دیپلماسی ایرانی: آنچه این روزها به شکلی بی سابقه در ارمنستان در اعتراض به واگذاری روستاهای منطقه تاووش به باکو به رهبری یک مقام مذهبی کلیسای ارمنی باگرات سربازان گالستانیان در حال وقوع است، با تجمع گسترده معترضان در میدان جمهوری ایروان به نقطه عطف خود نزدیک شده است.

اسقف گالستانیان که ظاهرا برنامه ریزی از قبل مشخصی برای جنبش مذکور دارد، با انجام یک راهپیمایی از استان تاووش به سمت ایروان آمد و پنج شنبه بعدازظهر در سخنرانی خود ابتدا به پاشینیان یک ساعت مهلت داد استعفا دهد و پس از پایان این مهلت خواستار اعتصاب عمومی و عدم حضور محصلان، کارمندان دولت و... در محل های کار خود برای فلج کردن دولت مستقر شد.

در مورد تحولات ارمنستان و تاثیر آن برمنافع ملی ایران چند نکته مهم قابل ذکر است.

۱- آنچه رخ داده بی سابقه ترین و گسترده ترین مورد از دخالت مذهب در سیاست در جهان مسیحی است که با توجه به تجربه سابقه تاسیس و حکومتداری در جمهوری اسلامی ایران می تواند مورد توجه و بررسی و مداقه پژوهشگران کشورمان قرار بگیرد. شباهت ها و تفاوت های این جنبش با روندهای دخالت اسلام در سیاست می تواند موضوع مطالعات جذاب دانشگاهی باشد و وقوع این رخداد در همسایگی ایران انجام آن را ضروری می سازد. البته تحولات مذکور باید به صورت لحظه به لحظه از سوی نهادهای دیگری نیز رصد شود. در عین حال بدیهی است که این روند به مذاق دولت های سکولار غربی خوش نخواهد آمد، زیرا در تضاد کامل با نظم غربی است که به خصوص پس از جنگ دوم جهانی در دنیا تثبیت شده و نهادها و روندهای متناسب با آن نیز تاسیس شده است.

۲- این جنبش مورد علاقه انگلیس، ناتو، صهیونیست ها، ترکیه، آذربایجان و حتی برخی کشورهای آسیای میانه نیست. زیرا آنها خواستار عدم کنترل استان سیونیک ارمنستان توسط دولت این کشور با هدف ایجاد دالان تورانی ناتو هستند. در مقابل این جنبش از این جهت که توسط رهبران کلیسای ارمنی که از نظر فکری و عقیدتی و سیاسی در جهان مسیحی نزدیکی قابل توجهی با جمهوری اسلامی ایران دارند، راه اندازی شده، به حفظ منافع ایران کمک می کند. رهبران جنبش مذکور با ایجاد دالان تورانی ناتو مخالف هستند، زیرا آن را زمینه ساز جدایی استان سیونیک از ارمنستان، تشدید نفوذ ترکیه و نابودی این کشور می دانند. نسبت به صهیونیست ها به دلایل تاریخی و عقیدتی نگاه منفی دارند، از افزایش حضور آمریکا و ناتو در ارمنستان به علت تعلق خاطر به نظام فکری و عقیدتی جهان شرق استقبال نمی کنند و ارمنستان را متحد ایران و روسیه تلقی می کنند.

۳- با توجه به آنچه بیان شد، اگر درخواست های اسقف گالستانیان برای نافرمانی مدنی و اعتصاب عمومی در ارمنستان با استقبال مواجه شود، این کشور که هم اکنون نیز به علت تبعات جنگ دوم قراباغ، تخریب روابط با روسیه به علت نزدیکی به غرب و ... در شرایط شکننده ای قرار دارد ممکن است وارد یک دوره طولانی از بی ثباتی و ناآرامی شود و حتی اگر پلیس به شدت تقویت شود و ارمنستان به دست آمریکا و ناتو رویکرد تندی را در قبال معترضان در پیش بگیرد این نابسامانی ادامه می یابد. این شرایط شکست توطئه غرب، صهیونیست ها، ترکیه و آذربایجان برای ایجاد دالان تورانی ناتو از مسیر ارمنستان و خفگی ژئوپلتیک ایران را باعث خواهد شد. بنابراین احتمال حمله گازانبری آذربایجان و ترکیه به ارمنستان برای یکسره کردن کار و اشغال سیونیک افزایش می یابد. این مساله موجب خشنودی صهیونیست ها نیز هست که از تهدید منافع ایران و تلافی تحقیر اخیر به هر شکلی لذت می برند. از همین رو هوشیاری و آمادگی کامل نیروهای مسلح جمهوری ی اسلامی ایران در مرزهای شمال غربی ایران ضروری است. هر چند تأدیب اسرائیل توسط ایران پیام های لازم را از قبل به حامیان ایجاد ناتوی ترکی و دالان تورانی ناتو منتقل کرده، ولی احتیاط شرط عقل است.

۴- سیاست ایران در قبال قفقاز به شیوه فعلی نمی تواند ادامه یابد. احتیاط بیش از حد در شرایط عدم طراحی یک راهبرد کلان در قبال قفقاز، آن هم در وضعیتی که تحولات در ارمنستان به اوج رسیده و ممکن است این کشور دوره تازه ای از درگیری و بی ثباتی را تجربه کند، صحیح نیست. آمریکا و اسرائیل و ترکیه قطعا تماشاگر رویدادهای ارمنستان نخواهند بود و برای جلوگیری از رشته شدن پنبه هایشان ممکن است به هر جنایتی در داخل ارمنستان دست بزنند. از تلاش برای حذف فیزیکی باگرات گالستانیان تا به انحراف کشیدن جنبش وی با دادن وعده های دروغین و توخالی به مردم تا وابسته نشان دادن او به روسیه و حتی وادار کردن پاشینیان به استعفا و جایگزین کردن چهره هایی همچون دبیر شورای امنیت ملی یا رئیس مجلس این کشور برای ادامه روند صلح یکجانبه به نفع باکو.

امروز باگرات گالستانیان وعده داد ظرف ۷ تا ۱۰ روز آینده تکلیف ارمنستان مشخص خواهد شد. البته چشم انداز چنین تحولی بعید و مبهم است، اما عکس العمل مردم ارمنستان خطاب به درخواست اعتصاب عمومی و نافرمانی مدنی گالستانیان مشخص خواهد کرد آنچه امروز رخ داد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ ارمنستان خواهد بود یا چند هفته قبل از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲.