اخیراً مسافرت هوایی در میان مردم بسیار نامحبوب شده است و دلیلش، سیل حوادث پیش‌آمده در پروازها است. هواپیماهای بوئینگ آتش گرفته‌اند، چرخ هواپیمایی در زمان بلند‌شدن از زمین گم شده است یا در میانه‌ی پرواز، در هواپیمایی از جا کنده شده و هواپیماهای بسیاری دچار سوانح مختلفی شده‌اند. این قبیل حوادث ناگوار، دلیل بدنامی هواپیما است و مسافران بی‌شماری را به این فکر انداخته است که آیا صندلی‌های هواپیما امن هستند؟ در این صورت، کدام صندلی‌ها در هواپیما امن‌ترین و کدام، خطرناک‌ترین هستند؟

به یاد داشته باشید که با وجود تمامی سوانح ناگوار، سفر هوایی همچنان به طور فوق‌العاده‌ای ایمن است. پرواز با هواپیمای تجاری ممکن است همیشه راحت‌ترین یا آرام‌بخش‌ترین تجربه نباشد، اما سفر با هواپیما در مقایسه با هر روش دیگری، یکی از ایمن‌ترین روش‌های حمل‌ونقل است و کم‌ترین خطر مرگ را دارد. سوانح و حوادث هوایی به قدری نادر هستند که فکر‌کردن در مورد آن‌ها، احتمالاً بیشتر از ارزشی که دارد، باعث ناراحتی ذهنی شما می‌شود. اما شاید دانستن اینکه کدام صندلی در هواپیما امن‌ترین است، خیال شما را کمی راحت‌تر کند.

با این حال، اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده خاطرنشان کرده است که هیچ بخشی از هواپیما، ایمن‌تر از بخش‌های دیگر نیست و ایمنی در تمامی نقاط هواپیما یکسان است. ریک برایتنفلد از امور همگانی اداره هوانوردی فدرال می‌گوید: «مهم‌ترین کاری که مسافران می‌توانند برای ایمنی خود در طی پرواز انجام دهند، پیروی از تمامی دستورالعمل‌های خدمه‌ی پرواز است.»

به طور کلی، هیچ بخشی از هواپیما ممکن است امن‌ترین بخش نباشد. اما در هنگام وقوع هر حادثه‌ی خاصی، احتمالاً بهترین نقطه‌ای برای نشستن در هواپیما وجود دارد. البته، امنیت صندلی همیشه به متغیرهایی بستگی دارد که کنترل‌پذیر نیستند. شرایط اضطراری برای هر شرکت هواپیمایی متفاوت است و هر بار صندلی‌های مختلفی را بیشتر از بقیه تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. برای مثال، امن‌ترین صندلی در زمان از‌کارافتادن موتور، در زمان کنده‌شدن درب هواپیما ممکن است بهترین جا برای نشستن نباشد.

عقب هواپیما

از دیرباز، تفکر مرسوم این بوده است که عقب هواپیما، امن‌ترین نقطه برای نشستن است. تجزیه‌و‌تحلیل گزارش‌ها و داده‌های ۳۵ ساله‌ی سقوط هواپیماها تا سال ۲۰۱۵، نشان می‌دهد که از نظر آماری، در سقوط هواپیماها تعداد کمتری از افرادی که در عقب هواپیما نشسته بودند جان خود را از دست داده‌اند. اما مشکل اینجاست که یافته‌ها از داده‌های تقریباً ناقصی به دست آمده‌اند. وضعیت صندلی قربانیان همیشه در گزارش‌های سوانح هوایی ذکر نمی‌شود. بنابراین، داده‌ها نمی‌توانند تصویر جامعی را از امن‌ترین بخش‌های هواپیما نشان بدهند.

دنیل کواسی اجکوم، محقق ایمنی هوانوردی در دانشگاه داکوتای شمالی، می‌گوید نکته‌ی اتکاپذیر این یافته‌ها بر اساس مبانی فیزیکی هواپیماها به دست می‌آید. اگر صندلی گران‌قیمت‌تری داشته باشید یا فقط مشتاق باشید که پس از فرود هرچه سریع‌تر از هواپیما خارج شوید، قسمت جلوی هواپیما اغلب جذاب‌ترین مکان برای نشستن شما است. اما بخش جلوی هواپیما می‌تواند در صورت فرود عمودی، بیشترین فشار را دریافت کند.

اجکوم می‌گوید بدیهی است که جلوی هواپیما راحت‌ترین بخش برای نشستن است، زیرا صندلی شما دور از موتور و سر‌و‌صدا قرار دارد. اما او خاطرنشان می‌کند جلوی هواپیما معمولاً اولین نقطه‌ای است که ضربه می‌خورد. بنابراین، آسیب‌پذیری آن بسیار بالا است.

اگرچه قسمت عقب هواپیما ممکن است در سقوطی فاجعه‌بار از هواپیما جدا شود، اما بیشتر از قسمت‌های جلو و میانی که هنوز به موتورها متصل هستند، سالم می‌ماند. اجکوم می‌گوید بخش عقب هواپیما معمولاً از پشت بال‌ها، از بخش اصلی جدا می‌شود. مقدار زیادی از انرژی جنبشی با جلوی هواپیما می‌رود و قسمت پشتی آن، سالم باقی می‌ماند.

در میانه بدنه

اگر پرواز ناآرام باشد و هواپیما از چاله‌های هوایی گذر کند، بخش میانی هواپیما دارای مزیت‌های بیشتری است. نقطه‌ای در مرکز که بال‌ها در آن به هم می‌رسند، پایه‌ای با ثبات‌تر می‌سازد و به عنوان مرکز ثقل هواپیما عمل می‌کند. به همین دلیل، در هنگام برخورد با تلاطم‌های هوایی جهش کمتری به سمت اطراف دارد.

اجکوم می‌گوید زمانی که در قسمت میانی قرار دارید، بسیاری از نیروهای نوسانی ناشی از تلاطم بهتر از قسمت دم عمل می‌کنند. زمانی که هواپیما در هوا با دست‌اندازها برخورد می‌کند، اساساً مانند یک کنسول یا میله عمل می‌کند. بنابراین اگر پرواز دچار تلاطم شود، هواپیما مانند الاکلنگی می‌شود که شما در بخش درازای آن قرار دارید.

بخش میانی ممکن است برای گذر از چاله‌های هوایی بهتر باشد، اما لزوماً برای موقعیت‌های فاجعه‌آمیز ایده‌آل نیست. به هر حال، بخش میانی معمولاً جایی است که پیل‌های سوختی در آن قرار می‌گیرند، به این معنی که اگر آتش‌سوزی رخ دهد، شما دقیقاً بالای مخزن سوخت هستید.

نکته‌ی مثبت نشستن در بخش میانی، دسترسی آسان‌تر به خروجی‌های اضطراری در مرکز هواپیما است. هرچه به خروجی‌ها نزدیک‌تر باشید، شانس زنده‌ماندن پس از وقوع سانحه نیز بیشتر می‌شود.

صندلی‌های راهرو، وسط و پنجره

تاکنون دریافتیم که مطمئن‌ترین گزینه برای نشستن این است که صندلی به سمت عقب هواپیما و در عین حال به خروجی‌های اضطراری نزدیک باشد. البته شما صندلی‌های راهرو را نیز به عنوان گزینه پیش‌رو دارید. بنابراین، کدام صندلی را باید انتخاب کنید؟

هر گزینه‌ای مزایا و معایب خودش را دارد. نشستن در صندلی‌های کنار راهرو، شما را به هر خروجی که ممکن است در مواقع اضطراری به آن نیاز داشته باشید نزدیک‌تر می‌کند، اما همچنین شما را در برابر افتادن چمدان‌ها یا سقوط بقایا که به سمت راهرو سرازیر می‌شوند، آسیب‌پذیرتر می‌کند.

نشستن روی صندلی‌های کنار پنجره نیز به شما امکان می‌دهد که ببینید در بیرون از هواپیما چه می‌گذرد و یک مزیت موقعیتی را به شما ارائه می‌دهد. اما صندلی پنجره شما را به دیواره‌ی هواپیما می‌چسباند و در صورت نیاز به خروج، باید منتظر بمانید تا ابتدا افراد دیگر از ردیف صندلی‌ها بیرون بروند.

نشستن در صندلی‌های وسطی نیز باعث می‌شود که شما در اطرافتان چندین سپر انسانی داشته باشید. بدین صورت، شدت ضربه‌های احتمالی نیز کمتر می‌شود یا کلاً از بین می‌رود. اما صندلی وسط ناراحت‌کننده است و به عنوان اولین گزینه، انتخاب مطلوبی نیست.

استراتژی برای خروج

اگر شما دچار اضطراب هوانوردی هستید، تمامی تلاش‌ها برای یافتن مکانی مناسب برای نشستن به احتمال زیاد فقط باعث افزایش آشفتگی درونی می‌شود. صادقانه، انتخاب صندلی اصلاً ارزش نگرانی ندارد.

احتمال وقوع سوانح هواپیمایی به شکلی باورنکردنی نادر است. بر اساس داده‌های انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا) که نماینده‌ی صنعت هواپیمایی جهانی است، در سال ۲۰۲۳ در ۳۷٫۷ میلیون پرواز، فقط یک سانحه رخ داد که به مرگ‌و‌میر منجر شد. اما سوانحی که اتفاق می‌افتند، بسیار با یکدیگر تفاوت دارند و به راه‌های مختلفی هواپیما و مسافران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.

در نهایت، اجکوم می‌گوید شانس شما برای گذر از شرایط اضطراری در پرواز، کمتر به جایی که می‌نشینید و بیشتر به میزان خبرگی و آموزش‌دیدگی خدمه‌ی پرواز و البته، به دقت شما در گوش‌دادن به دستور‌العمل‌های آن‌ها بستگی دارد. به همین دلیل است که خدمه‌ی پرواز، در مورد توجه شما به اطلاعیه‌های ایمنی بسیار جدی هستند.

اجکوم خاطرنشان می‌کند: «هر زمانی که در هواپیما می‌نشینید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که از موقعیت خود در هواپیما آگاهی داشته باشید. با دقت به دستورالعمل‌های خدمه‌ی کابین گوش کنید، زیرا آن‌ها کارشان را خوب می‌دانند و برای اطمینان از امنیت شما، مهم نیست که کجا نشسته‌اید. آن‌ها در دسترس هستند تا به شما کمک کنند.»