افزایش روزبه‌روز گرایش به این شبکه‌ها و در رأس آن «اینستاگرام» سبب ورود اقشار مختلف با هر سن‌وسالی از دکتر و مهندس گرفته تا هنجارشکنان، مجرمین و خلافکاران به این فضا شده است! در این فضا به قدری تبادل اطلاعات سریع است که مراحل سنتی ارتکاب جرم یعنی اراده و قصد، تدارک مقدمات و شروع به اجرا به چشم نمی‌آید و مسیرهای اطلاعاتی آن به قدری زیاد است که نتیجه جرم در یک لحظه در مکان‌های گوناگونی حاصل می‌شود!گسترش استفاده افراد از فضای مجازی به‌ویژه اینستاگرام و محبوبیت آن، سبک جدیدی از زندگی را در جهان شکل داد و به‌عنوان یک فرصت و در مواقعی تهدید، بر جنبه‌های مختلف زندگی افراد اثرگذار شد. رشد تعداد صفحات فضای مجازی اگرچه در مواردی فرصت بود و سبب افزایش اطلاعات، روزآمدسازی دانش، انتشار سریع اخبار و...شد اما روی دیگر تهدیدهایی بود که این فضا بر جامعه تحمیل کرد. شکل‌گیری سلایق جدید، مصرف‌گرایی، ناامیدی، فریب افراد، نمایش ضدارزش‌ها، هنجارشکنی، کلاهبرداری‌های اینترنتی، زیان‌های مالی و در یک کلام شکل‌گیری جرایم آن روی دیگر این سکه بود!
عضویت بیش از ۴۰میلیون کاربر ایرانی در اینستاگرام
براساس گزارش «دیتاک»، تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۵۸ تا ۶۱میلیون ایرانی کاربر تلگرام بوده‌اند. اینستاگرام هم ۴۲ تا ۴۶میلیون کاربر ایرانی دارد و حدود چهارمیلیون کاربر ایرانی هم در توییتر فعال هستند. با وجود اشتراکات موجود در شبکه‌های اجتماعی، موضوعات اصلی یا ژانرهای هرکدام با دیگری متفاوت است. از آنجا که صفحه اینستاگرام با افکارعمومی مردم و زندگی روزمره مرتبط است، فهم و درک چشم‌انداز کلی مردم جامعه به‌وسیله ارزیابی این فضا میسر می‌شود. تعداد مخاطبان این فضا از یک‌سو و نقش غیرقابل‌انکار آن در واقعیت جامعه از سوی دیگر، موضوعی است که در صورت عدم کنترل و نظارت بر این فضا می‌تواند تبعات مختلفی را به همراه داشته باشد. این موضوع به‌ویژه در کشور ما به‌دلیل وجود فرهنگ اصیل ایرانی و ارزش‌های دینی از یک‌سو و اغراض دشمنان برای ضربه‌زدن به افکار جامعه از سوی دیگر، حساسیت بیشتری می‌یابد. موضوعی که رهبری نیز در فرمایشات خود با اشاره به آن می‌فرمایند: «فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد و عرصه فرهنگی عرصه جهاد است. اگر از فضای مجازی غافل شویم اگر نیروهای مؤمن و انقلابی این میدان را خالی کنند مطمئنا ضربه خواهیم خورد.»
آمار پلیس فتا از جرایم غیراخلاقی اینستاگرام
اگرچه از زمانی که شبکه‌های اجتماعی پای خود را به کشورمان باز کردند، پلیس فتا بارها در مورد استفاده از این پیام‌رسان‌های خارجی هشدار داد و خطرات آن را به مردم گوشزد کرد، اما همچنان طبق آخرین آمار اعلام‌شده بیشترین میزان جرایم اخلاقی متعلق به اینستاگرام است!درهمین راستا سردار وحید، رئیس پلیس فتا ضمن اعلام طرح عملیاتی پیش‌دستانه علیه جرایم اخلاقی و مغایر با شئونات اسلامی، اجتماعی و فرهنگی و دستگیری گردانندگان، مدیران و اعضای۱۰نشانگاه سایبری، خبر داد: «طبق بررسی‌های اخیر، اینستاگرام با بیش از ۹۱درصد، کماکان بیشترین حجم آلودگی جرایم غیراخلاقی فضای مجازی را به خود اختصاص داده است.»وی همچنین اعلام کرد: «از ابتدای سال‌جاری تاکنون تعداد ۹۸۳۵ تارنما نیز مورد رصد عام قرار گرفت که با بررسی اطلاعاتی سایبری روی ۳۸۴۲ فقره تارنمای مشکوک تعداد ۱۷۶۵ مورد مجرمانه مشاهده گردیده و از این تعداد ۷۶۵ مورد با تذکر تلفنی و با همکاری هموطنان تمامی محتوای نامناسب مسدود گردیده و مابقی جهت سیر مراحل قانونی به مراجع قضایی معرفی شده است.»
تبرج و خودنمایی، بستر شکل‌گیری جرایم اخلاقی
حال سؤال اینجاست شبکه‌های اجتماعی و در رأس آن اینستاگرام که بسیاری آن را سرگرمی می‌دانند، چگونه بستر را برای شکل‌گیری جرایم اخلاقی فراهم می‌کنند؟مهدی‌رضا برنا، پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با«جام‌جم» دراین‌باره می‌گوید: «شبکه اینستاگرام مبتنی بر فرهنگ غیرایرانی به‌وجودآمده و با توجه به این‌که این شبکه مبتنی بر تصویر است، از همان ابتدا، بر مبنای تبرج و خودنمایی شکل گرفت؛ موضوعی که در فرهنگ اصیل اسلامی امری قبیح شمرده می‌شد و اکثر خانواده‌های ایرانی تمایلی به آن نداشتند؛ اما ارزش‌های این شبکه مبتنی بر خودنمایی و به‌رخ‌کشیدن بود و همین موضوع سبب شد که در گذر زمان بستر خوبی برای جرایم اخلاقی در این شبکه شکل گیرد، لذا درحال‌حاضر تعجبی ندارد که ما شاهد این باشیم که بیشترین جرایم اخلاقی در اینستاگرام اتفاق بیفتد.»
شماره تماس جهت گزارش موارد مشکوک به پلیس
بااین‌حال علی‌رغم هشدارها و انجام برخی اقدامات پیشگیرانه از سوی مسئولان، عضویت تعداد زیادی از افراد به‌ویژه نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص اینستاگرام را نمی‌توان انکار کرد. آنچه باید پذیرفت این است که در شرایط فعلی با نظارت و کنترل بر این فضا و محتوای آن دروهله اول از سوی خانواده‌ها و دروهله بعدی از سوی پلیس، تا حد زیادی می‌توان از تبعات فرهنگی و اجتماعی آن جلوگیری کرد.طبق اعلام پلیس، افراد و خانواده‌ها در صورت دیدن موارد مشکوک با شماره ۰۹۶۳۷۰ تماس بگیرند.
عضویت بیش از ۴۰میلیون کاربر ایرانی در اینستاگرام
براساس گزارش «دیتاک»، تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۵۸ تا ۶۱میلیون ایرانی کاربر تلگرام بوده‌اند. اینستاگرام هم ۴۲ تا ۴۶میلیون کاربر ایرانی دارد و حدود چهارمیلیون کاربر ایرانی هم در توییتر فعال هستند. با وجود اشتراکات موجود در شبکه‌های اجتماعی، موضوعات اصلی یا ژانرهای هرکدام با دیگری متفاوت است. از آنجا که صفحه اینستاگرام با افکارعمومی مردم و زندگی روزمره مرتبط است، فهم و درک چشم‌انداز کلی مردم جامعه به‌وسیله ارزیابی این فضا میسر می‌شود. تعداد مخاطبان این فضا از یک‌سو و نقش غیرقابل‌انکار آن در واقعیت جامعه از سوی دیگر، موضوعی است که در صورت عدم کنترل و نظارت بر این فضا می‌تواند تبعات مختلفی را به همراه داشته باشد. این موضوع به‌ویژه در کشور ما به‌دلیل وجود فرهنگ اصیل ایرانی و ارزش‌های دینی از یک‌سو و اغراض دشمنان برای ضربه‌زدن به افکار جامعه از سوی دیگر، حساسیت بیشتری می‌یابد. موضوعی که رهبری نیز در فرمایشات خود با اشاره به آن می‌فرمایند: «فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد و عرصه فرهنگی عرصه جهاد است. اگر از فضای مجازی غافل شویم اگر نیروهای مؤمن و انقلابی این میدان را خالی کنند مطمئنا ضربه خواهیم خورد.»
آمار پلیس فتا از جرایم غیراخلاقی اینستاگرام
اگرچه از زمانی که شبکه‌های اجتماعی پای خود را به کشورمان باز کردند، پلیس فتا بارها در مورد استفاده از این پیام‌رسان‌های خارجی هشدار داد و خطرات آن را به مردم گوشزد کرد، اما همچنان طبق آخرین آمار اعلام‌شده بیشترین میزان جرایم اخلاقی متعلق به اینستاگرام است!درهمین راستا سردار وحید، رئیس پلیس فتا ضمن اعلام طرح عملیاتی پیش‌دستانه علیه جرایم اخلاقی و مغایر با شئونات اسلامی، اجتماعی و فرهنگی و دستگیری گردانندگان، مدیران و اعضای۱۰نشانگاه سایبری، خبر داد: «طبق بررسی‌های اخیر، اینستاگرام با بیش از ۹۱درصد، کماکان بیشترین حجم آلودگی جرایم غیراخلاقی فضای مجازی را به خود اختصاص داده است.»وی همچنین اعلام کرد: «از ابتدای سال‌جاری تاکنون تعداد ۹۸۳۵ تارنما نیز مورد رصد عام قرار گرفت که با بررسی اطلاعاتی سایبری روی ۳۸۴۲ فقره تارنمای مشکوک تعداد ۱۷۶۵ مورد مجرمانه مشاهده گردیده و از این تعداد ۷۶۵ مورد با تذکر تلفنی و با همکاری هموطنان تمامی محتوای نامناسب مسدود گردیده و مابقی جهت سیر مراحل قانونی به مراجع قضایی معرفی شده است.»
تبرج و خودنمایی، بستر شکل‌گیری جرایم اخلاقی
حال سؤال اینجاست شبکه‌های اجتماعی و در رأس آن اینستاگرام که بسیاری آن را سرگرمی می‌دانند، چگونه بستر را برای شکل‌گیری جرایم اخلاقی فراهم می‌کنند؟مهدی‌رضا برنا، پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با«جام‌جم» دراین‌باره می‌گوید: «شبکه اینستاگرام مبتنی بر فرهنگ غیرایرانی به‌وجودآمده و با توجه به این‌که این شبکه مبتنی بر تصویر است، از همان ابتدا، بر مبنای تبرج و خودنمایی شکل گرفت؛ موضوعی که در فرهنگ اصیل اسلامی امری قبیح شمرده می‌شد و اکثر خانواده‌های ایرانی تمایلی به آن نداشتند؛ اما ارزش‌های این شبکه مبتنی بر خودنمایی و به‌رخ‌کشیدن بود و همین موضوع سبب شد که در گذر زمان بستر خوبی برای جرایم اخلاقی در این شبکه شکل گیرد، لذا درحال‌حاضر تعجبی ندارد که ما شاهد این باشیم که بیشترین جرایم اخلاقی در اینستاگرام اتفاق بیفتد.»
شماره تماس جهت گزارش موارد مشکوک به پلیس
بااین‌حال علی‌رغم هشدارها و انجام برخی اقدامات پیشگیرانه از سوی مسئولان، عضویت تعداد زیادی از افراد به‌ویژه نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص اینستاگرام را نمی‌توان انکار کرد. آنچه باید پذیرفت این است که در شرایط فعلی با نظارت و کنترل بر این فضا و محتوای آن دروهله اول از سوی خانواده‌ها و دروهله بعدی از سوی پلیس، تا حد زیادی می‌توان از تبعات فرهنگی و اجتماعی آن جلوگیری کرد.طبق اعلام پلیس، افراد و خانواده‌ها در صورت دیدن موارد مشکوک با شماره ۰۹۶۳۷۰ تماس بگیرند.
نظر شما