نوروز خود به خود شروع یک زندگی جدید را در بین مردم پایه ریزی می‌کند مردم قبل از عید با خوشحالی وصف ناپذیر به خریدهای عید می‌پردازند، خانه تکانی و حتی برنامه ریزی سفر را نیز انجام می‌دهند. نوروز یکی از زیباترین و کهن‌ترین جشن‌های ما ایرنیان است که همزمان با شروع زندگی دوباره طبیعت آغاز می‌گردد.
در واقع همزمان شروع رابطه‌های دوستی و فامیلی نیز انجام می‌گردد چرا که در این روزها مردم صله رحم را به جای می‌آورند و به دیدار اقوام و دوستان خود می‌روند و حتی کینه‌های قدیمی نیز جای خود را با عشق و مهربانی عوض می‌کنند.
تاریخچه هفت شین
ما ایرانیان هر ساله در نوروز سفره‌ای به نام هفت سین داریم یعنی هفت چیزی که با حرف سین شروع شود در آن قرار می‌دهیم ولی این هفت سین در اوایل با حرف "شین" شروع می‌شده است. بیشتر منابع بر این باورند که در زمان حکومت ساسانیان و قبل از دین مبین اسلام (هفت سین) در ابتدا (هفت شین) بوده است و بعد از طی چندین سال حرف (شین) به (سین) تغییر داده شده است. پس از آمدن اسلام به ایران و حرام اعلام شدن «شراب» آنها، خواهر و همزاد شراب را که سرکه بود، بر سر سفره قرار می‌دادند و اینگونه شین به سین تغییر پیدا کرد.
هفت شین شامل این موارد بود:
- شقایق
- شهد
- شربت
- شراب
- شمشاد
- شمع
- شیرینی
ویژگی‌های اجزای هفت سین
گزینه‌های هفت سین باید دارای پنج ویژگی باشد:
- نام آنها پارسی باشد.
- با حرف ”سین” آغاز شوند.
- دارای ریشه گیاهی باشند.
- خوردنی باشند.
- نام آنها از واژه‌های ترکیبی (مانند سبزی پلو، سیر ترشی و …) ساخته نشده باشند.
تاریخچه سفره هفت سین و عدد هفت
عدد هفت در زبان باستانی به نام ” امرداد” است. امرداد معنای جاودانگی داشت و از آن جایی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر سفره‌ی نوروزی می‌چینند.
هفت در میان اعداد از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود. از آن برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده می‌شد.
مانند هفت رنگ رنگین کمان، دوران کودکی 7 سال است. هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و…
تاریخچه سفره هفت سین و حرف سین
بنا به روایتی هفت “سین” نخستین بار هفت “شین” بود.
در تاریخچه سفره هفت سین به روایتی” سین”، واژه اول نام هفت فرشته باستانی پارسی است. همه آنها دارای ویژگی‌های خاص و نیکو بودند.
نماد هر جزء در تاریخچه سفره هفت سین
سیر
نماد میکروب زدایی و پاکیزگی محیط زیست و سلامت بدن و نیز زدودن چشم زخم است که باید حتما بر سر سفره نهاده شود. به اعتقاد زرتشتیان بوی سیر دیوان را می‌گریزاند. سیر، گیاهی دارویی است و به عنوان ماده‌ای گندزدا به کار می‌رود و به دو دلیل سر سفره هفت سین گذاشته می‌شود، اول؛ نشان از تندرستی و میکروب زدایی دارد و دوم؛ برای رعایت حدود و مرزها سر سفره گذاشته می‌شود. سیر نماد مناعت طبع شناخته می‌شود؛ یعنی انسان همواره باید مناعت طبع پیشه کند.
سمنو
سمنو که از جوانه‌های تازه رسیده گندم تهیه می‌شود؛ در تاریخچه سفره هفت سین نماد فراوانی خوراک و غذاهای خوب و پر نیرو است و نیز نمادی برای زایش گیاهی و بارور شدن گیاهان توسط فروهرهاست. سمنو سَمبل خیر و برکت است. ایرانیان چند روز پیش از شروع سال جدید این ماده را از پخت جوانه‌های گندم تهیه می‌کنند و معتقدند که قرار گیری آن بر روی سفره هفت سین، سبب افزونی نعمت و برکت در زندگی آن ها خواهد شد.
سنجد و تاریخچه سفره هفت سین
سنجد که عطر برگ و شکوفه‌های آن محرک عشق و مهر است و از مقدمات اصلی زایندگی به شمار می‌آید، باید بر سر سفره نوروزی نمایان باشد. وجود سنجد در سفره عید انگیزه زایش کیهانی است. گاه زرتشتیان دانه‌های سنجد را با آویشن در هم می‌آمیزند و همراه با نقل و سکه بر سر سفره نوروزی می‌گذارند. سنجد نماد سنجیده عمل کردن، نشانه گرایش به عقل، نماد فرزانگی و زایش است. سنجد را به این منظور در سفره هفت سین قرار می‌دهند تا هر کسی با آغاز سال جدید هر کاری را سنجیده و عاقلانه انجام دهد.
سرکه
سرکه در تاریخچه سفره هفت سین همانند سیر نمایانگر پاکی محیط، زدودن آلودگی و باطل کردن سحر و جادو است. سرکه نماد جاودانگی است. در گذشته از سرکه برای باطل کردن سحر و جادو استفاده می‌شده است. قرار گرفتن این نماد بر روی سفره هفت سین سبب خواهد شد تا ناملایمات سال نو از بین برود.
سماق
سماق نماد عشق، مهر و پیوند دلها است که بر سر سفره هفت سین نهاده می‌شود. سماق نماد مهر و پیوند دلها است و برای عشق بیشتر در میان افراد خانواده بر سفره هفت سین قرار می‌گیرد.
سکه
پول زرد و سفید در سفره نمادی است از شهریور امشاسپند که موکل است بر فلزات. بودن آن بر سر سفره که موجب برکت و سرشاری کیسه است. بر سر خوان نوروزی زرتشتیان و گاه غیر زرتشتیان چیدنی‌های دیگر هم نهاده می‌شود. سکه یکی از نمادهای رزق و روزی است. افراد سکه را در میان سفره خود جای داده اند تا در سال جدید از درآمد مناسبی برخوردار گردند و روزی آنها از سوی خداوند افزایش یابد.
سبزه
سبزی نشانه خوش اخلاقی و خرمی و شادابی است ، سبزه نماینده کوچکی از درخت است باید از درخت آموخت که در اوج توانایی یا نهایت تنگ‌دستی از لطف و مهر و ایثار آنچه داری خودداری نکنید.
سیب
سیب نماد مهرورزی، زیبایی، سلامتی و تندرستی و بوده و وجود آن در میان هفت سین به منظور تندرستی اعضای خانواده در سال جدید است تا آنها را از گزند آسیب و بیماری حفظ نماید.
آیینه
به اعتقاد زرتشتی‌ها چون آخرین ماه سال زمان تولد آدم ابوالبشر است. بنابراین باید نمادی از آن در خوان نوروزی باشد تا شکل پذیری آسان شود. از این رو آیینه‌ای در بالای خوان نهاده می‌شود و در اطراف آن شمع یا چراغی می‌گذارند. اغلب تعداد شمع‌ها با تعداد فرزندان خانواده ارتباط دارد و نیز آیینه‌ای دیگر در زیر تخم مرغ گذاشته می‌شود تا انعکاس وجود آدمی در آیینه دیده شود و نیز آیینه زیر تخم مرغ هم نمایانگر تحویل سال است.
شیرینی و نقل که نماد شیرین کامی است؛ گلابدان پر از گلاب و همچنین سبزی خوردن، پنیر و کاهو که طراوت و نیز زیبایی سفره را دو چندان می‌کند. در برخی از سفره‌ها آرد هم وجود دارد که آن هم نمادی است از برکت نوروزی.
تاریخچه هفت سین قرآنی
اگر چه هفت‌های مشترکی در طول این سال‌ها در عید نوروز در سفره‌های هفت سین وجود داشته اما همیشه وجود " هفت سین قرآنی " جلوه خاصی به سفره‌های هفت سین می‌دهد.
در کتاب تحف العقول از امام علی (ع) چنین نقل شده است که اگر شخصی هفت آیه از قرآن که در آنها هفت سین بیان شده باشد با زعفران آب شده و گلاب بر ظرف چینی بنویسد و هنگام تحویل سال جدید از آن بخورد تا پایان آن سال مرض و بیماری از او دور خواهد بود و بیمه قرآن خواهد شد.
هفت سین قرآنی شامل :
- سلام قول من رب رحیم ( سوره یس، آیه 5٨)
- سلام علی نوح فی العالمین (سوره صافات آیه ٧٩)
- سلام علی ابراهیم (سوره صافات آیه ١٠٨)
- سلام علی موسی و هارون (سوره صافات ١١٩)
- سلام علی آل یاسین (سوره صافات ١٢٩)
- سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین (سوره زمر آیه ٧١)
- سلام هی حتی مطلع فجر (سوره قدر آیه 6)