شفقنا افغانستان –  سی و دو سال پیش در چنین روزی، دولت کمونیستی افغانستان به رهبری دکتر نجیب الله و حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق سقوط کرد و گروه های مجاهدین وارد کابل شدند و اعلام پیروزی کردند؛ 32 سال پس از این پیروزی، سرنوشت افغانستان چگونه است؟

به گزارش خبرگزاری شفقنا افغانستان – سقوط دولت کمونیستی و پیروزی مجاهدین در سال 1371 خورشیدی در افغانستان، یک نقطه عطف مهم در تاریخ این کشور به شمار می رود و همه ساله از آن به عنوان روز «پیروزی جهاد مردم افغانستان علیه شوروی سابق» تجلیل و گرامی داشت می شود.

اما پس از هشتم ثور (اردیبهشت)، اختلاف نظر میان مجاهدین بر سر تشکیل دولت و تقسیم قدرت و در نهایت آغاز جنگ های داخلی، باعث شد که شیرینی این پیروزی به کام مردم افغانستان تلخ شود و هزاران نفر براثر جنگ میان گروه های مختلف مجاهدین کشته و هزاران نفر دیگر معلول و آواره شوند.

اختلافات مجاهدین و جنگ های داخلی باعث شد که زمینه برای دولت سازی در افغانستان به وجود نیاید و یک دولت ملی، فراگیر و همه شمول در این کشور شکل نگیرد و با مداخلات خارجی، زمینه برای ظهور طالبان و تسلط این گروه بر افغانستان فراهم شود.

«فقدان دولت مشروع و ملی در افغانستان»

در 32 سالی که از پیروزی مجاهدین در افغانستان می گذرد، این کشور فراز و فرودهای زیادی را شاهد بوده است و همچنان از بی ثباتی، ناامنی، فقر و جنگ و درگیری رنج برده است.

طالبان که در سال 1996 میلادی حکومت مجاهدین را در افغانستان سقوط دادند و بر این کشور مسلط شدند، در سال 2001 میلادی به دلیل پناه دادن اسامه بن لادن رهبر القاعده و حمله القاعده به برج های دوقلو در واشنگتن، از سوی آمریکا با حمایت سران مجاهدین، سرنگون شدند.

پس از سرنگونی طالبان، در کنفرانس بن نظام «جمهوری اسلامی افغانستان» پایه گذاری شد، قانون اساسی جدید تدوین شد و مبنای دست یابی به قدرت انتخابات و رای مردم تعیین شد. اما با وجود این، به دلیل فساد گسترده در روند انتخابات، حاکمان نظام جمهوری در افغانستان نیز همواره با بحران مشروعیت سیاسی مواجه بودند؛ به ویژه پس از سال 2014 میلادی که دوبار اشرف غنی از طریق انتخابات قدرت را در دست گرفت، مشروعیت، سلامت و شفافیت انتخابات با انتقادات گسترده و جدی مواجه بود.

فساد گسترده مالی و سیاسی، تبعیض نظامند قومی سران حکومت از سویی و تشدید جنگ و درگیری از سوی دیگر، باعث شد که حکومت اشرف غنی، پایگاه مردمی خود را از دست بدهد و زمینه برای تسلط دوباره طالبان بر افغانستان فراهم شود.

اکنون سی دو مین سالروز پیروزی مجاهدین در حالی فرارسیده است که است که طالبان نزدیک به سه سال است دوباره قدرت را در این کشور دست گرفته اند و رهبران مجاهدین و تکنوکرات های نظام جمهوریت هر کدام در یک گوشه جهان آواره شده اند.

سی و دو سال پس از پیروزی مجاهدین، افق ها برای شکل گیری یک دولت ملی، مشروع و فراگیر در این کشور بیش از همیشه تنگ تر شده است و به جای آن، قدرت در دست یک گروه تک قومی، تک مذهبی و تک جنسیتی قرار گرفته است که به مردم حق تعیین سرنوشت شان را نمی دهند و هر روز بیشتر بر طبل تمامیت خواهی می کوبند.

«گسترش بنیادگرایی»

سی دو سال پس از پیروزی مجاهدین در افغانستان، علاوه بر اینکه در این کشور، دولت ملی، مشروع و فراگیر شکل نگرفته است، بنیادگرایی و افراطیت در این کشور در حال گسترش و نهادینه شدن است.

بر اساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد، اکنون بیش از بیست گروه تروریستی از جمله القاعده در افغانستان حضور و فعالیت دارند و در حال سربازگیری از میان جوانان و نوجوانان و حتی کودکان در این کشور هستند.

در گزارش سه ماه آخر سال 2023 میلادی کمیته نظارت بر تحریم های سازمان ملل متحد آمده است که القاعده در افغانستان چندین آموزشگاه دارد و تلاش می کند که طوری فعالیت کند که برای طالبان مشکلی ایجاد نشود.

در شماری از گزارش ها آمده است که حتی شماری از اعضای القاعده اکنون در رده های بالای ادارات دولتی افغانستان حضور دارند و این زمینه از سوی طالبان برای آنان فراهم شده است.

با توجه به این مسائل، بسیاری از شهروندان افغانستان، خودخواهی رهبران مجاهدین و عدم سازگاری آنها را باعث از بین رفتن «آرمان های جهاد» مردم و تداوم بی ثباتی در این کشور می دانند.

بسیاری از کارشناسان مسائل سیاسی افغانستان در تحلیل های خود به این مسئله اشاره می کنند که اگر گروه های مجاهدین بر سر تشکیل دولت و تقسیم قدرت، درگیر نمی شدند و به یک توافق دست می یافتند، این احتمال وجود داشت که زمینه برای ظهور طالبان در افغانستان فراهم نشود و مردم این کشور گرفتار پدیده به نام «طالبان» نشوند.

اهداف جهاد مردم افغانستان علیه شوروی، «آزادی»، «استقلال»، «حاکمیت ملی» و «ثبات سیاسی» در کشور بود، اما امروز که 32 سال از آن روز می گذرد، این کشور بیش از همیشه از آزادی، استقلال و حاکمیت ملی و ثبات سیاسی فاصله دارد و هر روز بیشتر در بحران سیاسی و اقتصادی غرق می شود.

چه چیزی باعث شد که مردم افغانستان به این اهداف نرسند، بدون تردید می توان گفت که «خودخواهی» رهبران مجاهدین و تعصبات قومی و مذهبی آنها و عدم تأمین عدالت و برابری.