جوان آنلاین: عکس‌های منتشر شده در صفحات مجازی نشان می‌دهد برخلاف وعده شهردار تهران که قرار بود زباله‌گردی برای همیشه حذف شود، حضور زباله‌گردان در سطح شهر بیشتر از قبل شده و متأسفانه هیچ سازوکاری برای برخورد با آنها نیز وجود ندارد؛ موضوعی که هم چهره شهر را نازیبا کرده و هم مشکلات زیست‌محیطی در شهر به وجود آورده‌است.
گونی‌های بزرگ که قد هر کدامشان به دو متر هم می‌رسد، در گوشه برخی از کوچه و خیابان‌ها جا خشک کرده‌اند، آنقدر بزرگ هستند که فضای زیادی را گرفته‌اند. صاحبان این گونی گویا خیالشان راحت است که کسی سراغ این زباله‌ها نمی‌آید، چراکه هیچ‌کس جز خودشان ارزش بالای این زباله‌ها را نمی‌داند! اما آنها، همه خرج و مخارج زندگی‌شان با همین زباله‌ها تأمین می‌شود، البته سهم زیادی از این پول به جیب مافیا می‌رود!
مگر قرار نبود زباله‌گردی برای همیشه حذف شود؟ به تازگی یکی از پایتخت‌نشینان در یک کانال مجازی تصاویری از گونی‌های زباله‌گردان را ارسال کرده و نوشته‌است: «من به نمایندگی از اهالی محترم محله (جانبازان غربی، خیابان صفایی، خیابان اثنی‌عشری، کوچه یارمحمدی) برای رسانه شما پیام می‌گذارم. شاید صد‌ها بار این مورد زباله‌گردی و وجود باردون‌های بزرگ زباله‌گرد‌ها و حتی تفکیک پسماند در کوچه و محل زندگی خود را ثبت شکایت کردم، اما متأسفانه حتی کوچک‌ترین تأثیری هم وجود نداشت.».
اما فقط در این محله‌ها و خیابان‌های نامبرده شده زباله‌گردی انجام نمی‌شود، بلکه مشاهدات میدانی خبرنگار «جوان» از تعداد دیگری از خیابان‌های شهر نشان می‌دهد که گونی‌گردی در مناطق و محله‌های دیگر نیز انجام می‌شود. گویی زباله‌گردی تبدیل به شغل این افراد شده و از آنجایی که درآمد زیادی هم برایشان دارد، حاضر به تغییر شغلشان نیستند!
زباله‌گرد‌ها در معرض دنیایی از بیماری‌ها
هر چند زباله‌گردی به منبع درآمدی برای برخی از افراد تبدیل شده، اما این کار به قیمت از بین رفتن سلامت و حتی جان آنها تمام می‌شود.
زباله‌گرد‌ها را اغلب جوانان، معتادان، کودکان کار و اتباع بیگانه تشکیل می‌دهند که بدون رعایت هیچ‌گونه مسائل بهداشتی و حفاظتی اقدام به جست‌وجوی محتویات سطل‌های زباله مثل کاغذ و مقوا، بطری‌های شیشه‌ای، پلاستیکی و آلومینیومی می‌کنند، اما این سطل‌ها انواع زباله‌های عفونی آلوده به خون مانند باند و سرنگ، غذا‌ها و دارو‌های تاریخ منقضی شده، زباله‌های شیمیایی مانند باقیمانده شوینده‌ها و وایتکس، فلزات سنگین و اجسام برنده از جمله شیشه شکسته، تیغه، سوزن یا حتی سرنگ را در خود جا داده‌اند، زباله‌هایی که می‌تواند مخاطرات بهداشتی جدی را برای جمع‌کنندگان به همراه داشته باشد. به همین دلیل انواع عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی زباله‌گرد‌ها را تهدید می‌کند.
جمع‌آوری روزانه ۶ هزار تن زباله در پایتخت
حجم زباله‌های شهر و همچنین گردش مالی ناشی از زباله‌گردی به قدری زیاد است که آنها قید سلامتی خود را زده‌اند و تنها به پول فکر می‌کنند. داده‌های آماری نشان می‌دهد که روزانه بیش از ۶ تا ۷ هزار تن زباله در سطح پایتخت جمع‌آوری می‌شود که بخش قابل‌توجهی از آنها قابل‌بازیافت است. اگر از تولید سالانه زباله در ایران با بیش از ۲۰ میلیون تن، یک سوم آن زباله‌های خشک و حدود یک چهارم قابل‌پردازش باشد، این آمار‌ها نشان می‌دهد که سالانه حدود ۵ میلیون تن پسماند باارزش در ایران تولید می‌شود که همین موضوع نشان‌دهنده سهم بالای مافیا از این میزان پسماند قابل‌بازیافت و پردازش است.
وعده‌ای که محقق نشد
آبان‌ماه سال ۱۴۰۱ بود که وعده پایان زباله‌گردی ظرف مدت سه ماه داده شد، اما این وعده محقق نشد و وعده حذف مافیای زباله‌گردی بار‌ها و بار‌ها تمدید شد. تا اینکه سال گذشته مطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران درباره مقابله با مافیای زباله گفت: «در زباله‌گردی موضوع اتباع را نمی‌توان نادیده گرفت و با توجه به اتفاقات در اطراف مرزها، میزان حضور اتباع در سطح پایتخت تعداد بالایی است که البته شهردار تهران، بررسی‌های خود را در این زمینه آغاز کرده و به این نتیجه رسیدیم که فرآیند جمع‌آوری پسماند باید اصلاح شود.» او ادامه داد: «مخازن زباله با ظاهری جدید در یکی از خیابان‌های مرکزی شهر استفاده شد و در حال ارزیابی است. همچنین نرم‌افزاری به صورت آزمایشی فعال و پس از رفع خطا‌ها رونمایی می‌شود. اصلاح ساختاری مخازن زباله، اصلاح فرهنگ شهری و راه‌اندازی مراکز «ام‌آراف» از دیگر برنامه‌های شهرداری است.» اظهاراتی که در همان ابتدا به تعبیر برخی از کارشناسان شهری نمی‌توانست راهگشای این مشکل باشد و حالا نتایج اقدامات مدیریت شهری مهر تأییدی بر نظر این کارشناسان شده‌است.
زباله‌گردی حاصل اجرا نشدن قانون مدیریت پسماند
اوایل این ماه بود که عسکر جلالیان، معاون وزیر دادگستری با اشاره به اینکه زباله‌گردی ناقض کرامت انسانی است، گفت: «قانون مدیریت پسماند سال‌هاست عملیاتی نشده، بنابراین تلاش داریم با استفاده از اهرم مدعی‌العموم، دستگاه‌های مسئول را به اجرای این قانون ملزم کنیم.»
او زباله‌گردی را فارغ از اینکه توسط اتباع ایرانی یا غیرایرانی انجام شود، نقض صریح حق بر سلامت شهر و کرامت انسانی برشمرد و افزود: «وزارت دادگستری با توجه وظایف و مأموریت‌های ذاتی در حوزه حقوق بشر و حقوق شهروندی از سال ۱۴۰۲ به صورت جدی به موضوع زباله‌گردی ورود کرده تا راهکار‌ها و مسیر‌های مناسب برای اجرای قانون مدیریت پسماند را مشخص و ارائه کند.»
جلالیان ادامه داد: «با توجه به اینکه قانون مدیریت پسماند سال‌هاست به طور جدی و کامل عملیاتی نشده، دستگاه‌ها و نهاد‌های متولی و ذیربط موضوع را مشخص کردیم و تلاش داریم با استفاده از اهرم مدعی‌العموم، دستگاه‌های مسئول را به اجرای این قانون ملزم کنیم. در این رابطه با رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان متولی قانون مدیریت پسماند، فرماندهی فراجا به عنوان ضابط دستگاه قضایی، معاون دادستان کل کشور، دادستان تهران و معاون حقوق عامه دادستان تهران، شهردار تهران همچنین شهرداران مناطق بیست و دو‌گانه تهران جلسات و نشست‌های تخصصی و متعددی انجام شد تا قانون مدیریت پسماند از طریقی که کمترین تبعات اجتماعی را به وجود آورد، اجرا کنیم.»
سنگ بزرگ نشانه نزدن است!
نتیجه تمام کار‌های انجام شده در حوزه مدیریت پسماند نشان می‌دهد که عمده آنها، طرح‌های کوچک، سطحی و بدون بازخورد بوده‌است. شاید عمده مدیرانی که در ادوار مختلف به سازمان پسماند شهرداری آمده‌اند، دلسوز نبودند شاید هم علاقه‌ای به تلاش برای بهتر شدن وضعیت نداشته‌اند. باید این ناکارآمدی و ناتوانی مورد بررسی قرار گیرد و با تقویت نقاط قوت و حذف نقاط ضعف در جهت محقق شدن وعده حذف زباله‌گردی گام‌های مؤثری برداشته شود. شاید یکی از کار‌های ساده‌ای که شهرداری تهران می‌توانست انجام دهد، این بود که هنگام صدور مجوز پایان کار همانند کشور‌های اروپایی از هر ساختمان می‌خواست که حتماً اتاقک پسماند داشته باشند تا آنها خودشان پسماند‌ها را به صورت تفکیک‌شده تحویل دهند یا اصلاً آنها را بفروشند؛ چه اشکالی دارد که برای فرهنگ‌سازی تفکیک زباله و تحویل آن از مبدأ شهرداری تهران هزینه کند؟
پرواضح بود که سنگ بزرگ علامت نزدن است، اما آقایان برخلاف تجربیات قبلی و شواهد و قرائن با اطمینان کامل مدعی شدند سه ماهه بساط زباله‌گردی را جمع می‌کنند، حالا بعد از گذشت حدود یک سال و نیم از این وعده، همچنان کفه ترازو به نفع مافیای زباله سنگینی می‌کند!
نظر شما