیر بعدی معرفی می‌کنند و بسیاری از اعضای حزب از او می‌خواهند که کابینۀ جنگی نتانیاهو را ترک کند. ضرب‌الاجل گانتز برای خروج از دولت نتانیاهو تا میانه خردادماه در این چارچوب قابل درکک است.

بر اساس نظرسنجی فوریه، حزب «وحدت ملی گانتز» ۳۷ کرسی و حزب لیکود نتانیاهو تنها ۱۸ کرسی به دست آورد. گانتز همچنین برای دیدار با مقامات ارشد دولت جو بایدن - بدون هماهنگی دیدار خود با نتانیاهو به کاخ سفید نیز رفت که به‌اندازه کافی برای نتانیاهو هشداردهنده بود. پیش‌بینی می‌شود تا زمانی که آتش‌بسی وجود ندارد، گانتز در کابینۀ جنگ بماند، اما پس از پایان جنگ دلیلی برای این امر وجود ندارد و احتمالاً گانتز با کارت محبوبیت خود بازی کند. به همین دلیل «انتخابات زودهنگام»، کلیدواژه‌ای است که نتانیاهو از آن وحشت دارد و برای فرار از آن مدعی شده که این موضوع خواسته و مطلوب حماس و حزب‌الله است.

بقا آسان نخواهد بود. محبوبیت نتانیاهو از ۷ اکتبر بسیار کاهش یافته است. یک نظرسنجی در ژانویه نشان داد که تنها ۱۵ درصد از رای‌دهندگان خواهان ماندن او در نخست‌وزیری پس از پایان جنگ هستند و اکثریت قریب به اتفاق یعنی ۷۱ درصد خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام هستند. به این ترتیب استمرار جنگ به معنای توقف تغییراتی است که نتیجه آن حذف نتانیاهوست.

توسل به جنگ خارجی برای انحراف افکار عمومی از مشکلات داخلی، راهکار آشنایی است که حکومت‌ها گاهی به آن دست می‌زنند، اما توسل به جنگ برای تعویق شکست سیاسی، هزینه‌های سنگینی دارد که نتانیاهو به اسرائیلی‌ها تحمیل می‌کند. با این حال ماجرا تنها مربوط به پایان حیات سیاسی نیست. نتانیاهو انگیزه‌های دیگری نیز برای ادامۀ جنگ دارد؛ از جمله فرار از زندان!

فرار از زندان

محاکمه بنیامین نتانیاهو پس از تحقیقات در مورد اتهامات رشوه‌خواری، تقلب و نقض اعتماد توسط وی و متحدان سیاسی نزدیکش در دوره چهارم و پنجم نخست وزیری او آغاز شد. پلیس رژیم اسرائیل دسامبر ۲۰۱۶ تحقیقات درباره بی‌بی را آغاز و متعاقباً علیه او کیفرخواست صادر کرد. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹، نتانیاهو رسماً به دلیل نقض اعتماد، دریافت رشوه و کلاهبرداری متهم شد. محاکمۀ نتانیاهو در دادگاه منطقه اورشلیم از ۲۴ مه ۲۰۲۰ آغاز شد و هنوز به اتمام نرسیده است. اما ادامۀ جنگ چگونه می‌تواند مشکلات نتانیاهو را برای او حل کند؟

طرح بحث برانگیز اصلاحات قضایی که نتانیاهو آن را پیش از آغاز جنگ دنبال می‌کرد، بر آیندۀ سیاسی او تاثیرگذار خواهد بود. این طرح در حال حاضر پس از فشار‌های شدید عمومی متوقف شده است، اما نتانیاهو می‌تواند دادستان کل فعلی را برکنار و کسی را منصوب کند که بتواند اتهامات علیه او را رد کند. او همچنین می‌تواند در انتصاب قضاتی که به درخواست تجدیدنظر رسیدگی می‌کنند، دخالت کند و به این ترتیب، می‌تواند از محکومیت فرار کرده یا محاکمه‌اش را به طور کامل لغو کند و همۀ این‌ها در گرو ماندن نتنیاهو در راس قدرت است.

سناریو‌های نجات نتانیاهو

بعید است با گذشت ۸ ماه دیگر حتی خود نتانیاهو به حذف حماس به عنوان یک گزینۀ عملی فکر کند؛ آنچه که نخست‌وزیر رژیم اسرائیل از تداوم نزاع دنبال انتظار دارد، احتمالا در چند عرصه دنبال می‌شود؛ اول استمرار جنگ تا زمانی که او بتواند دست‌آوردی داشته باشد و خیالش از سوی هم‍پیمانان رادیکالش کمی راحت شود.

نتانیاهو ممکن است بخواهد جنگ را تا انتخابات نوامبر امریکا ادامه دهد تا شاید «دونالد ترامپ» که تمایل بیشتری برای حمایت از طرح‌های تندرو راست‌گرا‌ها برای الحاق کرانۀ باختری اشغالی و کنترل نظامی نامحدود رژیم اسرائیل بر غزه دارد، به کاخ سفید بازگردد.

سوم با توجه به اینکه اکثر کشور‌های عربی هیچ اقدام جدی علیه رژیم اسرائیل انجام نداده‌اند و حتی برخی در شرایط فعلی پالس‌هایی برای عادی‌سازی روابط نیز فرستاده‌اند، طولانی‌شدن جنگ می‌تواند کارت بازی بالقوه‌ای برای نتانیاهو باشد؛ مخصوصاً عادی‌سازی روابط با ریاض که برای هر رهبر اسرائیلی‌ای تحفه دندان‌گیری است.

البته برخی از خواسته‌های نتانیاهو باهم تزاحم هم دارند؛ به‌عنوان مثال با طولانی‌شدن جنگ هم‌پیمانان رادیکال ائتلاف راضی می‌شوند، اما مدت زمان اسارت اسرا هم به همان میزان طولانی‌تر شده و بر شدت نفرت افکار عمومی ساکنان اراضی اشغالی از نتانیاهو افزوده می‌شود یا با اقداماتی نظیر گسترده‌شدن حملات به رفح نتانیاهو عملاً عادی‌سازی با ریاض را در خطر می‌اندازد. بر همین اساس باید منتظر ماند و دید کدام یک از این پارامتر‌ها در طول زمان بر دیگری پیشی می‌گیرد؛ اما هرچه هست اوضاع برای بی‌بی اصلاً مناسب نیست! 

منبع: نورنیوز