همشهری آنلاین – گروه سیاسی: در چنین شرایطی اما، امضای قرارداد ایران و هند باهدف توسعه بندر شهید بهشتی چابهار را می‌توان گامی ملموسی درمسیر پیشبرد رویکردهای مشترک در این عرصه به‌حساب آورد؛ قراردادی که به گفته مقام‌های هندی، می‌تواند عامل اعتمادساز برای تجار جهان باشد.

یک دیپلمات پیشین ایران در گفت و گو با همشهری آنلاین با اشاره به جایگاه راهبردی بندر چابهار در تحولات اقتصادی منطقه و حتی جهان گفت: چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، که در حال اتصال به شبکه ریلی سراسری است، می‌تواند به‌عنوان «هاب ترانزیتی کشور» ایفای نقش کند. این درحالی است که بندر چابهار در کریدور شمال – جنوب نیز اهمیت راهبردی دارد.

محسن روحی‌صفت با بیان اینکه کریدور شمال – جنوب در ایران همچنان حلقه‌های مفقوده‌ای دارد که با همکاری‌های دوجانبه از جمله با روسیه و هند تکمیل خواهد شد، افزود: این کریدور، که بندر چابهار بخشی از آن به‌حساب می‌آید، نیاز به خطوط ریلی استراتژیک مانند خط آهن رشت – آستارا و همچنین چابهار – زاهدان دارد که باید هر چه سریع‌تر رفع شود.

وی با بیان اینکه تا این حلقه مفقوده تکمیل نشود، این مسیر کامل نیست و نیاز به جابه‌جایی‌ها وجود دارد، گفت: چنین جابه‌جایی‌هایی، آن‌هم به‌دلیل کامل نبودن خطوط ریلی، برای بازرگانان مزیت رقابتی به‌همراه نخواهد داشت. بنابراین پیشبرد همکاری‌های دوجانبه به‌منظور تکمیل کردن هرچه سریع‌تر این حلقه‌های مفقوده برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد.

رقبای منطقه‌ای ایران چه می‌کنند؟

این کارشناس ارشد مسائل شبه‌قاره با تاکید بر اینکه رقبای منطقه‌ای ایران درحال پیشبرد سیاست‌های خود در بهره‌گیری از کریدورهای منطقه‌ای هستند، عنوان کرد: همین چندی قبل بود که خبرهایی منتشر شد مبنی بر امضای قراردادی میان عراق، ترکیه، قطر و امارات، به ارزش حدود ۱۷ میلیارد دلار، آن‌هم منظور تکمیل کریدوری موسوم به «جاده توسعه»؛ موضوعی که نشان می‌دهد رقبای منطقه‌ای درحال توسعه همکاری‌های اقتصادی‌شان هستند.

روحی‌صفت ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد این پروژه از بندر فاو در بصره آغاز می‌شود و با یک جاده و راه آهن، به شبکه ریلی ترکیه متصل خواهد شد. این درحالی است که تکمیل کریدور شمال – جنوب در ایران، که از سال‌ها قبل آغاز شده، هنوز به نتیجه نرسیده‌است.

وی با اشاره به اینکه هندی‌ها هنوز تعهدات مالی خود در قبال پروژه راه‌آهن چابهار – زاهدان را تکمیل نکرده‌اند، تصریح کرد: این موضوع نشان می‌دهد اجرای تعهدات ازسوی طرف‌های هندی با کندی‌هایی همراه بوده‌است و این مشکل با رایزنی‌های دوجانبه باید رفع شود.

رقابت استراتژیک در چابهار

این دیپلمات پیشین ایران با اشاره به اهمیت بندر چابهار برای چینی‌ها اظهارکرد: هندی‌ها علاقه چندانی به حضور چین در چابهار ندارند، چراکه این کشور را «رقیب استراتژیک» خود در منطقه به حساب می‌آورند. بنابراین باید درنظر داشت که بندر چابهار یکی از گلوگاه‌های تحولات ژئوپلتیک در منطقه محسوب می‌شود.

روحی‌صفت با تاکید بر اینکه توسعه روابط با هند، به‌عنوان یکی از قدرت‌های اقتصادی رو به رشد جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ادامه داد: هندی‌ها از یک‌سو نمی‌خواهند به دلایل مختلف، فرصت توسعه مناسبات با ایران را از دست بدهند و ازسوی دیگر به‌دلیل روابط شان با آمریکا، نگران عکس‌العمل واشنگتن دراین زمینه هستند؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد سبب کند شدن اجرای تعهدات طرف هندی در چابهار شده‌است.

این کارشناس ارشد مسائل شبه‌قاره با اشاره به قرارداد جدید دوطرف درباره توسعه همکاری‌ها در چابهار تاکید کرد: امیدواریم دوطرف با این تحول، قدم بزرگی به‌سوی پیشبرد راهبردهای ترسیم شده درحوزه همکاری‌ها در چابهار بردارند. درعین‌حال باید درنظر داشت که هندی‌ها با یک چشم به ایران نگاه می‌کنند و با چشم دیگر نگران واکنش آمریکایی‌ها هستند.

روحی‌صفت با اشاره به اینکه توسعه روابط با هند می‌تواند در مناسبات ایران و پاکستان نیز نقش متعادل‌کننده داشته باشد، ادامه داد: باید به یاد داشته باشیم که باید از ظرفیت‌های موجود در راستای تامین حداکثری منافع ملی استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: نکته اینجاست که گسترش مناسبات ایران و هند، علیه روابط جمهوری‌اسلامی با چین یا پاکستان نیست؛ همچنان‌که توسعه همکاری‌های ما با پاکستان یا چین به معنای نادیده گرفتن اهمیت روابط تهران – دهلی‌نو نیست.