سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) -محمد کفیلی: به خاطر ندارم یک رویداد و فعالیت فرهنگی در ایران، به اهمیت و محبوبیت نمایشگاه بین‌المللی کتاب باشد. نمایشگاهی بهاری که حتی در زمان شیوع جهانی کرونا، از رویدادهای فرهنگی جامعه حذف نشده بود و به شکل مجازی به فعالیت خود ادامه می‌داد.

حالا که سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، روزهای پایانی خود را سپری می‌کند؛ حیف بود که با بازدیدکنندگان به گفت‌وگو ننشینیم و حرف‌های آنها را درباره این نمایشگاه و کم‌وکیف آن مطلع نشویم؛ رویدادی که به قدری مهم است که بالاترین مقامات سیاسی، فرهنگی، هنری و اجرایی کشور در زمان برگزاری، برای بازدید از آن وقت می‌گذارند و از مقام معظم رهبری تا ریاست جمهوری برای بازدید از این نمایشگاه همراه مردم می‌شوند.

برای گفت‌وگو راهی راهروهای شبستان مصلای تهران شدم تا ببینم مخاطبان نمایشگاه برای خرید کتاب و حتی نمایشگاه گردی چقدر سبد خرید خود را به ادبیات داستانی، شعر و قصه اختصاص می‌دهند؟ چرخیدن در نمایشگاه و بین غرفه‌ها همراه با مردم، برای من مثل شنیدن یک قطعه موسیقی «جاز» است، موسیقی که نُت ندارد و نوازنده‌ها بدون پیش‌فرض و دانستن اینکه در ادامه چگونه ساز خود می‌نوازند، در همراهی با جمع فعالیت می‌کنند.

شاید ربط موسیقی جاز با نمایشگاه برای شما مانوس نباشد، اما این نمایشگاه را با دیگر رویدادهای فرهنگی مانند جشنواره فیلم فجر به عنوان مثال مقایسه کنید، مخاطبان سینما و جشنواره فجر همگی برای دیدن و حضور در فرآیند یک جشنواره آماده حضور می‌شوند، اما مخاطبان نمایشگاه کتاب عموماً آمده‌اند که بدون هماهنگی ببینند، بشنوند، مطلع شوند و بخوانند؛ اینکه چه کتابی را باید بخوانند و غرفه هدفشان چه کتابی را برای مطالعه به آنها پیشنهاد خواهد داد کامل مشخص نیست و همین است که نمایشگاه کتاب را جذاب می‌کند.

این جذابیت را زمانی درک کردم که با مخاطبان نمایشگاه به گفت‌گو پرداختم و عموم آنها نمی‌توانستند بازه زمانی خاصی را مشخص کنند که از چه زمانی مخاطب نمایشگاه هستند، عموماً یک پاسخ مشخص داشتند: «از وقتی که به خاطر دارم به نمایشگاه می‌آمدم.»

حالا قرار بود مطلع شویم که مردم تا چه اندازه برای خرید کتاب از نمایشگاه به سراغ قصه می‌روند. قصه‌ای که عمیق‌ترین راه انتقال پیام برای درک جهان است.

در ادامه گفت‌گوهای مخاطبان نمایشگاه را می‌خوانید که نقدها و دیدگاهشان را درباره نمایشگاه کتاب می‌گویند و کتاب‌هایی که خریده‌اند و یا قصد خرید آن را دارند معرفی می‌کنند.

زینب بخشعلی‌زاده که یک کارمند است، درباره نمایشگاه کتاب و کتابی که خریده و می‌خواهد بخرد، توضیح داد: کتاب «تاکسی‌سواری» از سروش صحت که نشر چشمه منتشر کرده است و «پیرمرد و دریا» نوشته ارنست همینگوی از نشر هرمس و «رویای نیمه شب» از نشر کتابستان که نویسنده آن هم یک روحانی است به نام مظفر سالاری، خریده‌ام و قصد دارم مجموعه اشعار فاضل نظری که سوره مهر منتشر می‌کند، تهیه کنم. نمایشگاه هم مانند هر سال برای من جذاب بوده و نقطه ضعف آنکه یک مسئله عمومی است قیمت‌های کتاب‌ها که بسیار سنگین شده‌اند و نقطه قوت آن هم ایستگاه‌های اطلاع‌رسانی متعدد و از دستگاه‌های الکترونیکی است که برای پیدا کردن غرفه‌ها و کتاب‌های مورد نظر به ما کمک می‌کنند.

محمدحسین پاک پرور، دانشجوی کارشناسی رشته حقوق که از سال ۸۷ مخاطب نمایشگاه کتاب است هم به گران بودن قیمت کتاب اشاره کرد و نقطه ضعف نمایشگاه را حضور نداشتن برخی از ناشران در فرآیند نمایشگاه دانست و نمایشگاه مجازی را نقطه قوت آن برشمرد. «خاطرات سفیر» نوشته نیلوفر شادمهری از نشر سوره مهر، «پری‌دخت» نوشته حامد عسکری از نشر مهرستان و «قیدار» نوشته رضا امیرخانی از نشر افق را برای خرید در نمایشگاه انتخاب کرده بود.

ادوین امیری دیگر مخاطبی بود که درباره کتاب‌هایی که خریده است با ایبنا صحبت کرد و گفت: «سال گمشده خوان سالواتی یرا» رمان نوشته پدرو مایرال و ترجمه فروغ منصور قناعی، «آرایش دشمن» نوشته املی نوتومب و ترجمه مارال دیداری از نشر چشمه را انتخاب کرده‌ام و دلیل انتخاب این کتاب‌ها هم توضیح دقیق و جذاب غرفه‌داران بود که من را درگیر قصه‌های این دو کتاب کرد و تشویق شدم که این دو کتاب را بخوانم.

علیرضا نظری، دانشجوی ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی هم در کنار غرفه نگاه با ایبنا صحبت کرد و از خرید مجموعه اشعار افشین یداللهی و روزبه بمانی از نشر نگاه، مجموعه غزلیات محمد سعید میرزایی از نشر شهرستان ادب و کتاب شعر «خانمی که شما باشید» از حامد عسکری از نشر شانی اطلاع داد؛ این دانشجوی رشته ادبیات، از حفظ بودن اشعار شاعران کلاسیک و معاصر ایران خبر داد و اینکه به تازگی به ترانه و اشعار شاعران جوان‌تر علاقه‌مند شده است.

در ادامه خانم جوانی را دیدم که یک سبد کتاب را با خود حمل می‌کند و زمانی که از او پرسیدیم که از میان این کتاب‌ها، چند کتاب ادبی را خریداری کرده است، توضیح داد: من در طول سال برای خرید از نمایشگاه کتاب، پول کنار می‌گذارم و الان هم یک مجموعه شعر از هوشنگ ابتهاج و شهریار و «چشم‌هایش» از بزرگ علوی و «در یتیم» از محمود دولت آبادی را خریده‌ام.

همراه شدن با یک جمع دخترانه جوان هم یکی دیگر سوژه‌های ایبنا بود که با وجود سن کم آن‌ها سال‌هاست مخاطب نمایشگاه کتاب هستند و برای خرید کتاب‌های حوزه روانشناسی فردی و جمعی و چند رمان از آثار نویسنده‌های ایرانی و خارجی به نمایشگاه آمده بودند.

سیده‌زهرا حسینی هم از بین آثار ادبی که خریده به کتاب «آبنبات لیمویی» از مهرداد صدقی که چهارمین نسخه از مجموعه داستانی این نویسنده است، اشاره کرد که جزو تازه‌های نشر سوره مهر است.

بعد از این گفت‌وگوها با مردم، به این نکته فکر می‌کردم که اگر انسان را طبق نظر تری ایگلتون، نویسنده، منتقد و نظریه‌پرداز ادبی، حیوان قصه‌گو تلقی کنیم، هنوز برای اینکه جهان را درک کند و مطمئن شود که هیچ باور و نگرشی در جهان قطعیت ندارد به قصه و داستان پناه می‌برد و قصه به او این فرصت را می‌دهد که با مکث کردن ذهن آن‌ها، درباره مسائل فردی و جمعی فکر کند.

قصه‌ای که برای ما ایرانیان به اندازه تاریخ‌مان سابقه دارد و بی‌شمار اثر ادبی، مجموعه اشعار و قصه در تاریخ ادبیات ما به ارث باقی مانده و بسیار خوشحال کننده است که هنوز مردم جهان مدرن که روز خود را با اینترنت آغاز می‌کنند و قبل از خواب هم در این فضا می‌گردند، همچنان به ادبیات کلاسیک و تاریخ ادبیات ایران متعهد هستند و برای خرید، این کتاب‌ها را انتخاب می‌کنند. آمار فروش ناشران هم بر همین ادعا تاکید می‌کند.

به گزارش ایبنا؛ نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۳ با شعار «بخوانیم و بسازیم» ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود

. اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.