بسیاری از مردم هنوز مستاجر هستند و به دلایل مختلف، خواسته یا ناخواسته، خانه‌ای از خود ندارند و در ملک دیگران زندگی می‌کنند. خیلی‌ها نیز صاحب بیش از یک خانه هستند و ملک خود را به دیگران برای زندگی به شکل موقت واگذار کرده یا در واقع اجاره داده‌اند. این شرایط دو طرف ماجرا را به لحاظ حقوقی در وضعیت مالک (موجر) و مستاجر قرار می‌دهد. در چنین شرایطی اطلاع حداقلی از قوانین می‌تواند تا حدود زیادی از بروز مشکلات احتمالی و پایمال شدن حق و حقوق افراد جلوگیری کند. در ادامه برخی از ابتدایی‌ترین قوانین مربوط به رابطه مالک و مستاجر را مرور می‌کنیم.

مسئولیت موجر در قبال مستاجر
موجر باید طبق قانون مالک و مستاجر، عین مستاجره را در وضعیتی قرار دهد که مستاجر بتواند استفاده مقرر را از آن انجام دهد. صاحبخانه در حین قرارداد نمی‌تواند، تغییراتی را ایجاد کند که مانع استفاده مستاجر شود. حتی نمی‌تواند شرایط مستاجر را دشوار کند. به بیان دیگر تمام تعمیرات و مخارجی که برای انتفاع مستاجر در عین مستاجره لازم است باید قبل از قرارداد انجام شود.

مسئولیت مستاجر در قبال موجر
مستاجر باید مبلغ اجاره مشخص شده در قرارداد را با توجه به موعد سررسید مشخص شده در قرارداد و اجاره‌نامه پرداخت کند. همچنین مستاجر باید در استفاده عین مستاجره رعایت متعارف را انجام دهد و آسیبی به ملک وارد نکند. در غیر این صورت باید هزینه‌های انجام شده را پرداخت کند. اگر مستاجر بدون اجازه موجر در عین مستاجره تعمیراتی انجام دهد در صورتی می‌تواند از موجر طلب پرداخت هزینه‌های را داشته ‌باشد که ضمن عقد اجاره، این موضوع مورد توافق قرار گرفته‌ باشد.

شرایط فسخ  قرارداد و تخلیه ملک
هنگامی‌ می‌توان از قانون تخلیه استفاده کرد که چندین شرایط به وجود آمده‌ باشند. مهم‌ترینِ این موارد عبارتند از:
1- بیش از سه ماه از پرداخت اجاره‌بهای مستاجر گذشته باشد و هیچ مبلغی به موجر پرداخت نشده باشد. 2- مستاجر از ملک مورد اجاره استفاده غیرمشروع داشته باشد. 3- مستاجر مورد اجاره شده را به شخص دیگری منتقل کند. 4- با اتمام قرارداد بین مستاجر و موجر، همچنان مستاجر در ملک باشد.

مراحل تقاضای صدور حکم تخلیه
1- مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تقاضای صدور دستور تخلیه از شورای حل اختلاف. 2- مراجعه حضوری به شورای حل اختلاف جهت تکمیل مدارک. 3- پیگیری ابلاغ دستور تخلیه به مستاجر. 4- در صورت عدم تخلیه در مهلت مقرر پیگیری ارسال پرونده به اجرای احکام. 5- پیگیری اجرای حکم و در صورت استمهال یا اعتراض ارائه پاسخ و دفاع. 6- پرداخت مبلغ ودیعه یا قرض‌الحسنه به حساب صندوق دادگستری. 7- تقدیم دادخواست مطالبه اجور معوقه یا ضرر و زیان پس از صدور دستور تخلیه توسط مالک.