سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ نشست «بررسی چالش‌های روایت داستان مقاومت برای مخاطب نوجوان» با حضور نرگس فرجاد امین، نویسنده و دبیر بخش رمان و داستان انتشارات خط مقدم و مسعود امیرخانی، دبیر بخش کودک و نوجوان خط مقدم سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران دفاع مقدس سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی برگزار شد.

نرگس فرجاد امین گفت: اگر خط مقدم در مجموعه آثار تولیدی خود طبقه کودک و نوجوان را نداشت مطمئناً در این فضا کمبود داشتیم پس نشر خط مقدم چون می خواهد مقاومت را روایت کند نیاز دارد رده‌های سنی مختلف را در نظر بگیرد.

او با اشاره به تفاوت تولیدات داستانی و روایت آنها گفت: پرداختن به ابعاد انسانی مهم ترین تفاوت است رمان هایی مورد توجه قرار گرفتند که به قلب انسان ها نفوذ کردند، علاوه بر آن مردم اقلیم های مختلف و بحث عقیدتی هم اضافه می شود، زمانیکه نویسنده می خواهد داستان مذهبی بنویسد در دام شعارزدگی می‌افتد یا منتقدانی که از او گاف می‌گیرند.

نرگس فرجاد امین در ادامه درباره مخاطب نوجوان گفت: مخاطب نوجوان را اگر پای داستان‌های تخیلی و مستند بنشانید مسلماً داستان تخیلی را انتخاب می‌کند؛ خط مقدم هم با این پیش فرض پیش می‌رود مثال بارز آن جان کرستل نویسنده‌ای که در فضای فانتزی سعی کرده واقعیت‌ها را تلفیق کند در کتاب شهریار آینده پایان عجیبی گذاشته است چون مخاطب را امیدوار نمی‌کند بلکه به طور ملموس با واقعیت آشنا می‌کند.

وی افزود: نوشتن برای مخاطب کودک ونوجوان در عین آسانی سخت است، وقتی برای کودک و نوجوان می‌نویسید نباید ساده باشید در عین اینکه نثر باید ساده باشد. نوشتن برای کودک و نوجوان مجموعه‌ای از تخصص‌ها است قالب هنر برای کودک ونوجوان جذاب است اما داستانی آن باید بیشتر باشد.

دبیر بخش رمان و داستان انتشارات خط مقدم در پاسخ به این سوال که برای فضای نوجوان و کودک چقدر باید سانسور صورت گیرد توضیح داد: وقتی سوژه را نویسنده انتخاب می‌کند همه چیز را در اختیارش می‌گذاریم تا به برش‌های واقعی در داستانش برسد. اگر خط قرمزی وجود داشته باشد کارشناسان تذکر می‌دهند، اما تاکنون پیش نیامده چون چارچوب درستی در ذهن نویسندگان است در بحث مخاطب نوجوان هم موضوعات خاصی مثل ماجرای جنگ سوریه و زنان ایزدی چون باعث بهم ریختن فضای ذهن آنها می‌شود و مناسب آنها نیست جز خط قرمز محسوب می‌شود، اما خوشبختانه تا به این لحظه از لحاظ موضوعات به مشکل سانسور بر نخوردیم.

جنگ سوژه دشوار خلق اثر برای کودک

مسعود امیرخانی افزود: قطعاً وقتی بخش‌های مختلف یک نشر می‌خواهد تکامل پیدا کند باید حوزه‌های مختلف را در برنامه خود ببیند؛ انتشارات خط مقدم اثرگذار است و با گروه‌های کارشناسی که تشکیل داده، چالش‌ها را رصد کرده و در جلسات مختلف درباره آن بحث شده، در حوزه کودک، بزرگسال و جوان طرحی ریخته و انجام داده است.

او ادامه داد: اگر نگاه کنید بخش مهمی از آثار کشورهای مختلف به جنگ پرداخته شده است چون آنها اهداف و تعاریف مختلفی دارند که می‌تواند برای نوجوانان اثرگذار باشد با توجه به این موضوع ما قرار گذاشتیم واحدی به نام قمقمه برای کودکان و نوجوانان شکل بگیرد.

دبیر بخش کودک و نوجوان خط مقدم در باره فرآیند آفرینش و رسیدن به سوژه توضیح داد: بحث اثرآفرینی خیلی در انتشارات خط مقدم تفاوتی ندارد، چون رویکرد خاص در هر گروه وجود دارد که در دفتر انتشارات طرح‌ریزی و در جلسات مختلف درباره آن طرح بحث می‌شود. قرار شد که زندگی‌نامه‌ای درباره فرماندهان شهید بنویسیم که در بخش اول ساختار کار چه نویسندگانی برای نوشتن باشند و از چه نگاهی به آن توجه شود. اینها همه بحث‌هایی است بر این اساس این کار را برای مخاطب دوم و سوم ابتدایی و به صورت مستند می‌خواهیم انجام دهیم؛ مرحله بعد انتخاب سوژه‌هایی بود که باید در باره آنها نوشته می‌شد در بخش مستندنگاری هم فهرستی از فرماندهان بزرگ شهید را فهرست کردیم.

مسعود امیرخانی گفت: این فرآیند از یک منظر کارشناسی می‌آید، این‌طور نیست که فی‌البداهه مدیر انتشارات از ما بخواهد ما از ابتدای ۱۴۰۰ کار را شروع کردیم یک سال با چراخ خاموش بحث شد تا به الان که طرح‌ریزی کردیم و کار پیش می‌رود.

او با اشاره به بخش تربیتی کودک و نوجوان عنوان کرد: ما در دفتر کودک ونوجوان بخشی به عنوان تربیتی نداریم، چون وقتی درباره نویسنده و سوژه صحبت می‌کنیم مسائل تربیتی برای مخاطب نوجوان مورد بررسی قرار می‌گیرد و نویسنده‌ای که انتخاب می‌کنیم کسی است که سال‌ها اثر خلق کرده و تجربه زیادی در تولید آثار داشته است، وقتی می خواهیم برای مخاطب کودک ونوجوان از جنگ بنویسیم کارمان سخت‌تر می‌شود پس در این انتخاب‌ها سعی می‌کنیم افرادی انتخاب شوند که موفق هستند، آثاری را خلق کردند که توانسته مخاطب کودک ونوجوان را جذب کند پس درباره موضوع جنگ هم همین اتفاق می‌افتد.

دبیر بخش کودک و نوجوان خط مقدم افزود: این بحث بیشتر درباره کودکان است عده‌ای معتقدند خشونت جنگ و چهره زشت آنکه در جنگ رخ می‌دهد برای کودکان سخت است، اما با وجود این نظرات آثار مختلفی درباره ادبیات کودک ونوجوان منتشر می‌شود برای این کار پرداختن به طبعات جنگ، حواشی، موضوعات خانواده و چیزهای مختلف می‌تواند دخیل شود، برای مثال یکی از نویسندگان انگلیسی ماجرای یک اسب را در جنگ به زیبایی روایت می‌کند یا در دیگر اثرش یک بچه فیل که در جنگ از مادرش جدا می‌شود و با نوجوان ارتباط می‌گیرد را روایت می‌کند این موضوعات باعث می‌شود سختی جنگ برای مخاطب خاص لطیف‌تر شود، اینها امکاناتی است که جنگ می‌تواند در اختیار نویسندگان قرار دهد.