الهام مصدقی راد-روزنامه‌نگار

چرای بی‌رویه دام یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای طبیعت ایران است. دام‌ها با حضور در دشت‌ها، ‌جنگل‌ها و مناطق مختلف به‌گونه‌های گیاهی آن مناطق آسیب رسانده، آنها را از بین می‌برند و یا زیر سم‌های خود لگدمال می‌کنند. این اتفاق نه تنها باعث کاهش گونه‌های گیاهی می‌شود که خاک منطقه را نیز در معرض خطر فرسایش قرار می‌دهد. گیاهان و ریشه‌های آنها محافظان خوبی برای نگهداشت خاک در برابر آب و باد بوده و همچنین امکان نفوذ آب باران به داخل خاک را افزایش می‌دهند؛ موضوعی که از بروز سیل جلوگیری کرده و از فرسایش خاک نیز می‌کاهد. حالا ،اما ظاهرا چرای لاکچری دام‌ها در مناطق و چشم‌اندازهای بکر و زیبای ایران رواج یافته است و همین چند روز قبل بود که تصویر چرای دام در میان لاله‌های واژگون بحث‌برانگیز شد. به جز چشم‌اندازهای زیبای جنگل‌ها و دشت‌های کشور، البته حریم و عرصه برخی آثار ملی و ثبت جهانی شده ایران هم تبدیل به چراگاه شده است. همشهری در این گزارش نگاهی به مناطق بکر طبیعی و میراث ملی و جهانی ایران انداخته است که در برخی مقاطع سال به چراگاه دام تبدیل می‌شوند.

پارک ملی توران

پارک ملی و منطقه حفاظت شده توران در مرز گلستان و ‌سمنان یک میلیون و 500هزار هکتار وسعت دارد. این پارک بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران است. چرای دام در چشم‌اندازهای طبیعی آن وجود دارد و 100هزار رأس دام سبک در 169آغل ‌این پارک نگهداری می‌شود.

جنگل‌های زاگرس

9استان زاگرسی کشور 40درصد جنگل‌های ایران را دارند و ۷۰ درصد پوشش گیاهی از ‌بلوط است. در زاگرس ۳۶ میلیون رأس دام وجود دارد.‌ ظرفیت چرای دام منطقه ۱۶ میلیون رأس است. زاگرس ویژگی‌های طبیعی بسیار بکر و جذاب دارد که پای دام به این مناطق هم باز شده است.

دشت لار
پارک ملی لار یکی از مناطق حفاظت شده کشور و دارای اکوسیستمی کوهستانی است. این منطقه سرسبز در البرز مرکزی و مرز میان استان تهران و مازندران واقع شده است.سال ۱۳۵۴در حدود ۷۳۵۰۰ هکتار آن پارک ملی و سال ۱۳۷۰ هم به منطقه حفاظت شده تبدیل شد. دشت لار یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی ایران است که به‌دلیل چرای بی‌رویه و بالاتر از ظرفیت دام در حال تخریب است.

دشت لاله‌های واژگون

دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ بزرگ‌ترین رویشگاه لاله واژگون جهان است که ۳۶۰۰ هکتار وسعت دارد. بخشی از این منطقه به‌عنوان اثر طبیعی ملی تحت حفاظت قرار دارد و یکی از ۲۰ اثر طبیعی ملی ایران است. لاله واژگون اواسط فروردین‌ به گل می‌نشیند و تا اواخر اردیبهشت گل‌های خود را حفظ می‌کند. در این مدت هر هفته هزاران نفر از این مکان بازدید می‌کنند. حضور گردشگران، چیده شدن لاله‌ها و چرای دام عامل تهدید و انقراض لاله واژگون است.

ییلاقات فیلبند

روستای فیلبند در غرب شهرستان بابل یکی از مرتفع‌ترین روستاهای ییلاقی استان مازندران و از گیاهان دارویی خاص برخوردار است. علاوه بر برداشت‌کنندگان گیاهان دارویی، چرای دام هم در این منطقه صورت می‌گیرد که منجر به تهدید گونه‌های گیاهی موجود در این محدوده و فرسایش خاک شده است.

جنگل‌های هیرکانی

جنگل هیرکانی در شمال رشته کوه البرز سال 98در فهرست میراث جهانی ثبت شد. 10درصد وسعت جنگل‌های هیرکانی ‌منطقه حفاظت شده است، اما چرای بی‌رویه و حضور گسترده دام از مهم‌ترین مشکلات جنگل جهانی ایران است. جنگل ابر در شاهرود به‌عنوان یکی از بی‌نظیرترین چشم‌اندازهای طبیعی جهان بخشی از جنگل هیرکانی است که چرای دام در آن انجام می‌شود.