در کارگاه علمی تخصصی «مطالعات تاریخی تمدنی بقیع» که ریاست آن با حجت‌الاسلام والمسلین ناصر رفیعی؛ استاد حوزه و دانشگاه بود، چهار مقاله ارائه شد. حجت‌الاسلام رفیعی در ابتدا از بقیع بعنوان یک تاریخ و جغرافیای سیاسی یاد کرد که می‌توان بسیار از آن درس گرفت.
مقاله نخست این کارگاه با عنوان مرقد ائمه البقیع در آئینه معماری بیناتمدنی(اسلامی ایرانی) توسط حمید رضانژاد رمضانی ارائه و احمد خامه‌یار آن را نقد کرد. رضانژاد در بخشی از مقاله خود آورده است: اولین بنای قبرستان بقیع توسط یک معمار ایرانی ساخته شده است و با ورود اسلام به ایران معماری آرامگاه‌ها و مساجد در ایران رواج پیدا کرد.
در مقاله دوم این کارگاه با عنوان «مساجد بقیع در منابع تاریخی» نوشته سید محمدحسین میرعبداللهی شمس که از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمجتبی اوصیا نقد شد می‌خوانیم: با بررسی‌های فراوان می‌توان فهمید که چهار مسجد در بقیع بوده که اولین مسجد در پایین قبور ائمه قرار داشته است، مسجد دوم مربوط به مسجد امام زین‌العابدین(ع) و دو مسجد دیگر نیز در بقیع است.
مقاله سوم این کارگاه با موضوع «گونه‌شناسی باورهای زائران بقیع با تأکید بر سفرنامه‌های مغربیان از سوی حامد قرائتی و محمدرضا حیدری خراسانی ارائه و از سوی علی‌اکبر عالمیان نقد شد. در این مقاله تأکید شده است که براساس این سفرنامه می‌توان فهمید برای موضوع شناسنامه و فضیلت قبور در آن زمان شغلی وجود داشته مبنی بر اینکه فرد برای کسانی که به بقیع می‌آمدند در مورد فضیلت‌های اهل قبور اطلاعات می‌داده است.
مقاله چهارم این همایش هم از سوی اعظم ابوالحسنی با موضوع «تاریخ نگاری ابن شبه درباره بقیع در آینه گزارش‌های کتاب تاریخ المدینه المنوره و نقد آن» ارائه و از سوی ناهید طیبی نقد شد. نویسنده تأکید کرده است: در این کتاب اولین‌ها توسط نویسنده ذکر شده و این اولین‌ها بسیار جالب است. همچنین آداب و رسوم تدفین و دعاهای پیامبر(ص) در این کتاب آمده است.
کارگاه دیگر نوبت عصر همایش به «مطالعات بین‌الملل بقیع» اختصاص داشت که ریاست آن برعهده حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سید باقری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود. در این کارگاه نیز چهار مقاله ارائه شد. مقاله نخست با موضوع «تجربه مسلمانان نیجریه از زیارت جنت البقیع نوشته یوسف عبدو یوسفف پژوهشگر نیجریه‌ای بود و نکویی سامانی آن را نقد کرد. در این مقاله تأکید شده است: یافته‌های تحقیقی نشان می‌دهد که تجربه مسلمانان نیجریه از زیارت بقیع تجربه‌ای به یاد ماندنی است و آن‌ها احساس قرابت با امامان و اهل بیت(ع) و صحابه داشتند.
بقیع مورد تکریم شیعیان نیجریه
مقاله دیگر این کارگاه با عنوان «بقیع، تخریب تاریخ و تشکیل باوری نادرست» نوشته آنجل هوراسیو مولینا بود و در ادامه مقاله «اطلاعات مسلمانان شمال نیجریه درباره قبرستان بقیع» نوشته محمد ابوبکر ارائه شد که از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن محمدی مورد نقد قرار گرفت. در این مقاله تصریح شد که بقیع به‌عنوان آرامگاهی مقدس مورد تکریم مسلمانان نیجریه اعم از شیعه و سنی است.
«نگاهی به تلاش‌های مسلمانان هند و یمن برای پیگیری مسئله بقیع» عنوان دیگر مقاله این کارگاه نوشته محمدسعید نجاتی بود؛ در این مقاله آمده است: اسنادی در کشور هند به دست آمده است که به سال 1930 میلادی برمی‌گردد و نشان می‌دهد، انجمن خلافت هند چندین سال قبل از تخریب بقیع هیئت‌هایی را به سرزمین حجاز می‌فرستد که با گفت‌وگو و دعوت به صلح و آرامش مانع از تخریب این مکان مقدس شود. این مقاله هم توسط حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد یاوری نقد شد.
آخرین کارگاه نوبت عصر با موضوع «شخصیت‌شناسی مدفونان بقیع» به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین حسین عبدالمحمدی و ارائه پنج مقاله برگزار شد. در مقاله اول با عنوان «درآمدی بر شخصیت‌شناسی اسماعیل بن جعفر از مدفونان بقیع(از منظر منابع حدیثی و رجالی» نوشته حافظ نجفی که از سوی آقایان حسن احمدیان دلاویز نقد شد، آمده است: درباره این شخصیت با دو طیف از روایت‌ها مواجهیم و عده‌ای وی را امامِ پس از امام صادق(ع) معرفی کنند. از سوی دیگر روایت‌هایی هم به چشم می‌خورد که وجود ایشان را تنقیص می‌کنند و مورد ذَم قرار داده‌اند.
مقاله دوم این کارگاه به موضوع «مشاهیر علوی مدفون در بقیع » اختصاص داشت که از سوی محمدمهدی فقیه محمدی جلالی(بحرالعلوم) ارائه و از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین رمضان محمدی نقد شد.
«صاحب منصبان و اندیشه‌وران ایرانی تبار مدفون در بقیع» عنوان سومین مقاله این کارگاه بود که سیدکاظم محمدی، ارائه دهنده و ناقد آن حجت‌الاسلام سید علی غضنفری بود. سیدکاظم محمدی بر مبنای این مقاله، گفت: پس از رسالت پیامبر(ص) برخی از اندیشه‌ورزان کشورمان به سرزمین وحی رفتند و با در نظر گرفتن قداست بقیع برخی از صاحب منصبان یا در آنجا از دنیا رفتند یا وصیت می‌کردند پیکرشان در بقیع دفن شود. بنابراین حدود پنج صاحب منصب و ۹ اندیشه‌ورز ایرانی تبار در بقیع مدفون هستند.
استفاده از واژه حرم به جای قبرستان
همچنین در مقاله چهارم این کارگاه هم به موضوع «بیت‌الاحزان یا مسجد فاطمه و واکاوی ماهیت تاریخی آن» از سوی حجت‌الاسلام عمار ابوطالبی پرداخته شد و حجت‌الاسلام والمسلمین زارع خورمیزی آن را نقد کرد. در این مقاله بر این موضوع تأکید شده است که به جای بکار بردن عبارت «قبرستان» برای توصیف بقیع از نام «حرم» استفاده شود.
مقاله پایانی این کارگاه هم نوشته المیرزا مهدی عباس الربیعی از پژوهشگران عراقی با موضوع «القول الارجح فی تحدید قبر السیده الزهرا» بود که از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجاسم جزایری مورد نقد واقع شد.
انتهای پیام
نظر شما