فرشاد اسماعیلی، حقوق‌دان و فعال کارگری، چند روز پیش در صفحه توییتری خود از مرگ دوهزارو 115 کارگر در حین کار و بر اثر حوادث ناشی از کار در سال 1402 خبر داد. او نوشته است که سال قبل، تلفات حین کار شامل هزار‌و 900 کارگر بوده و این یعنی 11.3 درصد مرگ کارگران بر اثر حادثه و در حین کار زیاد شده است.
آماری که پیش از او «علی ضیایی»، رئیس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی، در گفت‌وگو با «ایلنا» به آن اشاره کرده بود. او آمار فوت کارگران بر اثر حوادث ناشی از کار در سال ۱۴۰۲ را دوهزارو ۱۱۵ نفر اعلام کرد. به گفته ضیایی این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات هزار‌و ۹۰۰ نفر بود، ۱۱.۳ درصد افزایش داشته است. رئیس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی گفته است از کل تلفات حوادث محیط کار در سال گذشته، دوهزارو ۹۴ نفر مرد و ۲۱ نفر زن بوده‌اند؛ این در حالی است که تعداد مردان فوت‌شده در حوادث محیط‌های کاری در سال ۱۴۰۱ هزار‌و ۸۷۰ نفر مرد و تعداد ۳۰ نفر زن بوده است.
گرچه رئیس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی از افزایش مرگ کارگران خبر داده، اما به‌تازگی علی‌حسین رعیتی‌فرد، معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمار جدیدی از حوادث ناشی از کار در کشور ارائه کرده و گفته است حوادث ناشی از کار در دو سال گذشته کاهش پیدا کرده است. به گفته او، حوادث ناشی از کار در سال ۱۴۰۰ به میزان ۷۱۲ نفر بود که این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۶۸۰ نفر فوتی کاهش یافته است. با توجه به تلاش وزارت کار برای صیانت از نیروی کار، حوادث ناشی از کار در دو سال گذشته نسبت به مدت مشابه قبل به میزان ۹.۷ کاهش یافته است. آن‌طور که او گفته روزانه دومیلیون‌و ۸۰۰ نفر در جهان بر اثر حوادث ناشی از کار فوت می‌کنند که ۴۰۰ هزار نفر بر اثر حوادث ناشی از کار و دومیلیون‌و ۴۰۰ هزار نفر بر اثر بیماری های شغلی از بین می‌روند.
ایسنا در گزارشی نوشته است که معاون وزیر کار معتقد است این رقم در کشور ما از رنج جهانی پایین‌تر است. به همین منظور ابراز امیدواری کرده با تلاش کارگران و کارفرمایان و استقبال از ایده‌های خلاقانه در راستای صیانت از نیروی کار، این تعداد به حداقل برسد. در ادامه نوشته که طبق گزارش اداره کل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال ۱۴۰۱ ضریب شیوع آسیب شغلی منجر به فوت نسبت به سال ۱۴۰۰ کاهش ۱۱درصدی داشته است. تعداد آسیب‌های شغلی منجر به فوت در سال ۱۴۰۰ نیز نزدیک به ۷۶۸ نفر و در سال گذشته حدود ۷۱۱ نفر بوده است. ضریب شیوع آسیب شغلی منجر به فوت در سال ۱۴۰۰ به ازای صد هزار نفر، ۵.۱ درصد و در سال گذشته ۴.۶ درصد بوده است.
ناگفته نماند که اواخر سال گذشته، مرکز آمار ایران «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران در پاییز 1402» را منتشر کرده است. گزارشی که به موضوعات مختلفی از‌جمله جمعیت، آموزش، سلامت، اشتغال و بی‌کاری، آسیب‌های اجتماعی، زنان و خانواده، فرهنگ، رسانه و فضای مجازی و رفاه و تأمین اجتماعی می‌پرداخت و در بخشی از آن به آمار حوادث در حین کار اشاره شده بود.
یافته‌های این گزارش تعداد مرگ‌و‌میرهای ناشی از حوادث کار در پاییز 1402 را 548 مورد دانسته است که نسبت به فصل قبل، 37 مورد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال قبل، 25 مورد افزایش یافته است. همچنین در تابستان 1402 تعداد آسیب‌دیدگان شغلی در کارگاه‌های مشمول قانون کار هزار‌و 881 مورد اعلام شده که از این تعداد، 184 مورد منجر به فوت و هزار‌و 697 مورد منجر به غیرفوت بوده است. همچنین گفته شده در پاییز 1402، معاینات بالینی به علت نزاع جسمانی 145هزار‌و 446 مورد و نزاع روانی 331 مورد بوده است که نسبت به فصل مشابه سال قبل به ترتیب دوهزارو 468 و 34 مورد افزایش داشته است.
هشتم مهر سال گذشته نیز که نخستین همایش ملی چشم‌انداز «ایمنی و بهداشت شغلی» برگزار شد، علی‌حسین رعیتی‌فرد، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اعلام کرد سالانه ۳۴۰ میلیون نفر قربانی حوادث ناشی از محیط کار ناایمن شده و ۱۶۰ میلیون نفر جان خود را به دلیل بیماری‌های شغلی از دست می‌دهند؛ «سالانه ۱۲ میلیون نفر در کشورهای مشترک‌المنافع قربانی حوادث هستند. به این ترتیب باید گفت روزانه در جهان شش‌هزار‌و ۲۰۰ نفر قربانی حوادث ناشی از کار و بیماری‌های شغلی می‌شوند. این آمار تأثیر مستقیم در اقتصاد داشته و سازمان جهانی بهداشت نسبت به آن هشدار داده است».
او گفته بود که در راستای اجرای مقوله نامه ۱۵۵ باید سیاست‌های منسجمی شکل گیرد و به شکل دوره‌ای اجرا و بازنگری شود.
*مقاولهنامه ایمنی
لایحه تصویب مقاولهنامه ایمنی و بهداشت شغلی ۱۹۸۱ (۱۳۶۰) شماره ۱۵۵ و پروتکل ۲۰۰۲ (۱۳۸۱) مقاولهنامه ایمنی و بهداشت شغلی، اساسنامه سازمان بین‌المللی کار (ILO) اصلی را مطرح می‌کند که کارگران باید در برابر بیماری و آسیب‌های ناشی از کارشان محافظت شوند.
بر اساس ماده ۹۱ قانون کار، کارفرمایان موظف هستند برای تأمین حفاظت و سلامت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم ایمنی را تهیه کرده و در اختیار آنها قرار دهند. کارگران نیز ملزم به استفاده و نگهداری مناسب از تجهیزات محافظتی و بهداشت فردی و رعایت دستورالعمل‌های مربوطه در محیط کاری خود هستند.
معاونت روابط کار وزارت کار سال گذشته اعلام کرده است ۳۸ درصد حوادث ناشی از کار در صنعت ساختمان و ۳۶ درصد در صنایع دیده می‌شود و در برخی صنایع مثل معدن خطرپذیری بالاتر است، ولی به لحاظ رعایت نکات ایمنی در آنجا، تنها دو درصد از حوادث ناشی از کار وجود دارد که نشان می‌دهد هر کجا استانداردها و ایمنی حین کار رعایت شده، صیانت از نیروی کار نیز حفظ شده است.
اختلاف در روایات قربانیان حوادثی کاری ممکن است ناشی از این باشد که آمار منسجم و دقیقی در کشور در این زمینه وجود ندارد. چنانچه پیش از این فرشاد اسماعیلی به پیام ما گفته بود: «به‌طور کلی هیچ عدد و رقم قابل اعتمادی در حوزه کارگری وجود ندارد. نمی‌دانیم چند میلیون کارگر داریم، چند میلیون کارگر حداقل‌بگیر داریم، چند میلیون کارگر زن داریم و چند میلیون اتباع خارجی داریم. اراده‌ای برای انتشار آمار وجود ندارد. آماری که تأمین اجتماعی ارائه می‌دهد، فقط آمار بیمه‌شده‌هاست. هر سال وزارت کار اعلام می‌کند که با کاهش حادثه رو‌به‌رو هستیم، اما این غیر‌ممکن است. شاید در کارگاهی یا در شهری کاهش آمار وجود داشته باشد، اما در کل کشور ممکن نیست».
او گفته است که آمارهای غیررسمی تا روزی بین پنج تا شش فوتی را اعلام می‌کنند: «آمارهای رسمی اما فقط از کارگران بیمه‌شده است؛ درحالی‌که تعداد کارگران بدون بیمه، اتباع خارجی و کارگرهای غیررسمی از آن کم می‌شود. همین موضوع علت اختلاف آمارهاست».
نظر شما